Morgunblaðið - 27.02.2016, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 2016
Málþing 29. febrúar -hlaupársdag
Helgistaðir á Skálholtsleiðum pílagríma.
Helgi Þorláksson sagnfræðingur leitar svara
við því hvar helgistaðir muni hafa verið á
Skálholtsleiðum pílagríma og hvað þeir geti
helst sagt um ferðir þeirra.
Hvar lágu leiðir ?
Guðrún Ása Grímsdóttir rannsóknar-
prófessor við Árnastofnun fjallar um leiðir
Skálholtsbiskupa nær og fjær.
Virkisveggir Skálholtsstaðar.
Bjarni Harðarson rithöfundur og bóksali
fjallar um staðarval Skálholts m.t.t.
miðaldahugmynda um hervarnir og
virkisveggi.
Málþingið er á vegum Skálholtsfélagsins
og Pílagríma, áhugamannafélags.
Ókeypis – velkomin öll!
í sal Þjóðminjasafnsins frá kl. 16 til 18
Helgi Þorláksson
Guðrún Á. Grímsdóttir
Bjarni Harðarson
Fornar leiðir í
nágrenni Skálholts
um búinn. Víkingur segir að brunn-
bátnum sé stýrt eftir sölunni.
Flesta daga þessa vikuna voru
teknir 2.700 laxar. Allt búið að selja
fyrirfram. Hann bendir jafnframt á
að ef spáð er stormi sé hægt að láta
bátinn taka tveggja daga skammt
og fiskurinn einfaldlega geymdur
annan dag í tönkum skipsins við
bryggju í Bíldudalshöfn.
Ofurkæling lengir endinguna
Slátrun hefst snemma morguns.
Byrjað er á því að kæla laxinn vel
niður í svokölluðum blæðingart-
anki. Þá er hann slægður og öll inn-
yfli sogin úr kviðarholinu. Slógið
fer í sérstaka tanka sem fluttir eru
í Borgarnes þar sem unnið er úr
þeim lýsi og mjöl í lítilli verksmiðju
sem sérhæfir sig í laxaslógi. Sem
sagt: Hráefnið er gjörnýtt.
Eftir slægingu fer fiskurinn aft-
ur í kælitank þar sem hann er
kældur niður fyrir frostmark, án
þess þó að hann frjósi. Þessi kæli-
tækni er ný í laxavinnslu og eru
tækin hönnuð og smíðuð af Skag-
anum og 3X Technology. Bendir
Víkingur á að ofurkælingin skapi
möguleika til að flytja fiskinn út án
þess að ísa hann. Fiskholdið sjálft
er svo kalt að það þarf ekki frekari
kælingu. Hafa verið gerðar til-
raunir með þetta sem sýna að
geymslutími verður mun lengri en
með ísun. Enn er settur smá ís í
kassana, að ósk kaupenda, en
smám saman er verið að draga úr
því. Það sparar verulega mikla
fjármuni í flutningskostnaði að
losna við að flytja ísinn því greiða
þarf fyrir hvert kíló af honum með
sama hætti og afurðirnar. Jafn-
framt er hægt að koma meiri laxi í
kassana.
Eftir þetta er afurðunum pakkað
í viðeigandi umbúðir, heilum með
haus og sporði. Flutningabíll sækir
laxinn á hverjum degi og flytur fyr-
ir skip eða flugvélar morguninn
eftir, allt eftir því hvert varan á að
fara. Laxinn kemst á markað í Evr-
ópu, Bandaríkjunum eða Asíu ein-
hvern næstu daga, ferskur eins og
nýslátraður.
Víkingur segir að slátrunar- og
pökkunarlínan sé einföld og þurfi
ekki mikið pláss en geti annað
miklu magni. Til að ljúka uppbygg-
ingunni þurfi að setja upp róbóta
við pökkunarendann til að stafla
kössunum og draga úr erfiði starfs-
fólksins. „Þá getur þetta hús tekið
við 10 þúsund tonnum af hráefni á
ári. Eftir verða auðveld störf sem
allir geta gengið í,“ segir Víkingur.
Stækkað upp í 10 þúsund tonn
Arnarlax er í miklu stækk-
unarferli. Það hefur öll leyfi til að
framleiða rúmlega 3.000 tonn af
laxi á ári og er langt komið í ferli að
fá leyfi fyrir alls 10 þúsund tonna
framleiðslu, í sex staðsetningum í
Arnarfirði.
„Markmiðið er að framleiða að
minnsta kosti 10 þúsund tonn. Til
að geta það þurfum við að stækka
seiðastöðina til að hafa nógu mörg
seiði til að setja í sjó,“ segir Kristi-
an. Seiðastöðin er í Tálknafirði og
er hafinn undirbúningur að stækk-
un hennar. Stöðin er fullnýtt nú.
Þar eru milljón seiði sem sett verða
út í sjókvíarnar með vorinu. Þessi
þriðja kynslóð í laxeldinu hjá Arn-
arlaxi mun skila um 4 þúsund tonna
framleiðslu í fyllingu tímans.
Eldið er kynslóðaskipt. Þegar
lokið verður slátrun úr fyrsta ár-
gangi verður svæðið hvílt í eitt ár.
„Við þurfum einnig að bæta
tæknibúnað okkar til að geta fram-
leitt enn betri afurðir í framtíðinni
og draga úr kostnaði,“ segir Kristi-
an.
Í framtíðaráætlunum Arnarlax-
manna er enn frekari stækkun og
bygging vinnslustöðvar fyrir laxa-
bita. Þeir telja þó að það sé síðari
tíma mál og í raun of stór biti fyrir
samfélagið á Bíldudal. Þeir vilja
einbeita sér að því að stækka upp í
10 þúsund tonn í sátt við sam-
félagið. Það sé nægilega stórt verk-
efni í bili.
Stór og fallegur lax á land
 Slátrun er að komast í fullan gang í nýju og fullkomnu laxasláturhúsi Arnarlax á Bíldudal
 Fiskurinn fluttur lifandi til slátrunar í landi  Ofurkæling sparar ísun og flutningskostnað
Pökkun Smá ís er enn settur í kassana, að ósk kaupenda. Búið er að kæla
fiskinn það vel með ofurkælingu að óþarft er að borga flutning undir ísinn.
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Sýður og bullar Þrengt að laxinum í kvínni með nót til þess að auðveldara sé að soga hann inn í tanka brunnbátsins.
Það er eins og sjóði og kraumi í kvínni þegar þröngt er orðið um fiskinn. Hann róast aftur í bátnum
Stjórnendur Víkingur Gunnarsson og Kristian Matthíasson með vænan lax
af pökkunarlínunni. Stór lax er eftirsóttur í Bandaríkjunum og Asíu.
Á VETTVANGI
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Slátrun er að komast í fullan gang í
laxasláturhúsi Arnarlax hf. á Bíldu-
dal. Sláturhúsið er það fyrsta hér-
lendis sem byggt er upp að norskri
fyrirmynd þar sem laxinn er fluttur
lifandi úr sjókvíum í land. Auk þess
er notaður búnaður til að kæla lax-
inn strax niður, með aðferðum svo-
nefndrar ofurkælingar, fyrir flutn-
ing á erlenda markaði.
„Ég er ánægður með hvað við er-
um komnir langt á stuttum tíma.
Það er þó enn mikil vinna eftir í að
bæta eldið. Stóra myndin er komin.
Ég er stoltastur af því að við skul-
um hafa náð að byggja sterkan
grunn sem gefur okkur tækifæri til
að byggja ofan á,“ segir Kristian
Matthíasson, forstjóri Arnarlax.
„Markmið okkar er að verða stöð-
ugt betri. Gera enn betur á morgun
það sem við gerum vel í dag,“ bætir
hann við.
Slátrun stýrt með brunnbát
Fyrstu laxaseiðin úr seiðastöð
Arnarlax voru sett út í sjókvíar fyr-
irtækisins í Arnarfirði vorið 2014.
Slátrun á fyrstu kynslóðinni hófst
nú í janúar. Hún fór hægt af stað
enda verið að koma upp nýjum
búnaði og þjálfa starfsfólk en hún
er nú að komast á fullan skrið.
Slátrað er fjóra daga vikunnar og
reiknar Víkingur Gunnarsson,
framkvæmdastjóri hjá Arnarlaxi
með því að í næstu viku fari 100
tonn af afurðum í gegnum slát-
urhúsið og pökkunarstöðina og
þaðan beint á erlenda markaði.
Arnarlax hefur tekið í notkun
brunnbát sem keyptur var frá Nor-
egi. Gunnar Þórðarson BA er fyrsti
liðurinn í slátruninni. Brunnbát-
urinn fer að kvöldi út í sjókvíarnir
og sækir þann skammt sem fara á í
gegnum pökkunarstöðina daginn
eftir. Þetta kvöld var skammturinn
2.000 laxar. Fiskurinn er stór og
fallegur, að meðaltali rúm 6 kíló en
þeir stærstu um 11 kíló. Þeir
sprikla hraustlega þegar hert er að
þeim í kvínni til að auðvelda flutn-
inginn inn í tank brunnbátsins.
Fiskurinn er geymdur í bátnum
um nóttina en dælt lifandi eftir
leiðslu inn í sláturhúsið snemma
morguninn eftir.
Báturinn getur flutt allt að 60
tonn af lifandi fiski og er vel tækj-