Morgunblaðið - 27.02.2016, Blaðsíða 26

FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Ólga er meðal starfsmannaMinjastofnunar Íslands útaf áformum forsætisráðu-neytisins að sameina stofn-
unina Þjóðminjasafninu, samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins. Laga-
frumvarp forsætisráðuneytisins um
sameininguna var samið án þátttöku
fulltrúa stofnunarinnar í fjögurra
manna stýrihópi sem settur var á fót í
desember til að kanna fýsileika þess
að stofnanirnar sameinuðust. Búst er
við yfirlýsingu frá starfsfólkinu um
málið eftir helgi.
Tíu prósent hagræðing
Helsta réttlæting þess að sam-
eina stofnanirnar tvær er hagræðing
og rekstrarsparnaður. Er vísað í fyr-
irheit í stjórnarsáttmálanum um
aukna skilvirkni stjórnsýslunnar. Á
vef forsætisráðuneytisins segir að
stýrihópurinn hafi komist að þeirri
niðurstöðu „að óhætt sé að setja það
fjárhagslega markmið með samein-
ingunni að nýrri stofnun takist að ná
allt að 10% hagræðingu innan þriggja
ára“. Ennfremur að með breyting-
unni „skapist tækifæri á að end-
urskipuleggja verkaskiptingu, ferla
og skipulag verkefna“.
Samkvæmt frumvarpinu, sem er
í umsagnarferli fram á mánudag, fel-
ur sameiningin í stórum dráttum í sér
að til verður ný stofnun, Þjóðminja-
stofnun, sem tekur við núverandi
verkefnum Þjóðminjasafns og Minja-
stofnunar. Hún mun hafa stjórnsýslu-
hlutverk. Þjóðminjasafnið verður
áfram rekið sem höfuðsafn á vegum
stofnunarinnar og um það gilda
áfram sérlög. Öllu núverandi starfs-
fólki beggja stofnana verður boðið
starf við hina nýju stofnun. Ráðherra
verður heimilað að flytja forstöðu-
mann annarrar stofnunarinnar í emb-
ætti forstöðumanns Þjóðminjastofn-
unar án auglýsingar. Starfsheitið
verður þjóðminjavörður.
Húsafriðun til
forsætisráðherra
Meðal þess sem vakið hefur at-
hygli í tengslum við þessi áform er að
flytja á eitt höfuðverkefni Minjastofn-
unar, friðlýsingu húsa, mannvirkja og
samstæðu húsa, á skrifstofu forsætis-
ráðherra. Alkunna er að þessi mála-
flokkur er sérstakt áhugaefni Sig-
mundar Davíðs Gunnlaugssonar. Hér
er annars vegar um að ræða ráðgjöf
við sveitarfélög um mótun vernd-
arsvæða í byggð og gerð tillagna um
að tiltekin svæði verði gerð að vernd-
arsvæði. Hins vegar er um að ræða
gerð tillagna um að tiltekin hús eða
mannvirki verði friðlýst. Í rökstuðn-
ingi fyrir þessu í lagafrumvarpinu
segir að tilefnið sé að ákvörðunarvald
sé í báðum tilvikum á hendi ráðherra
og „eingöngu lagður til flutningur á
mótun þeirra tillagna sem umræddar
Ólga á meðal starfs-
fólks Minjastofnunar
Minjastofnun Verði af sameiningu er gert ráð fyrir því að hús Minja-
stofnunar við Suðurgötu verði selt og starfsemin flutt í Þjóðminjasafnið.
ákvarðanir byggjast á“. Nauðsynlegt
sé að skapa svigrúm til aukinnar
stefnumótunar í málaflokknum af
hálfu ráðherra hvað varðar friðlýs-
ingu húsa og mannvirkja. Stefnumót-
un á þessu sviði hafi hingað til verið
brotakennd og mikilvægt að úr því
verði bætt.
Ólgan á Minjastofnun stafar
ekki síst af óánægju með vinnubrögð
í málinu. Capacent ráðgjöf hafði hvatt
til þess að unnið yrði að sameining-
unni í góðri samvinnu og sátt við
starfsfólk, enda gæti annað sett fag-
legum ávinningi skorður.
Fimmtán ár eru síðan safnahlutverk Þjóð-
minjasafnsins var aðskilið frá stjórnsýslu-
hlutverki þess. Var þá Fornleifavernd rík-
isins stofnuð. Starfsemi hennar og
Húsafriðunarnefndar var sameinuð þegar
Minjastofnun tók til starfa fyrir þremur ár-
um. Spurningar hafa vaknað um það hvort
fyllilega sé tryggt í lagafrumvarpinu að ekki
komi til árekstra á milli stjórnsýsluverkefna
hinnar nýju Þjóðminjastofnunar og Þjóðminjasafnsins við endursamein-
inguna. Bent er til dæmis á að Landsvirkjun, styrktaraðili Þjóðminja-
safnsins, og fasteignafélagið, sem á nýtt varðveislusetur safnsins í Kópa-
vogi, hafi þurft að lúta ákvörðunum Minjastofnunar í sambandi við
skipulag og framkvæmdir. Hagsmunaárekstrar geta hugsanlega end-
urtekið sig á fleiri sviðum. Umræða næstu daga og vikna leiðir í ljós
hvernig tekið verður á þessum þætti.
Gæti orðið árekstur?
STJÓRNSÝSLA
26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þegar auðkýf-ingurinnDonald
Trump tilkynnti
framboð sitt til for-
seta Bandaríkjanna
í fyrra töldu vísast
til flestir að hann myndi ekki
eiga nokkra möguleika á útnefn-
ingu Repúblíkanaflokksins. Sum-
ir álitsgjafar spáðu því að við lok
febrúar yrði allt loftið úr bólginni
blöðru Trumps.
En tíminn leið og enn er beðið
eftir því að blaðran tæmist. Ef
eitthvað er virðist sem bæst hafi í
hana frekar en hitt, sér í lagi eft-
ir að Trump náði að vinna þrenn-
ar af fyrstu fernum forkosning-
unum. Hann leiddi meira að
segja með svo miklum mun í Ne-
vada að samanlagt fylgi næstu
tveggja manna, öldungadeild-
arþingmannanna Marco Rubio
og Ted Cruz, hefði ekki dugað til
þess að skáka honum.
Ástæðurnar fyrir þessu eru
margvíslegar og hefur þegar ver-
ið bent á þátt fjölmiðla, sem hafa
sýnt Trump mun meiri athygli en
öðrum frambjóðendum. Fjöl-
miðlaathygli ein og sér getur þó
ekki útskýrt hvernig maður sem
gengst upp í því að setja fram
stórfurðulegar og jafnvel
hneykslanlegar yfirlýsingar nær
að halda fylgi sínu þrátt fyrir að
almenn skynsemi kveði á um
annað.
Nærtækara virðist að benda á
að flestir hinir frambjóðendur
repúblíkana virðast hafa verið
svo vantrúaðir á að Trump gæti
borið sigur út býtum
að þeir eyddu mest-
um tíma sínum ekki
í að tækla þau furðu-
mál sem hann bar á
borð, heldur í að rífa
hver annan niður.
Fyrir helgi var þó annað uppi á
teningnum, þar sem bæði Rubio
og Cruz gengu hart að Trump í
síðustu kappræðunum fyrir hinn
svonefnda „ofurþriðjudag,“ en þá
ákveða repúblíkanar í þrettán
ríkjum hverjir af frambjóðend-
unum fái fulltrúa á flokksþinginu
í júlí næstkomandi.
Fyrir þá Cruz og Rubio verður
árangur á þriðjudaginn ekki ein-
vörðungu mældur í því hvort þeir
ná að vinna einhver af ríkjunum
þrettán, heldur ekki síður hvor
stendur sterkari á eftir í barátt-
unni gegn Trump.
Eftir kosningarnar á þriðju-
dag mun þrýstingur aukast á
aðra frambjóðendur en þann sem
er sigurstranglegastur gegn
Trump að draga sig út úr keppn-
inni og auka þannig líkurnar á að
flokkurinn bjóði fram frambæri-
legan frambjóðanda. Geri flokk-
urinn það ekki stendur hann
frammi fyrir tveimur mögu-
legum kostum. Annaðhvort að
frambjóðanda flokksins verði
hafnað í haust eða, sem væri
jafnvel enn verri kostur fyrir
flokk sem er í senn annt um land
sitt og vill eiga framtíð í stjórn-
málum, að koma manni í Hvíta
húsið sem er slíkt ólíkindatól að
hann gæti stórskaðað hagsmuni
Bandaríkjanna.
Repúblíkanar gætu
staðið frammi fyrir
tveimur slæmum
kostum í haust}
Mikilvægur þriðjudagur
Viðhald gatnaborgarinnar
ætti að vera sjálf-
sagður hlutur en
það er öðru nær.
Svo virðist sums
staðar sem göturnar
séu hreinlega að
leysast upp og víða
er að finna holur
sem geta beinlínis
skemmt bíla hafi
ökumenn ekki varann á. Á
nokkrum stöðum hefur verið
gripið til holufyllinga til bráða-
birgða þegar helstu umferð-
aræðar hafa verið orðnar of vara-
samar. Annars staðar drabbast
göturnar niður smám saman.
Nú hafa Sjálfstæðisflokkur og
Framsókn og flugvallarvinir lagt
fram á borgarstjórnarfundi til-
lögu um að þegar í stað verði far-
ið í viðgerðir á þeim holum í
gatnakerfinu sem talið er að
myndi slysa- og tjónahættu. Í til-
lögunum eru nefndar djúpar hol-
ur við Austurberg, Álfabakka,
Neshaga og Tungusel og sagt að
mörg dæmi séu um að þær hafi
valdið tjóni á bifreiðum og skap-
að slysahættu.
„Það hefur allt of lítið fé verið
sett í endurbætur á kerfinu,“
sagði Kjartan
Magnússon, borg-
arfulltrúi Sjálf-
stæðisflokks, í frétt
sem birtist á mbl.is í
gær. „Það hefur
þær afleiðingar að
það verða vandræði
eins og við fengum
að kynnast síðasta
vetur og aftur
núna.“
Stjórn borgarinnar er ekki
skemmtisigling. Frumskylda
meirihlutans er að sjá til þess að
grunnþjónustu sé sinnt í borg-
inni. Mikill misbrestur hefur orð-
ið á því í tíð núverandi meirihluta
og virðist sama hvar borið er nið-
ur; borgin stenst ekki sam-
anburð við önnur stór sveit-
arfélög en ætti þó að hafa
fjárhagslega burði til þess að
standa sig vel í krafti stærð-
arinnar. Þegar borgin vermdi
botninn annað árið í röð í könnun
á þjónustu stærstu sveitarfélag-
anna var ákveðið að hlusta ekki á
óánægjuraddirnar, heldur gera
aðra könnun. Sama afneit-
unarhyggja virðist ráða ríkjum
þegar kemur að götum borg-
arinnar. Þær eru látnar drabbast
niður í stað þess að gera við þær.
Það er merkilegt að
meirihlutinn í borg-
inni skuli svo dáð-
laus að tillögu frá
minnihlutanum
þurfi um jafn sjálf-
sagðan hlut og við-
hald gatna}
Götóttar götur
M
aður nokkur sem bjó austan
múrsins í Berlín pantaði sér
forláta Volgu með tvígengis-
vél. Þegar hann spurði sölu-
manninn hvenær hann gæti
nálgast bílinn var svarið að hann fengi lyklana
að bílnum á þessum sama degi en að tíu árum
liðnum. Spurði þá maðurinn hvort það gæti
orðið fyrir eða eftir hádegið þann ágæta dag.
Sölumaðurinn brást illa við og spurði hvers
vegna í ósköpunum það skipti máli, þetta væri
eftir tíu ár. Kaupandinn horfði rólegur á sölu-
manninn og svaraði því til að hann þyrfti að fá
þetta á hreint því að píparinn væri vænt-
anlegur upp úr hádeginu.
Þó að sagan sé ekki endilega sönn varpar
hún nokkru ljósi á afleiðingar þess áætl-
anabúskapar sem kommúnistar austantjalds-
ríkjanna höfðu innleitt og fengið of marga til að trúa á.
Hlutirnir gengu ekki eins og þeir hefðu átt að ganga og
margt af því sem hinn frjálsi markaður hefði getað leyst
með skjótvirkum og farsælum hætti var hneppt í dróma
ríkisafskipta og hugmynda um „áætlunina stóru“.
Fyrrnefndri sögu skaut niður í kollinn á undirrituðum
þegar hann á dögunum hlýddi á forvitnilegt viðtal við
eina fastráðna starfsmann hinnar svokölluðu Stjórn-
stöðvar ferðamála. Henni var komið á fót á grundvelli
samkomulags milli ríkisstjórnarinnar, Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga og Samtaka ferðaþjónustunnar í
október síðastliðnum. Henni er ætlað að starfa til ársins
2020 og að sjá til þess að „næstu fimm ár verði nýtt til að
ráðast í þau verkefni sem nauðsynleg eru til
að leggja þann trausta grunn sem kallað er
eftir í íslenskri ferðaþjónustu“.
Í viðtalinu sagði starfsmaðurinn meðal
annars: „Nú er það þannig að það er kannski
erfitt að fara í einhverjar drastískar aðgerðir
hvað varðar stýringu ferðamanna á þessu ári,
en það er um að gera að fara að vinna í þeim
áætlunum.“ Samkvæmt starfsmanninum er
því bara „um að gera“ að fara að vinna í áætl-
unum. Þess má geta í ljósi þessara ummæla
að aðeins frá þeim tíma er stjórnstöðinni var
komið á laggirnar hafa á fimmta hundrað
þúsund ferðamanna lagt leið sína til landsins.
Nýjar tölur frá Hagstofunni, um fjölda gisti-
nátta í janúar, benda til að fjölgun ferða-
manna verði umfram það sem spár gerðu ráð
fyrir og því munu að öllum líkindum um 1,6
milljónir ferðamanna koma hingað á árinu 2016. Ísland
er með öðrum orðum að drukkna í ferðamönnum og inn-
viðir landsins eru ekki undir það búnir.
Þeir sem bera ábyrgð á því að ferðaþjónustan fari ekki
úr böndunum, og þar vísa ég til ráðuneytisins sem um
málið fjallar, Ferðamálastofu, Ferðamálaráðs, Samtaka
ferðaþjónustunnar og Íslandsstofu, verða nú að taka sig
taki og upplýsa almenning um það hvernig eigi að bregð-
ast við. Þar dugar ekki að segja „um að gera“ að fara að
hugsa út í hlutina. Ef hlutirnir verða keyrðir áfram á því
hugarfari mikið lengur verða þeir sem ábyrgðina bera
efni í skemmtisögur framtíðarinnar, rétt eins og bíla-
sölumaðurinn í Austur-Berlín þarna um árið. ses@mbl.is
Stefán Einar
Stefánsson
Pistill
Bara „um að gera“ ferðaþjónusta
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen