Skólavarðan - 01.12.2005, Page 32

Þegar nánar er að gætt kemur þó oft
í ljós að ákveðinn hópur er undanskilinn
og telst ekki nemendur heldur sjúklingar
eða úrræðin sem þeir eru í heita eitthvað
annað en skóli. Stundum eru heilu
sérdeildirnar og sérskólarnir starfandi á
sömu skólalóð og almenni skólinn og bera
nafn hans án þess að mikil blöndun eigi
sér stað í dagsins önn.
Svo virðist sem alls staðar verði ákveðinn
hópur í þörf fyrir mjög sérhæfð úrræði.
Almennu úrræðin þurfa einnig að eiga
aðgang að sérhæfðri þekkingu og þeir
sem skipuleggja skólastarf í hverju landi
þurfa að setja sig vel inn í málin áður en
þeir marka of einstrengingslega stefnu.
Fjölbreytt úrræði og margir valkostir
auka möguleikana á að mæta þessum
hópi á faglegan og fullnægjandi hátt.
Hvernig getur almenni skólinn sinnt
börnum með þroskahömlun með full-
nægjandi hætti?
Kennsla í almennum skólum fer oftast
nær fram í stórum hópum, vera má að
verkefni séu sífellt að verða einstak-
lingsmiðaðri en oftast er einum fullorðnum
ætlað að verkstýra stórum hópi í senn.
Skólar standa misjafnlega rausnarlega að
viðbótar kennslumagni vegna barns með
þroskahömlun.
Því miður eru mörg dæmi um að
stuðningsfulltrúa er falið að sinna barninu
meirihluta skólatímans og það segir sig
sjálft að hann fær mismikla verkstjórn
frá kennaranum sem er hlaðinn öðrum
störfum.
Þeim skólum fer fjölgandi þar sem
þroskaþjálfi hefur verið ráðinn sem
viðbótarstarfskraftur í bekkinn. Sér-
menntun kennara og þroskaþjálfa er
að mörgu leyti ólík. Það er mikilvægt
að skólafólk geri sér grein fyrir ólíkum
forsendum þessara tveggja fagstétta
og hvernig þær geta sem best unnið
saman. Einnig þarf að leggja áherslu á að
fyrirbyggja að þroskaþjálfinn einangrist
með fatlaða barninu meira en þörf er á.
Tveggja kennara kerfi er oft ákjósanleg
lausn, tveir kennarar geta skipst á að sinna
hópnum og deilt með sér þeirri ábyrgð að
kenna fatlaða barninu. Mikilvægt er að
mönnun sé vel ígrunduð og nægjanlegt
svigrúm gefið til samstarfs.
Til eru dæmi um afar vel unnið starf
með fötluðum nemendum í almennum
grunnskólum og kennarar vinna frábært
starf við erfiðar aðstæður. Athuga ætti að
fækka nemendum umtalsvert í bekkjum
þar sem barn með miklar sérþarfir stundar
nám án þess þó að draga úr stuðningi.
Þetta er verðugt viðfangsefni fyrir næstu
kjarasamninga. Stundum heyrast sögur af
ótrúlegri samsetningu á nemendahópi í
einum bekk. Bent hefur verið á þörf á að
skilgreina hámarksviðfang eins kennara,
hversu mörg börn með frávik frá því
eðlilega er hægt að setja saman í einn hóp
og hvaða áhrif það hefur á mönnun og
aðstæður við kennsluna.
Almennir kennarar sem kenna börnum
með þroskahömlun þurfa að eiga kost
á umfangsmikilli ráðgjöf og stuðningi
varðandi skipulag námsins og þá þekkingu
og reynslu sem til þarf er að finna
sérskólunum. Mikilvægt er að stöðugt séu
í þróun vinnubrögð, kennsluaðferðir og
námsefni fyrir þennan nemendahóp.
Námsþarfir nemenda í almennum
skóla eru vissulega mismunandi og sumir
þurfa meiri kennslu en aðrir til að ná
sama marki. Almennir kennarar þekkja
þetta og eru færir um vissan sveigjanleika
til að mæta ólíkum þörfum. Þarfir barns
með þroskahömlun eru hins vegar oftar
en ekki gerólíkar námsþörfum nemenda í
almennum skólum. Það getur verið hætta
á að verkefni séu annars vegar of krefjandi
fyrir barnið en ekki síður að kröfur séu
of litlar. Mikilvægur tími getur glatast ef
dauðar stundir hafa yfirhöndina, stundir
þar sem barnið er í hópnum en nær ekki
að tileinka sér það sem fram fer. Barn sem
gæti með réttum aðferðum verið að efla
málþroska, þjálfa fínhreyfingar eða læra
að lesa.
Það þarf að vera hárfínt jafnvægi á
milli þess að tilheyra hópnum og njóta
þess sem hann hefur að gefa og þess að fá
að takast á við námið á eigin forsendum.
Til að finna þetta hárfína jafnvægi þarf
mikla sérþekkingu og reynslu. Ef vel tekst
til getur þroskahefta barnið átt sínar góðu
stundir í almenna bekknum og vaxið og
dafnað á eigin hraða. Til að svo megi verða
má ekki horfa um of í sparnaðinn, ódýrar
lausnir eru ólíklegar til að skila árangri.
Hvað vilja foreldrar?
Hagsmunasamtök foreldra, Þroskahjálp,
hafa verið mjög afdráttarlaus í þeirri
33
�����������
�������������
������������������������������
������������
Kennarar, sálfræðingar og aðrir áhugasamir skrái sig
á netfanginu rlund@ismennt.is fyrir 10. janúar 2006.
Sjá einnig heimasíðu Lestrarsetursins: http://lrl.is/
1
5
2
4
6
7
9
�
� Dr. John Rack, forstöðumaður
Lestrarmiðstöðvarinnar við
háskólann í York fjallar um
efnið á námskeiði
Lestrarseturs Rannveigar Lund
27. janúar nk. kl. 13:00–16:30
Oddi stofa 101
Gjald er kr. 11.000.–
Lj
ós
m
yn
d
JA
K
SMIÐSHÖGGIÐ