Þjóðmál - 01.03.2008, Qupperneq 46
44 Þjóðmál VoR 2008
afskipti. ríkisvaldsins. af. því .. Til. dæmis.
má. nefna. að. ólíkt. því. sem. gerist. í. Sviss.
eru. heilbrigðistryggingar,. sem. fyrr. segir,.
gjarnan. greiddar. af. atvinnurekendum.
í. Bandaríkjunum,. en. slíkt. hefur. marga.
ókosti.í.för.með.sér ..Einnig.má.á.það.benda.
að.umsvif.hins.opinbera.í.hinu.bandaríska.
kerfi.eru.alls.ekki.lítil.eins.og.oft.er.látið.í.
veðri.vaka ..Varðandi. fátækt. fólk.hefur.hið.
opinbera. leyst. frjálsa. góðgerðarstarfsemi.
af. hólmi. með. alríkisbákninu. Medicaid
og. öldruðum. á. alríkiskerfið. Medicare. að.
nafninu.til.að.sinna .
Einkaframtakið.á.heima
í.heilbrigðiskerfinu
Íslendingar. hafa. takmarkaða. reynslu.af. því. að. þiggja. heilbrigðisþjónustu. af.
einkaaðilum ..Í.raun.má.segja.að.gleraugu.og.
önnur.sjóntæki.og.sjóntækni.séu.eini.afkimi.
íslenska. heilbrigðiskerfisins. sem. hefur.
fengið. að.þróast. að.mestu. leyti. án.beinna.
og. fjárhagslegra. afskipta. hins. opinbera. af.
rekstri.og.vöruúrvali ..
Heyrnartæki.standa.nú.einnig.til.boða.hjá.
einkaaðilum ..Sú.nýbreytni.olli.meðal.annars.
því. á. sínum. tíma. að. biðlistar. eftir. þeim.
þurrkuðust. út .. Lýtalækningar,. bæklunar-
aðgerðir. og. sitthvað. fleira. sem. telst. ekki.
til. lífsnauðsynlegrar. heilbrigðisþjónustu.
stendur.einnig. til.boða.hjá.einkaaðilum .. Í.
heild.er. samt.um.að.ræða.mjög.afmörkuð.
svið.og.því.þarf.að.breyta .
Íslenska. heilbrigðiskerfið. líður. fyrir.
sömu.einkenni.og.miðstýrð.ríkisrekin.heil-
brigðiskerfi. í. öðrum. iðnvæddum. ríkjum ..
Það. vex. hlutfallslega. í. kostnaði. langt.
umfram. aðra. þjónustu. (gjarnan. umfram.
bæði.hagvöxt. og. tekjur. ríkisins),. er. þungt.
og. svifaseint,. skammtar.með.biðlistum,.er.
stanslaust. bitbein. í. pólitískri. umræðu. og.
iðulega.kastað.eins.og.heitri.kartöflu.á.milli.
stjórnmálamanna.og.yfirmanna.sjúkrahúsa.
í. því. skyni. að. forðast. (eðlilega). slæmt. al-
menningsálit ..
Engin.sérstök.ástæða.er.til.að.þetta.verði.
svona. áfram .. Íslendingar. þurfa. heldur.
ekki.að. líta.vestur. til.Bandaríkjanna.þegar.
kemur. að. innblæstri. fyrir. endurbætur. á.
heilbrigðiskerfinu ..Svíar,.Danir,.Þjóðverjar,.
Frakkar,.Ástralir.og.Hollendingar.hafa.allir.
gert. tilraunir. til. að.hleypa.einkaaðilum.að.
sínum. kerfum. og. sjálfsagt. er. margt. hægt.
að. læra. af. þeim. tilraunum .. Sjálfur. hallast.
ég. að. því. að. Íslendingar. reyni. að. læra. af.
fordæmi.Svía.en.stefni.svo.hratt.og.ótrauðir.
í.átt.að. svissneska.módelinu,. samhliða.því.
að.fagna.bandarískum.viðhorfum.gagnvart.
frumkvöðlastarfsemi. sem. niðurgreiðist.
gjarnan. af. ríkum. sjúklingum. í. leit. að. því.
besta.sem.finnst .
Eitt. er. víst:. Gagnger. endurskoðun. hins.
íslenska. heilbrigðiskerfis. með. það. að.
markmiði. að. auka. hlutdeild. einkaaðila. í.
veitingu.þjónustu.og.einstaklinga.í.greiðslu.
þjónustu.þarf.að.hefjast.hið.fyrsta,.áður.en.
Íslendingar. brenna. inni. með. óhagganlegt.
kerfi. sem. enginn. vill. kannast. við. að. hafa.
hannað. og. komið. á. laggirnar .. Þessa. lexíu.
hafa. stjórnmálamenn. um. víða. veröld. lært.
af. illri. nauðsyn .. Íslenskir. stjórnmálamenn.
þurfa.að.hefjast.handa.sem.fyrst.ef.ætlunin.
er.að.forðast.þær.ógöngur .
Helstu.heimildir:
Hjertquvist,.Johan ..2002 ..The Health Care Revolution in Stockholm: A
short personal introduction to change..Timbro,.Stockholm .
Goodman,.John.C ..2005 ..Health Care in a Free Society: Rebutting
the Myths of National Health Insurance..Vefslóð:.http://www .cato .
org/pub_display .php?pub_id=3627.(skoðað.28 ..janúar.2008) ..Cato.
Institute,.Washington.DC .
Frit sygehusvalg og behandlingsgaranti..Vefslóð:.http://borger .
dk/forside/sundhed-og-sygdom/patientrettigheder-og-klager/frit-
sygehusvalg-og-ventetider.(skoðað.20 ..janúar.2008) .
Danskernes holdning til privat finansiering af sundhedsydelser — gratis
eller godt?.Útgefið.27 ..október.2007 ..CEPOS.-.Center.for.Politiske.
Studier,.Copenhagen ..
Kohout,.Pavel ..2005 ..A Minister-Free Health Care System..Vefslóð:.
http://www .tcsdaily .com/article .aspx?id=011105F.(skoðað.20 ..janúar.
2008) .
The Swiss Healthcare System (2002)..Vefslóð:.http://www .civitas .
org .uk/pdf/Switzerland .pdf.(skoðað.20 ..janúar.2008) ..Civitas:.The.
Institute.for.the.Study.of.Civil.Society,.London .
Tanner,.Michael.D ..2007 ..Cancer Society’s Deadly Medicine..Vefslóð:.
http://www .cato .org/pub_display .php?pub_id=8693.(skoðað.28 ..
janúar.2008) ..Cato.Institute,.Washington.DC .