Franskir dagar - 01.07.2016, Qupperneq 40

40
stjóri og útgerðarmaður og sinnti strandsigl-
ingum um tíma, því voru oft margir í Baldurshaga,
bæði í mat og gistingu. Félags- og öryggismál
voru Nönnu ofarlega í huga. Hún vann gegn
almennri fátækt á vegum Kvenfélagsins Keðj-
unnar og stuðlaði að því að húsmæður fengju
tíma fyrir sjálfa sig í húsmæðraorlofi. Nanna vann
ötult starf í nefnd sem stofnuð var til söfnunar
á hlutafé til byggingar Félagsheimilisins Skrúðs.
Nanna var fyrsta konan sem settist í hreppsnefnd
Búðahrepps, var lengi formaður Kvenfélagsins
Keðjunnar, þar sem hún var gerð heiðursfélagi.
Einnig var hún ein af stofnendum Slysavarnafé-
lagsins Hafdísar og var hún gerð að heiðursfélaga
Slysavarnafélags Íslands. Hún var ein af stofn-
endum Krabbameinsfélags Austurlands og liðtæk
í Félagi austfirskra kvenna. Nanna ritaði einnig
frásagnir í blöð og tímarit. Starfsfólk Orðabókar
Háskólans leitaði oft til hennar varðandi íslenskt
mál. Ekki eru margir sem vita að Nanna var
ágætis áhugaljósmyndari og náði meira að segja
á efri árum, fyrir tilstilli barnabarns, að taka þátt
í ljósmyndasýningu á Egilsstöðum. Hún hafði
gott minni alla tíð og hafði náð 90 ára aldri þegar
hún lést 11. nóvember 2003.

Bergkvist var oft að heiman vegna atvinnu sinnar,
hann sótti vertíðir á Hornafirði, í Sandgerði,
Hafnarfirði og víðar. Um tíma sinnti Bergkvist
strandferðum, þegar Steindór Jónsson, sem rak
fólks- og flutningaferjuna Drang, leigði bát Berg-
kvists til vöruflutninga. Á fyrri hluta stríðsáranna
var bátur hans, ásamt áhöfn, tekinn af breskum
hermönnum og færður í höfn á Seyðisfirði. Eða
eins og Bergkvist sagði: „Ég var hernuminn.“
Það átti að þvinga áhöfnina til að flytja vopn
til Breiðdalsvíkur, en Bergkvist neitaði og um
nóttina ákvað áhöfnin að taka áhættu á að vera
ekki skotin niður og þeir ræstu bátsvélina en ljósin
voru slökkt, á meðan báturinn sigldi út fjörðinn.
Sem betur fer urðu engir eftirmálar af atvikinu.
Á seinni hluta stríðsáranna, þegar Bergkvist hafði
fest kaup á bátnum Nönnu, starfaði hann fyrir
bandaríska herinn við vöruflutninga frá Reykjavík
til Vestfjarða. Eitt sinn þegar áhöfnin kom um
borð og varð ljóst að farmurinn sem átti að flytja
þann daginn var dínamít, fór áhöfnin aftur uppá
bryggju og neitaði að fara með farminn. Eftir
smá umhugsun, hoppaði einn af bestu vinum
Bergkvists, Finnbogi Jónsson, aftur um borð og
sagði þá fleygu setningu: „Til andskotans með
dínamítið fyrir mér!“
Þangað til vegur var lagður frá Fáskrúðsfirði
til Breiðdalsvíkur þurftu sjúkraflutningar að
fara fram sjóleiðina. Haraldur læknir fór í mörg
útköll með Bergkvisti og eitt sinn í mjög slæmu
veðri var bráðaútkall á Stöðvarfjörð. Ferðin gekk
þokkalega þó veðrið væri slæmt. Haraldur var
þekktur fyrir að vera fámáll og ljúfur maður en
ekki var mikið sagt á leiðinni. Þegar komið var
til Stöðvarfjarðar þurfti að sæta lagi því að ekki
var hægt að leggja að bryggju. Þurfti Haraldur
að stökkva í land en Bergkvist beið í bátnum á
meðan. Þegar merki kom frá landi um að Har-
aldur væri á leiðinni fór Bergkvist að bryggju,
læknirinn stökk um borð og sagði rólegur: „Jæja
nú höfum við bjargað tveim mannslífum.“ Ekki
sagði Haraldur fleira á leiðinni til baka, fyrr en
hann klifraði uppá bryggjuna og sagði: „Gott var
nú blessað veðrið.“ Bergkvist tók aldrei greiðslu
fyrir þessar ferðir með lækninn.
Það var sérstök stund þegar Nanna tók fram
allar möppurnar sínar, en í þeim eru sögur og
frásagnir með fallegri handskrift hennar. Nanna
skrifaði með kúlupenna um atburði liðinna ára,
lýsingar á húsum sem löngu er búið að rífa á
staðnum og frásagnir af alls konar fólki sem hún
hitti og kynntist um dagana. Einnig safnaði hún
úrklippum úr blöðum um ýmislegt sem henni
þótti athygli vert. Þessar atburðabækur Nönnu
eru orðnar margar talsins og oft tók hún þær upp
og sýndi þeim sem til hennar komu, enda hafði
hún einstaklega gaman af því að fá til sín gesti.
Oft var komið með erlenda gesti í Baldurshaga,
einkum Frakka, sem komu til Fáskrúðsfjarðar og
vildu fá að heyra um lífið á staðnum í gamla daga.
Einhvern tíma sögðu barnabörnin við Nönnu í
gríni að ef hún hefði fæðst 50 árum síðar væri
hún að kenna sagnfræði. Nanna sá nefnilega
mikilvægi þess að skrá söguna. Hún tók viðtöl
við Bergkvist á hljóðsnældur og spurði hann um
æsku hans og daglegt líf á Höfðahúsum og skrá-
setti svo eftir því.
Bergkvist sagði meðal annars frá því að þegar
hann var lítill sóttist hann eftir því að fara með
Þorsteini afa sínum í skúturnar, en afi hans var
hreppstjóri og þurfti starfsins vegna að eiga mikil
samskipti við Frakkana. Bergkvist hefur haft
næmt eyra því þegar hann kom í land lék hann
Frakkana og hafði eftir sem sagt var á frönsku í
skútunum. Þó hann skildi ekki
það sem sagt var mundi Berg-
kvist setningar eins og söng-
texta og fannst barnabörnunum
spennandi að biðja afa um að
segja eitthvað á frönsku. Amma
Bergkvists var Karólína María,
hún var yfirsetukona og vegna
starfs Þorsteins maka síns æxl-
aðist það þannig að hún sinnti
aðhlynningu sjúkra franskra sjó-
manna fyrir tíma Franska spít-
alans.
Þegar Elín Pálmadóttir rithöf-
undur leitaði heimilda í bókina
sína, Fransí Biskví, hafði hún
samband við Nönnu, hún var vit-
anlega fús að útvega efni í bókina
enda hennar áhugamál. Í Fransí
Biskví kemur fram að Bergkvist sagði meðal
annars frá því að eitt sinn hafi Þorsteinn afi sinn
komið heim úr skútu með veikan franskan dreng
til aðhlynningar hjá ömmu sinni. Þau sáu að illa
hafði verið farið með hann og héldu honum eins
lengi og þau gátu. Þegar skipið var að fara átti að
Rannveig Ragna, Jón Baldvin og Guðríður Karen.
Bergþóra í túninu með lamb.
Börnin í Baldurshaga, Rannveig Ragna, Jón Baldvin og
Guðríður Karen, að leik ásamt Stefáni Pálmasyni.
Bergkvist Stefánsson á Litla Tindi.
Guðríður Bergkvistsdóttir og Marteinn Steinþórsson um borð í Esjunni á leið frá
Fáskrúðsfirði til Reykjavíkur (lítið barn og kona óþekkt). Ein af myndum Nönnu sem
rataði á ljósmyndasýningu á Egilsstöðum.
Franskir dagar Les jours français