Franskir dagar - 01.07.2016, Qupperneq 16

Franskir dagar Les jours français
16
Það var fyrir réttum sjötíu og þremur árum, í miðri
heimstyrjöldinni síðari árið 1943, og tiltölulega
skömmu eftir að hörmungar þess ófriðar höfðu
skollið á þáverandi heimahöfn minni Dunkerque,
að maður nokkur, sem við þekkjum því miður
ekki með nafni, ákvað að glæða mig lífsneista á
ný og skara þannig eld að minningunum um þann
eigi svo allfjarri góða tíma þegar siglingarnar á
Íslandsmið stóðu sem hæst. En það var einmitt
þá sem ég sigldi hvað eftir annað í norðurátt upp
með Englandsströndum og lagði síðan á úthafið
uns hrjóstugar Íslandsstrendur risu úr sæ. Til þess
að leggja út í slíkt ævintýri, þá þurftu menn að
vera „léttgeggjaðir“ eins og það er orðað á okkar
dögum, en jafnframt eitilharðir og fylgnir sér. Sá
„guli“ gaf sig reyndar ekki lengur jafn vel og áður,
en síendurtekna vonin um enn eitt hörkufiskirí
og bullandi uppgrip hvatti þó menn enn til dáða.
Upp úr miðjum seinni helmingi nítjándu aldar
heyrðust þær svartsýnisraddir að skútur með mínu
lagi væru úreltar og mundu aldrei standast hinum
glæsilegu, hraðskreiðu og lipru Ísslandsgólettum
snúning. En það var sko eitthvað annað! Það
voru nefnilega mínar sterkbyggðu, ávölu lendar
og bógur, sem kunnáttumenn renndu stundum
athugulum aðdáunaraugum yfir, sem forðuðu
mér frá grandi á meðan það var af brothættari
systurskipum mínum úr fiskiskipaflotanum sem
Ægir konungur tók mun stærri toll við Íslands-
strendur. Reyndar voru það allmargir fákunnandi
sem rugluðu mér saman við þær, og rétt er það
að alltaf þótti mér hin besta skemmtun að sigla
seglum þöndum fyrir góðum byr, en ég var samt
talsvert spenntari fyrir þessari spánnýju tækni,
sem þarna var að stíga sín fyrstu skref, nefnilega
hóstandi og sótug skref, fet fyrir fet, ásamt hita-
svækju og sprengihættu sem passaði mun betur
í minn víða belg heldur en þeirra. Ég er hér að
vísa til gufuvélarinnar og öllu öðru fremur til
skipsskrúfunnar undraverðu sem skagaði aftur
úr henni.
Hér er komið að því að viðurkenna undanbragða-
laust að það var, uppúr aldamótunum 1900, með
hennar hjálp, sem mér tókst að bjarga mér oftar
en einu sinni úr kröppum dansi og smeygja mér
fimlega úr krumlum Ægis konungs sem var um
það bil að læsa þeim í mig. Eða þá að mér tókst
í krafti gufuaflsins að stíma hart undan vindi
og komast nokkuð auðveldlega í var inn á ís-
lenskum firði eins og til dæmis Fáskrúðsfirði. Að
sjálfsögðu vorum við alltaf vel birgir um borð af
biskvíi og koníaki sem brátt leiddi til líflegra við-
skipta við heimamenn, á meðan að hið dyggðuga
líknarfélag, les Œuvres
de Mer fylgdist fránum
augum með að allt færi
vel og skikkanlega fram.
Hver veit nema að þarna
á firðinum hafi ég komist
í návígi við spítalaskipið
Sankti Pál í einni af hans
hinstu heimsóknum
þangað? Semsagt, þegar
öllu er á botninn hvolft,
þá getum við sagt að þótt
ég hafi ekki vakið alveg
jafn mikla hrifningu og
önnur glæstari fley og
reyndar alltaf þótt frekar
lítill og óásjálegur á Ís-
landsmiðum, þá stóð ég
mig nú alveg frambæri-
lega í stykkinu og það
alveg þangað til ævintýrið
um þorskveiðarnar rann sitt skeið á enda.
En þegar hér var komið sögu, þá var ég orðinn
minjagripur um þær. En hafið samt ekki áhyggjur,
ég átti enn nokkur tromp eftir uppi í erminni:
Síldveiðar í Norðursjó, strandsiglingar, rá og reiða
var ávallt haldið í góðu standi.
Eins og þið sjáið, þá er ég traustbyggður eins og
forverar mínir.
Ég er skorinn út í rauða furu, massívan viðarbút í
heilu lagi. Ekkert klístur með lím hér til að festa
langborðin á byrðinginn heldur er allt útskorið
í heilu lagi. Maður getur ekki annað en dáðst að
handbragði útskurðarmeistarans, en jafnframt
verður manni fljótt ljóst að hann hefur gjörþekkt
til allrar skipulagningar innanborðs auk þess sem
rár, siglutré og reiði hafa verið honum gjörkunnug.
Talíur eru gerðar úr blýi, hliðarstögin úr stál-
vír og bómullarþræði, trissur úr horni og beini.
Þótt ég hafi verið orðinn gamall og hrukkóttur,
þá tókst mínum góða forverði snilldarlega að
„bótoxa“ þær, þannig að nú, eftir yfirhalninguna,
lít ég bara þokkalega út og ber bara aldurinn vel,
finnst ykkur ekki?!
Fyrst var ég færður Michel nokkrum Lieven að
gjöf, en hann var skipsprestur í Gravelines auk
þess sem hann gegndi prestþjónustu í Fletres-
sókn, og það má hann Michel eiga að hann
hugsaði vel um mig blessaður.
Um Michel vitum við að hann var fæddur
1914 og andaðist 2001, hlaut vígslu í prests-
embætti 1939 og var skipsprestur í hafnar-
bænum Grand-Fort-Philippe frá 1941 til
1944, auk þess sem hann þjónustaði JAC
samtökin ( Jeunesse Agricole Chrétienne eða
Kristileg samtök ungra bænda). Minni mitt
frá þessum tíma er orðið frekar gloppótt, en
ég minnist þess þó að hafa tekið oftar en einu
sinni þátt í minningarathöfnum um horfna
sjómenn, einkum þá sem upprunnir voru í
hinum vel þekkta bæjarhluta í Gravelines
þar sem ég er skrásettur. Kannski fóru þeir líka
stundum með mig út undir bert loft til þess að
taka þátt í skrúðgöngum?
Það er nefnilega orðið ansi langt síðan að ég rakst
síðast á risana tvo, hann Islandais (Íslandssjó-
manninn) og hana Matelote (Sjómannskonuna)
á götum bæjarins í Gravelines. En það verð ég
að segja í fyllstu einlægni að ég hef saknað þeirra
óskaplega mikið, eftir að ég þótti ekki lengur
gjaldgengur í skrúðgönguna um götur bæjarins
Dundee skútan Sankti Pétur
Texti: Serge Lambert
Þýðing: Björn Jónsson
Myndir: Serge Lambert og fleiri
Hér er búið að sminka mig eins og f ilmstjörnu!
Jean Verhille og Sankti Pétur rétt fyrir sjósetninguna 2015.