Hagskýrslur um kosningar - 01.01.1978, Qupperneq 6

4
1978
enda en börnum fjölgaði mikið. Þessi lækkun kjósendahlutfallsins stafar enn fremuraf þvi.að f sfð-
ari kosningum hafa ekki verið með f kjósendatölum dánir og þeir, sem ha_fa fengið kosningarrétt
eftir kjördag á kosningaárinu. Einnig hafa líkindin til þess, að menn séu á kjörskrá f fleirien einni
kjördeild, farið stórum minnkandi, eftir að farið var að byggja kjörskrár á kjörskrárstofnum Þjóð-
skrárinnar, eða frá og með 1956. Kosningaraldur var lækkaður f 20 ár 1968 (stjórnskipunarlög nr. 9/
1968, sbr. lög nr. 48/1968), og olli það hækkun kjósendahlutfallsins við forsetakosningarnar þá.
Síðan hefur kjosendatalan hækkað mikið, vegna þess að stórir árgangar hafa náð kosningaraldri, en
jafnframt hefur tala fólks innan kosningaraldurs staðið f stað.
Af kjósendatölunni 1978 voru 49, 970 karlar, en 50, 1% konur. Koma 1003 kvenkjósendur á móts
við hvert þúsund karlkjósenda. Við kosningarnar 1974 var þessi tala 996, og var það f fyrsta skipti
eftir að kosningarréttur kvenna og karla varð jafn, að karlar voru fleiri meðal kjósenda á kjörskrá.
Af öllum kjósendum á landinu 1978 komu að meðaltali 2296 kjósendur á hvern þingmann, en
2106 við kosningarnar 1974.
f töflu I á bls. 12 er sýnd tala kjósenda og hlutfallsleg kosningarþátttaka í hverju kjördæmi.og
f hverjum kaupstað, hverri sýslu og hverjum hreppi. Enn fremur er þar sýnd^tala kjósenda og hlut-
fallsleg kosningarþátttaka á hverjum kjörstað í Reykjavrk. - Tala kjósenda á hvern kjördæmiskos-
inn þingmann var sem hér segir 1 hverju kjördæmi í alþingiskosningunum 1978:
Reykjavík......................................... 4641
Reykjaneskjördæmi................................. 5533
Vesturlandskjördæmi .............................. 1678
Vestfjarðakjördæmi................................ 1191
Norðurlandskjördæmi vestra ....................... 1269
Norðurlandskjördæmi eystra ....................... 2466
Austurlandskjördæmi .............................. 1489
Suðurlandskjördæmi................................ 1915
2. KOSNINGARÞÁTTTAKA.
Participation in elections.
Við kosningarnar sumarið 1978 greiddu^atkvæði alls 124377 kjósendur eða 90, 37» af heildar-
kjósendatölunni. Er þetta minnsta þatttaka f alþingiskosningum sfðan 1953, en mest hefurhún orðið
1956 eða 92,1 %. Við atkvæðagreiðsluna um niðurfelling sambandslaga ogstofnun lýðveldis 1944 var
þátttakan 98,4%.
Sfðan 1874 hefur kosningarþátttaka verið sem hér segir (f %):
Þar sem
atkvæðagr. Á öllu A öllu
fór fram landinu landinu
1874 19, 6 1934 81, 5
1880 24,7 1937 87,9
1886 30, 6 1942 5/7 80,3
1892 30, 5 1942 18-19/10. 82, 3
1894 26,4 1944 Þ 98,4
1900 48,7 1946 87,4
1902 52, 6 1949 89, 0
1903 53,4 1952 F 82, 0
1908 75,7 72,4 1953 89,9
1911 78,4 1956 92,1
1914 55,3 1959 28/6 .... 90, 6
1916 48,2 1959 25-26/10. 90,4
1918 Þ .... 43, 8 1963 91,1
1919 58,7 45,4 1967 91,4
1923 75,6 70,9 1968 F 92, 2
1927 71, 5 1971 90,4
1931 78, 2 1974 91,4
1933 70,1 1978 90,3
Þegar athuguð er þátttaka karla og kvenna f kosningunum, þá sést f l.yfirliti (bls. 5), að þátt-
taka kvenna er minni en þátttaka karla. Við kosningarnar 1978 greiddu atkvæði 91,4% af karlkjós-
endum, en 89,1% af kvenkjósendum. Við kosningamar 1974 voru þessi hlutföll 92, 7% og 90, 2%,og
við kosningarnar 1971 voru þau 92, 2% og 88, 6%.
Hve mikil kosningarþátttaka var hlutfallslega f einstökum kjördæmum, sést f 1. yfirliti. Mest
var kosningarþátttakan í Austurlandskjördæmi (92,3%), en minnst í Norðurlandskjördæmi vestra
(88, 8%). Þátttaka karla og kvenna var mest f Austurlandskjördæmi (93, 8%og90,4%). Kosningar-
þatttaka karla og_ kvenna var minnst f Norðurlandskjördæmi vestra (90,4% og 87, 0%). Þátttaka
kvenna þar sem hún var mest var jöfn þátttöku karla, þar sem hún var minnst.