Stjórnartíðindi fyrir Ísland: C-deild - 01.12.1896, Blaðsíða 170
166
Yfirlit
yfir
bAnaðarskýrslurnar 1885, með tilliti til skýrslna frá jarðabótarfjelögum 1893—95.
Skýrslum þeim sem prentað'ar eru hjer aS framan liefir verið safnaS á vanalegan
liátt, og nm trúverðugleika þeirra er ekkert nytt að segja, þaS er kunnugt aS framtal er
opt oflágt, og af ver/lunarskýrslunum má sýna fram á aS fleira fje hlýtur aS vera til heldur
en taliS er. Hversu nákvæmlega heyjaforSi og taSa sje gefin upp verSur lítilfjörlega sýnt
síSar, og sömuleiðis verður meS því aS rannsaka skýrslurnar frá búnaSarfjelögum landins sýnt
fram á þær jarSabætur, sem í raun og veru hafa verið gjörðar 1895, og aS því leyti verSur
sýnt að hve miklu leyti búnaðarskýrslurnar eru rjottar; því þegar fjelagiS sem gjörir jarSa-
bætur fær vissa borgun fyrir dagsverkiS, þá er ástæSa til aS telja allt fram, sem gjört liefir
verið, en eptirlitiS meS framtalinu er aptur á móti til aS aptra því, aS of mikiS verSi talið
fram.
ViS munum nú taka hina einstöku liSi skýrslnanna eins og áSur hefir veriS venja.
I þessum búnaSarskýrslum hefur tölu framteljanda og tölu býla veriS sleppt víð-
ast í Norður- og austuramtinu, og í fleiri en einni skýrslu í Vesturamtinu, en viS höfum
fyllt út þessar eyður með skýrslum þeim sem fylgja reikningum sýslumanna, og vonum aS hafa
fyllt þær rjett út. Tala allra framteljanda verður þannig: 9857 manns, en tala býla 6886,
sem sýnist vera lág tala á öllum bændum á Islandi, en við höfum ekki aðra tölu að bjóða.
Abúðar hundruðin bafa verið tekin með í skýrslunum þetta ár eins og áSur; egin-
lega sýnist manni að þau hundruS scm búið er á ættu aS vera jafnmörg og í jarðabókinni,
en þau koma ekki heim við hana, því að hreppstjórar telja eyðijarðir vanalegast frá, og
svo hefur jarðamatinu sjálfu veriS breytt í Rangárvallasýslu svo ísl. jarðabókin er nokkuð
hundraða færri 1895 en hún var upphaflega. Eptir henni voru jarðarhundruðin á öllu land-
iuu ...................................................................... 86.755.1 hndr.
Jarðirnar í Rangárvallasýslu voru áSur .................
en eru eptir síðasta mati ..............................
Mismunurinn dregst frá ........................
011 jaröarlmndruð á landinu eru þá í fardögum 1895—96
en eru talin ...........................................
7468.4 hndr.
7081.3 —
387.1
86.368.0
86.052.1
Mismumirinn
315.9
sýnist hafa verið talinn sem eyöijarðir, og af honum eru 71 hndr. brennisteinsnámar
metnir liafa verið til dýrleika. Þau c. 240 sem þá eru eptir munu flest vera cyði.
Nautjjeningur á landinu hefir verið á ýmsum tímum:
1703 ............... 35.860
1770 ............... 31.179
1783 ............... 21.457
1821—30 meöaltal 25.146
1849 .............. 25.523
1858—59 meðaltal 26.803
1861—69 20.674
1871—80 meðaltal 20749 Að kálfum
1881—90 ---------- 18156 meðtöldum.
1891 ............ 19658 22.635
1892 ............ 20142 22.763
1892.............. 18178 19.948
1894 ............ 18837 21.526
1895 ............ 19532 22.327
1891—95 meöaltal 19269 og að kálfum meðtöldum 21840.
Kálfar eru taldir með frá 1703—1849, og svo í sjerstökum dálki 1891—95. Taflan
ber greiuilega með sjer hvernig nautgripum liefur stöðugt farið fækkandi hjer á landi þang-
að til nú allra síðustu árin. AriS 1783 er eins lágt og það er sökum þess aðþá var eldgos og
önnur óáran hjer, meSan nautgripatalan 1770 sýnist hafa verið sú tala sem venjulegust var
á 18. öldinni. Frá 1821—1859 heldur nautgripatalan sjer í kringum 25000 eða þar yfir, og er