Morgunblaðið - 24.09.2015, Side 14

14 | MORGUNBLAÐIÐ
I
ðnfyrirtækin í landinu stóla
einkum á tvennt: orkuna sem
kemur úr rafdreifikerfinu, og
orkuna sem kemur úr fólkinu
sem vinnur verkin.
En störf í iðnaði eru ekki bara
krefjandi, heldur geta ýmsar hætt-
ur leynst á vinnustaðnum. Þarf að
setja öryggismálin á oddinn til að
fyrirbyggja slysin og geta brugðist
rétt við fari eitthvað úrskeiðis.
Hallveig Björk Höskuldsdóttir
er verkefnastjóri hjá Promennt.
Hún heldur utan um námsbrautina
Heilsu- og öryggisnámskeið fyrir
starfsfólk í iðnaði.
Hallveig segir vandaða kennslu í
öryggismálum ekki aðeins þýða að
afstýra má heilsuskaða og fjár-
hagstjóni fyrir bæði starfsmenn og
fyrirtæki, heldur hefur góð örygg-
ismenning jákvæð áhrif á starfs-
ánægju: „Starfsánægjan eykst
þegar starfsmenn skynja að á þá
er hlustað hvað varðar öryggis-
málin og á markvissan hátt unnið
að umbótum. Enginn vill vinna á
hættulegum vinnustað, ekki einu
sinni hörðustu naglar.“
Að sögn Hallveigar kviknaði
hugmyndin að námskeiðunum á
undirbúningsfundum fyrir stofnun
Álklasans. „Mjög öflugt starf hef-
ur verið unnið hjá álfyrirtækjum
og í annarri stóriðju til að stuðla
að bættu öryggi starfsmanna. Hef-
ur hvert fyrirtæki staðið fyrir sín-
um eigin öryggisnámskeiðum,
bæði fyrir sína starfsmenn og
sömuleiðis fyrir þá fjöldamörgu
verktaka sem þurfa að sinna ýms-
um verkum innan fyrirtækjanna,“
útskýrir Hallveig. „Meðal verk-
taka kviknaði sú umræða að gott
væri að samræma námskeiðin
þannig að þau gildi alls staðar.
Þannig þurfa þeir sem starfa við
greinina ekki að endurtaka mjög
keimlík námskeið í hvert sinn sem
þeir koma til starfa hjá nýju fyr-
irtæki.“
Kom það í hlut Promennt að
skipuleggja námskeiðin í samráði
við helstu iðn- og orkufyrirtæki.
Er kennslan þannig byggð upp að
samræmist fyllilega þeim kröfum
og stöðlum sem settir eru í lögum.
Eftir að hafa setið hvert námskeið
hafa þátttakendur leyfi til að
ganga í þau störf sem námskeiðið
nær til, í allt að tvö ár, en þá þarf
að endurtaka námið til upprifj-
unar.
Hugarfar og skilningur
Er kennslunni þannig hagað að
haldið er eitt grunnámskeið sem
fjallar almennt um öryggismál og
öryggisvitund. Að því námskeiði
loknu má svo sækja sérhæfð nám-
skeið sem snerta á ýmsum þeim
verkum sem vinna þarf í iðnaði, og
þeim hættum sem fylgja hverju
starfi.
„Á grunnámskeiðinu læra nem-
endur m.a. um núllslysastefnuna
og það mikilvæga hlutverk sem
skýr samskipti og undirbúningur
verka skiptir fyrir öryggi á vinnu-
stað. Einnig er fólki kennt á nám-
skeiðinu að vera meðvitað um
hvernig t.d. þreyta og líkamlegt
ástand getur aukið líkurnar á að
við gerum mistök sem svo kunna
að valda slysum,“ útskýrir Hall-
veig.
Sérhæfðu námskeiðin eru fjöl-
breytt, rétt eins og þau störf sem
vinna þarf hjá iðnfyrirtækjunum,
og unnið að því að fjölga nám-
skeiðunum enn frekar. Er m.a. í
pípunum að bjóða upp á námskeið
fyrir starfsfólk sem vinnur í kring-
um háspennurafmagn.
„Eitt mikilvægasta námskeiðið
hefur yfirskriftina Læsa, merkja,
prófa, og er ætlað öllum þeim sem
vinna við vélbúnað sem knúinn er
áfram af hvers kyns orkugjafa. Er
þar fjallað um hvaða búnað má
nota til einangrunar á orkunni
sem tækið notar, hvernig á með
öruggum hætti að aftengja orku-
gjafann og vinna með tækið þann-
ig að ekki sé hætta á að búnaður-
inn fari af stað í miðjum klíðum,“
segir Hallveig. „Annað mikilvægt
námskeið er Vinna í hæð, þar sem
við kennum rétt verklag varðandi
fallavarnir. Ýmsum störfum fylgir
hætta á falli, og þarf fallhæðin
ekki að vera mikil til að geta vald-
ið alvarlegum áverkum.“
Einnig er í boði hjá Promennt
námskeiðið Vinna í lokuðu rými.
Segir Hallveig að eitraðar og kæf-
andi lofttegundir geti safnast upp
í miklum styrk t.d. í göngum, síló-
um og lestum skipa. „Þar er hætt
við banaslysum ef farið er óvar-
lega og mikilvægt að hafa björg-
unaráætlun tilbúna ef eitthvað
gerist.“
Hættulegar lofttegundir koma
einnig við sögu í námskeiðinu
Hitavinna og logaleyfi. „Þegar
unnið er með opinn loga, s.s. við
logsuðu, eða þegar vinnan getur
valdið því að neistar myndast, þá
verður að gæta þess að ekki
kvikni í eldfimum efnum eða gas-
tegundum,“ útskýrir Hallveig.
Allir tala sama málið
Loks skipuleggur Promennt nám-
skeiðið Meðferð og umhirða hífi-
búnaðar. „Þar erum við að skoða
hvernig tryggja má öruggt verk-
lag, skoða hífibúnaðinn, greina
merki um slit og bilun, og hvernig
nota skal hífibúnað á sem örugg-
astan hátt.“
Auk þess að taka á ýmsum hlið-
um öryggismála segir Hallveig að
námskeiðunum sé ætlað að
tryggja að allir tali sama málið
þegar kemur að örygginu. „Komið
hefur í ljós að hlutirnir eru ekki
alltaf kallaðir sömu nöfnunum í
öllum iðnfyrirtækjum, og starfs-
menn gefið ýmsum tækjum og
verkum nafn eftir eigin höfði þeg-
ar lítið gagn er í Google Translate.
Öryggisnámskeiðin samræma
nafna- og hugtakanotkun, enda
getur misskilningur á fyrirmælum,
t.d. þegar verktaki kemur til
starfa á nýjum vinnustað, verið
ávísun á slys.“
Er þess einnig gætt að þeir sem
ekki tala íslensku að móðurmáli
skilji vel það sem fer fram á nám-
skeiðum. Býður Promennt upp á
kennslu bæði á ensku og pólsku og
er þess gætt að túlkur sé á staðn-
um ef þess er þörf. „Að námskeið-
unum loknum leggjum við kann-
anir fyrir nemendur og getum
skoðað hvort skilaboðin hafi kom-
ist til skila. Ef ekki, þá sjáum við
strax hvað vantar upp á og getum
farið betur í efnið.“
ai@mbl.is
Öryggi og starfsánægja haldast í hendur
Morgunblaðið/Kristinn
Jökla Grímuklæddur logsuðumaður þéttir bergið
við gerð Kárahnjúkavirkjunar. Námskeið Promennt
fjalla meðal annars um rétt vinnubrögð þegar unnið
er með loga, unnið í mikilli hæð, og í lokuðum rým-
um þar sem von er á eitruðum lofttegundum.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Aðstæður „Enginn vill vinna á hættulegum vinnustað, ekki einu sinni hörðustu
naglar,“ segir Hallveig Höskuldsdóttir verkefnastjóri hjá Promennt.
Hjá Promennt eru
haldin samræmd ör-
yggisnámskeið í sam-
starfi við helstu iðn-
og orkufyrirtæki.
Mikilvægt er að þekkja
hætturnar og kunna
rétt viðbrögð.
Hallveig segir mjög jákvætt að sjá þær framfarir sem hafa orðið í öryggis-
málum íslenskra iðnfyrirtækja. Bara á síðustu 10-15 árum hafi mikið breyst til
batnaðar og bæði stjórnendur og almennir starfsmenn séu virkir þátttak-
endur í því að gera hvern vinnustað öruggan. „Það dugar skammt að hafa
„öryggislöggu“ á staðnum sem skammar þá sem ekki bera sig rétt að. Fólk
verður að finna það hjá sjálfu sér að taka öryggið alvarlega og setja ekki eigið
öryggi og heilsu í hættu.“
Hún segir öryggisnámskeiðin hamra á því að fólk sé meðvitað um þær að-
stæður og það hugarfar sem eykur líkurnar á slysum. „Þannig hættir okkur
sumum til að vilja vaða í verkin án þess að sinna öryggishliðinni nægilega vel.
Merkilegt nokk eru það einmitt litlu verkin sem geta verið hættulegust, við-
vikin sem hægt er að redda á korteri, því þá hættir fólki til að þykja ekki taka
því að ganga í gegnum öll þau skref sem þarf að gera til að tryggja öryggið.“
Framför í öryggismálum
Morgunblaðið/ÞÖK
Búnaður Hiti, rafmagn og hættulegar gufur eru meðal þess sem starfsmenn í
stóriðju þurfa stundum að varast. Frá álveri Alcoa Fjarðaáls.