Hagskýrslur - Hagtöluárbækur - 01.01.1984, Blaðsíða 15

FORMÁLI.
P r e f ac e.
Þrisvar áður hefur Hagstofan gefið út rit með almennum tölfræðiupplýsingum^ 1 likingu við
tölfræðiárbækur annarra landa, þ. e. Árbók Hagstofu fslands 1930, Tölfræðihandbók, sem ut kom
síðast á árinu 1967 (Hagskýrslur fslands nr. II, 40) og Tölfræðihandbók 1974 (Hagskýrslur fslands nr.
II, 63), er kom út vorið 1976. Sfðast nefntpit var gefið út f tilefni af 1100 ára afmæli búsetu á
fslandi. f slíkum ritum er birtur útdráttur úr tölfræðiupplýsingum, sem ahnennteru tiltækar.að jafn-
aði án þess að farið sé langt út f einstök atriði. Eru þetta handhæg uppsláttarrit.þarsem fá má upp-
lýsingar um ýmis efni, sem annars yrði að gera töluverða leit að.
NÚ þegar Hagstofan tetur frá sér fara Tölfræðihandbók 1984,erunærri 9ár liðin sfðan tölfræði-
handbók var sfðast gefin út. Segja má, að fyn hefði mátt vera, en f þvf sambandi verður að hafa
f huga, annars vegar að útgáfa tölfræðihandbókar er mjög tfmafrekt og kostnaðarsamt verkefni, og
hins vegar, að notendur sliKs rits eru fáir f ekki mannfleira landi, og kaupendahópurþess þvf mjög
takmarkaður.
Form ogtilhögun Tölfræðihandbókar 1984 er óbreytt frá þvf, sem er f Tölfræðihandbókl974,o^
töflurnar f nyja ritinu eru langflestar þær sömu og birtust f henni, en með viðbót eins langt fram f
tfma og aðstæður leyfðu f hverju tilviki. Æskilegt hefði verið að hafa f þessu riti upplýsingar allt
fram að árinu 1984, en þvf miður skortir mikið a, að svo sé. Stafar það af þvf.að samning ritsins
teygði sig yfir nokkur ár, og einnig kom hér til mikil tregða af hendi margra skýrslugefenda, sem
Hagstofan þurfti að leita til um upplýsingar. f allmörgum töflum eru þó upplýsingar fyrir 1983, en
algengara er, að 1982, 1981 eða 1980 se sfðasta upplysingaár.
Tölfræðihandbók 1974 var 268 blaðsfður, en þetta nýja rit er 282 sfður. Fáeinar töflur_ voru
felldar niður, ýmist af þvf að þær voru taldar lftils virði eða vegna þess að ekki lágu fyrir nýrri upp-
lýsingar en komu f 1974-ritinu. Við bættust nokkrar töflur með^nyju efni. Töflur í þessuritieru 292
að tölu, á móti 289 f eldra ritinu. Mestur hluti fjölgunar blaðsfðna úr 268 f 282 stafarafauknu efni
f kafla heilbrigðis- og félagsmála (fjölgun blaðsíðna úr 8 f 12), og í kafla mennta-og menningar-
mála (fjölgun ur 10 í 17 sfður).
Skýringar með töflum_ eru líkar að umfangi f þessu riti og þær eru f eldra ritinu og fyrirferðar-
minni en f Tölfræðihandbók 1967. Getur þvf verið ávinningur af þvf að slá upp hliðstæðum töflum
f henni, þar sem skýringar eru aftan við hverja töflu. f 1967-ritinuerheimilda getiðaftan viðhverja
töflu, en f sfðari ritunum er heimildaskrá f einu lagi aftan við töflurnar.
Um efni Tölfræðihandbókar _1984 vfsast að öðru leyti til efnisyfirlits hér á undan og til atriðis—
orða aftast f ritinu. Skoðanir hljóta að vera skiptar um, hvernig til hafi tekist um val efnis.Þar er
við mikinn vanda að glfma, þvf að þótt enn séu stórar gloppur ífslenskrihagskýrslugerð.eraf mörgu
að taka, þegar ráðist er f útgáfu tölfræðihandbókar.
Eins og Tölfræðihandbók 1974 er rit þetta "sett" á Hagstofunni, þ.e. handrit þess eru vélrituð
þar f ritvél með sérstöku leturborði. Skilar Hagstofan uppsettum örkum til Prentsmiðjunnar Edduhl,
sem tekur þær á filmu með 10% smækkun, og færir þær sfðan á offset-plötur. Að þessu loknu fer
fram ljósprentun og hefting, hvort tveggja í Prentsmiðjunni Eddu h. f. Ljóst er, að__ þessi setningar-
máti stendur hefðbundinni setningu að oaki að þvf er varðar gæði prentflatar, en sá ókostur skiptir
að dómi Hagstofunnar litlu máli sa_manborið við margt, sem vinnst með þessari setningaraðferð.
Stórfelld stytting framleiðslutfma útgefinna rita er þar einna þyngst á metunum.
Hagstofa fslands, f nóvember 1984.
Klemens Tryggvason
Leiðréttingar.
Tölur aliminka og alirefa_ f töflu IV-9 á bls. 73 þarfnast leiðréttingar og fara hér á eftir tölur
f þeirra stað, samkvæmt upplýsingum Bunaðarfélags fslands: Tölur aliminka (aðeins fullorðin dýr)
á öllu landinu f árslok 1980 voru sem hér segin 7320 læður og 760 högnar, alls 8080. Svo að segja
öll dýrin voru á Norðurlandi, þ.e. á_Sauðárkróki, í Dalvfk og f Suður-Þingeyjarsýslu (f Grenivik).
Skiptust þau nokkuð jafnt á þessa þrjá staði.
Leiðréttar tölur alirefa eru sem hér segir (aðeins fullorðin dýr): 210 læður og 70 högnar.alls 280
dýr. Flest þeirra eru f Suður-Þingeyjarsýslu, austanvert við Eyjafjörð.
Tölur töflu IV-6 (bls. 68) um minka ogrefi eru samkvæmt öðrum heimildum og koma 1980-
tölur þar þvf miður ekki heim við ofan greindar tölur.