Morgunblaðið - 06.07.2016, Side 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JÚLÍ 2016
Alls stunduðu 628 bátar strandveið-
ar í maí og júní og hafði þeim fjölg-
að upp í 645 er nýtt tímabil strand-
veiða hófst á mánudag. Heildarafli
á strandveiðum í maí og júní, þegar
tímabilið er hálfnað, nemur 5.177
tonnum.
Á strandveiðum er heimilt að róa
fjóra daga í viku frá mánudegi til
og með fimmtudags. Viðmiðunar-
afli er ákveðinn fyrir hvert svæði
og í maí og júní náðist sá afli á 17
dögum á A-svæði frá Arnarstapa í
Súðavík, á 30 dögum á B-svæði frá
Norðurfirði til Grenivíkur, heimilt
var að róa alla 34 dagana á C-svæði
og í 21 dag á D-svæði frá Höfn í
Borgarnes.
Mestur meðalafli í róðri hefur
verið á A-svæði, 690 kíló.
Bátar á C-svæði strandveiðanna
hafa ekki þurft að sæta neinni
skerðingu og þar er að finna afla-
hæstu bátana. Einir SU var um
mánaðamótin kominn með yfir 22
tonn í 31 róðri, en auk hans voru
Birta SU, Hólmi ÞH, Þorbjörg ÞH,
Natalia NS, Beta SU, Gunnar KG
ÞH og Stella EA komnir með yfir
20 tonn.
Reykjanes, félag smábátaeig-
enda á Reykjanesi, hefur sent þing-
mönnum Suðurkjördæmis opið bréf
um strandveiðar.
Leiðrétti skerðingu
Í bréfinu er útskýrt hversu mis-
ráðið það var af sjávarútvegs-
ráðherra að skerða veiðiheimildir
til strandveiða á svæði frá Horna-
firði í Borgarnes um 200 tonn, eins
og segir á heimasíðu LS.
Í bréfinu er greint frá margvís-
legum afleiðingum þessa, t.d. að
veiðidagar í júlí og ágúst gætu farið
úr 34 í 7. Skorað er á alþingismenn
kjördæmisins að beita sér af alefli
við að leiðrétta þetta. aij@mbl.is
Fjölgar í flota
strandveiðibáta
 Með yfir 20 tonn á norðursvæði
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Í Stykkishólmi Strandveiðar hafa
gengið vel og bátum hefur fjölgað.
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Vel viðraði til æðarvarps og dúntekju
í vor og að sögn Guðrúnar Gauks-
dóttur, formanns Æðarræktarfélags
Íslands, er útlit fyrir að dúntekja
verði í meðallagi eða yfir því í ár. Hún
segir spurn eftir dúni og gefi það
fyrirheit um gott verð til bænda, en
mest af dúninum fer til sængur-
framleiðenda í Japan og Þýskalands.
Einnig virðist
Kína vera að
koma inn sem
kaupandi og verði
spennandi að
fylgjast með
framhaldinu þar.
Vargur í varpi
hefur eins og áður
gert mörgum
bændum erfitt
fyrir og sums
staðar er staðin sólarhringsvakt til að
stugga við fugli og tófu.
Þurrviðri og hlýviðri er óskastaðan
meðan á varpi og dúntekju stendur.
Var júnímánuður víðast hvar góður í
ár og þá var kollan vel haldin í vor.
Æðarvarp hefst á landinu í byrjun
maí og stendur út júní, misjafnt eftir
landshlutum, og er seinna eftir því
sem norðar dregur. Guðrún segir
ólíku saman að jafna; veðráttunni í ár
og í fyrra þegar þrálát vætutíð seink-
aði varpi og gerði bændum erfitt
fyrir.
Breytilegar aðstæður
Margir fara tvisvar í varpið til að
sækja dún, en aðstæður eru breyti-
legar. „Sums staðar er varpið alveg
við bæjardyrnar og fylgst með því
dag frá degi,“ segir Guðrún. „Á öðr-
um stöðum er varpið í eyjum fjarri
bæjum og þangað er kannski bara
farið einu sinni. Sums staðar eru
vörpin víðáttumikil og það eru margir
þættir sem spila þarna inn í.“
Spurð hvort vargur eins og fugl,
tófa og minkur hafi valdið tjóni og
erfiðleikum í vor segir hún það ár-
visst og vaxandi vandamál. Í ár hafi
hún sérstaklega heyrt um að tófa hafi
verið erfið á Vestfjörðum, en víðast
hvar sé verið að glíma við hana. Sá
slagur geti verið erfiður, sérstaklega
þar sem vörp eru í landi, en ekki á eyj-
um og þannig séu dæmi um litla dún-
tekju í ár þrátt fyrir góða tíð og þá sé
vargnum um að kenna.
Vefmyndavél í varpinu
„Það eru margir með vaktir í varp-
inu allan sólarhringinn og sumir hafa
komið sér upp útsýnisturnum til þess
að geta séð vel yfir varpið,“ segir Guð-
rún. „Ég hef líka heyrt af æðarbónda
sem hefur komið upp vefmyndavél í
varpinu. Máfurinn er erfiður og gerir
mikinn usla í æðarvarpi hér eins og
annars staðar. Ég las nýlega um nið-
urstöður erlendrar rannsóknar um
varp sem er í nálægð við sílamáfs-
varp. Þar kom fram að búast mætti
við því að allir æðarungar væru horfn-
ir innan tíu daga frá útungun.“
Guðrún segir að undanfarið hafi
verið auglýst eftir dúni og það bendi
til þess að það sé eftirspurn, sem sé
góðs viti fyrir bændur. Dæmi séu um
að boðnar hafi verið 219 þúsund krón-
ur fyrir kílóið í vor, sem bendi til
hærra verðs heldur en í fyrra, en
nærri lætur að kílóið af dúni hafi ver-
ið selt á um 200 þúsund krónur síð-
ustu ár. Um og yfir þrjú tonn af dúni
hafa verið flutt út árlega síðustu ár.
Útflutningsverðmætið hefur farið
úr hálfum milljarði árið 2012 í um og
yfir 600 milljónir síðustu ár. Þessi
„arfur náttúrunnar er dýrasta land-
búnaðarafurð landsins,“ eins og segir
á heimasíðu æðarræktenda. Í fyrra
voru flutt út 3.097 kíló og var verð-
mætið 599,6 milljónir, sem gerir 194
þúsund krónur á kíló að meðaltali.
Meðalverð á kíló árið 2009 var 97.887
krónur á verðlagi þess árs.
Mest er æðarvarpið við Breiða-
fjörð, en einnig eru stór vörp á
Vesturlandi, Vestfjörðum og fyrir
norðan og austan. Vörpin eru hins
vegar fá við suðurströndina þegar
komið er austur fyrir Ölfusá. Í hólma
í Þjórsá er vísir að æðarvarpi og verið
að reyna að efla það, að sögn Guð-
rúnar. Varp er í Dyrhólaey en síðan
lítið þar til komið er í Austur-
Skaftafellssýslu í grennd við Höfn í
Hornafirði.
Fylgst með varpi úr vaktturni
 Tíðarfar hagstætt æðarbændum  Glíma við tófu og annan varg getur verið erfið  Útflutnings-
verðmæti dúns um 600 milljónir síðustu ár  Mest til Japan og Þýskalands, fyrirspurnir frá Kína
Ljósmynd/Guðrún Gauksdóttir
Kolla á hreiðri Aðstæður eru misjafnar og er æðarvarp oft á útnesjum og eyjum, en þessi mynd er tekin af hreiðri í
kjarri vaxinni eyju í Ölfusá. Íslenskur æðardúnn er eftirsóttur og einkum notaður sem fylling í dúnsængur.
Æðarvarp víða
» Á rúmlega 400 jörðum á
landinu eru bændur með eitt-
hvert æðarvarp.
» Fram kemur í samantekt um
hlunnindi á heimasíðu Bænda-
samtakanna að þegar best láti
þurfi ekki nema dún úr 5-6
hreiðrum til þess að gefa sama
nettóarð til bóndans eins og
ein vetrarfóðruð kind.
» Æðarfugl hefur verið alfrið-
aður á Íslandi með lögum frá
1849.
Guðrún
Gauksdóttir
Félagsskapur Kollan sér að mestu um að liggja á eggjum en blikinn heldur
henni gjarnan selskap. Á rúmlega 400 jörðum eru bændur með æðarvarp.
Vertu vinur okkar á facebook
www.facebook.com/WeledaIceland
Ný lífræn sturtusápa, upplifðu vellíðan í
sturtunni og njóttu ilmsins af frískandi Arniku
jurtinni eftir líkamlega áreynslu.
Útsölustaðir Weleda eru heilsuverslanir og apótek um allt land