Skólavarðan - 01.02.2006, Blaðsíða 14

14
NÁMSEFNI
SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 6. ÁRG. 2006
Ósérhlífni er alltaf jafnheillandi. Þær
Ragnheiður Jónsdóttir og Ragnhildur
Helgadóttir bókasafnskennarar hafa
þennan eiginleika til að bera í ríkum
mæli. Undanfarið hafa þær unnið að
gerð námsefnis sem mun vafalaust gera
fjölda barna og unglinga með annað
móðurmál en íslensku kleift að ná
tökum á málinu hratt og vel. Námsefnið
heitir Lesið, hlustið, lærið íslensku, en
þess má geta að hugmyndin er komin
frá Danmörku þar sem sambærilegt
verkefni fékk virt frumkvöðlaverðlaun
fyrir nokkrum árum.
Einfaldar hugmyndir eru oft þær bestu
og þessi er stórsnjöll. Hún felst í því að
valdar barnabækur eru lesnar upp á
snældur eða geisladiska svo að nemendur
geti lesið textann og hlustað á hann um
leið. Hugmyndin er að bækurnar og
upptökurnar séu notaðar í skólum og eins
geti nemendur fengið þær lánaðar heim.
Þar geta foreldrar stutt börnin í náminu
hvort sem þeir kunna íslensku eða ekki,
enda fylgja leiðbeiningar á því tungumáli
sem fjölskyldan talar.
Ragnheiður og Ragnhildur lögðu gífur-
lega vinnu í að lesa sem flestar tiltækar
bækur til þess að finna efni þar sem texti og
myndir eiga vel saman, en sú er því miður
allt of sjaldan raunin. Báðar hafa mikla
reynslu af því hvernig hægt er að gera
börn að unnendum bóka. Ragnhildur fór
í framhaldsnám í Danmarks lærerhøjskole
eftir kennarapróf og var ein þeirra sem
komu á fót fyrsta grunnskólabókasafninu
en það er í Laugarnesskóla. Síðar var hún
einn stofnenda barnabókaútgáfunnar
Bjöllunnar, ásamt því að vinna á
bókasöfnum innan sem utan skóla, meðal
annars í Háteigsskóla þar sem var náin
samvinna milli bókasafns og móttöku-
deildar nýbúa.
Ragnheiður kenndi í aldarfjórðung
og lærði síðan bókasafnsfræði í Háskóla
Íslands. Hún tók að sér skólabókasafn
Melaskóla og er nýlega hætt störfum
þar sökum aldurs. „Ég hef alltaf verið
bókakona,“ segir Ragnheiður og hlær.
En hvernig stóð á því að þær réðust í
þetta verkefni? „Friðbjörg Ingimarsdóttir
kennsluráðgjafi er dóttir mín,“ segir Ragn-
heiður, „og hún kynntist þessu verkefni í
Danmörku og benti okkur á það. Okkur
leist strax með eindæmum vel á þetta.
Árið 2002 fengum við styrk og hófum
vinnuna, en auk þess að vera tímafrek er
stúdíóvinna mjög kostnaðarsöm.“
Eftir að hafa lesið mikinn fjölda bóka
söfnuðu þær Ragnheiður og Ragnhildur
saman nýtanlegum bókum og skiptu þeim
í þrjá þyngdarflokka. Alls völdu þær 31
bók og lásu þær allar inn á band. „Við
spáðum mikið í lesturinn,“ segja þær.
„Niðurstaðan var að lesa eina blaðsíðu
í senn, hafa augnabliksdvöl til að tengja
mynd og texta, fletta og lesa svo áfram. Þá
er þetta hvorki of hratt né of hægt.“
Ekki tókst að fá nægan styrk til að
fjölga bókum og of dýrt var að fá leyfi
fyrir nema örfáum upptökum af hverri
bók hjá leyfishöfum. Það varð því ofan
á að dreifa efninu til móttökuskólanna í
Reykjavík, Austurbæjarskóla, Háteigsskóla
og Breiðholtsskóla, auk Melaskóla. Týnist
upptaka brenna þær Ragnheiður og
Ragnhildur nýjan disk heima hjá sér en ljóst
er að til að tryggja útbreiðslu verkefnsisins
þarf meira fé; til stúdíóvinnu, leyfiskaupa,
fjölföldunar og dreifingar.
Árið 2004 fluttu Ragnheiður og
Ragnhildur lesturinn af bandi yfir á
geisladiska en þá kom í ljós að ekki voru
allar bókanna lengur fáanlegar. Þær eru
þó sem betur fer til á bókasöfnum og því
hægt að nýta sér hljóðupptökurnar hér
eftir sem hingað til.
Leiðbeiningar á þrettán tungumálum
Þær Ragnheiður og Ragnhildur hafa
mikinn áhuga á að kynna þessa aðferð í
íslenskunámi sem víðast og hafa fundið
leið til þess. „Allir geta lesið bækur inn
á band,“ segja þær, „og unnt er að
nota efnið á marga vegu. Til að mynda
með því að spila söguna fyrst og láta
nemendur fá bókina síðar í hendur, eða
lána þeim til yndislestrar í skólanum eða
heima fyrir. Þetta er aðgengilegt efni
sem auðvelt er að vinna með og þessi
lausn kostar ekki mikið.“ Ragnhildur
og Ragnheiður hafa jafnframt útbúið
leiðbeiningar um notkun námsefnisins
sem til eru á þrettán tungumálum auk
íslensku. Leiðbeiningarnar fylgja náms-
efnispakkanum en hann samanstendur
af bókunum ásamt geisladiskum í vasa
í hverri bók. Öllu er safnað saman í
möppur og litamerkt eftir þyngdarstigi.
Friðbjörg Ingimarsdóttir, upphafsmaður
verkefnisins, segir efni af þessum toga
sárvanta hérlendis. Hún bendir jafnframt
á aðra hugmynd sem mikill akkur
væri að; einfaldari og styttri útgáfu af
námsbókum sem til eru fyrir þá sem hafa
annað móðurmál en íslensku. Að sögn
Friðbjargar þurfa nemendur að fá efni
við sitt hæfi en ekki bækur sem ætlaðar
eru mun yngri nemendum og koma má
til móts við þennan hóp með því að létta
og stytta texta námsbókar en láta þó öll
meginhugtök halda sér – þau má taka til
hliðar og skýra sérstaklega. „Markmiðið
er ekki að klára bókina heldur að mennta
fólk og til þess þarf hugtakaskilning,“
segir Friðbjörg.
Kynningar á námsefninu
Höfundar Lesið, hlustið, lærið íslensku
bjóðast til að halda kynningu á námsefninu
og hugmyndafræðinni sem það byggist á.
Leiðbeiningarnar með verkefninu verða
aðgengilegar á netinu á slóðinni www.
menntasvið.is
Hafið samband við Ragnheiði Jónsdóttur
í síma 553 3543, netfang rajon@simnet.
is eða Ragnhildi Helgadóttur í síma 561
1834, netfang bollib@simnet.is
keg
Einföld en stórsnjöll hugmynd
sem gerir heilu fjölskyldunum kleift að
læra íslensku í sameiningu
Lj
ós
m
yn
d:
k
eg
Ragnhildur, Ragnheiður og Friðbjörg