Morgunblaðið - 14.07.2016, Blaðsíða 4

4 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. JÚLÍ 2016
V
estfirðir eru að lifna við,“
segir Gísli Halldór Hall-
dórsson bæjarstjóri Ísa-
fjarðarbæjar. „Hér er
barnafólki á aldrinum
30-40 ára að fjölga, í öðru lagi
liggja nú fyrir umsóknir um leyfi
fyrir samanlagt 35 þúsund tonna
fiskeldi í Ísafjarðardjúpi og í
þriðja lagi er kominn umtals-
verður vöxtur í ferðaþjónustu á
svæðinu. Þá hefur löndun sjáv-
arafla einnig aukist talsvert á und-
anförnum árum. Nú ríður mjög á
að ríkisvaldið taki þátt í uppbygg-
ingunni á Vestfjörðum, því hér á
Ísafirði þarf að stækka höfn og
iðnaðarsvæði. Stjórnvöld hljóti að
sýna að minnsta kosti jafnmikinn
skilning á að byggja hér upp til að
nýta sjálfbærar auðlindir eins og
þau hafa gert í tengslum við
Bakka á Húsavík.“
Skuttogaravæðingin mikla
Þegar bæjarfélag er á tímamótum,
eins og Ísafjarðarbær er nú, er
sjálfsagt að líta yfir söguna og
setja í samhengi við nútímann. Til
þessa alls þekkir Gísli Halldór vel,
en hann er fæddur og uppalinn á
Ísafirði og á þar sínar rætur.
Sjálfur er hann fæddur árið 1966 –
og upplifði sem barn og unglingur
ævintýralegt skeið í heimabyggð
sinni.
„Árin 1970 til 1984 voru sann-
arlega mikill uppgangstími á öllum
þeim stöðum sem nú kallast Ísa-
fjarðarbær. Þar réð skuttog-
aravæðingin langmestu. Eftir að
stjórnvöld luku því verkefni þá var
hvert sjávarpláss á Vestfjörðum
með sinn togara, sem var grund-
völlur uppbyggingar og framfara.
Flateyri, Hnífsdalur, Ísafjörður,
Suðureyri og Þingeyri voru öll
með togara sem sóttu björg í bú.
Íbúum fjölgaði og mikil uppbygg-
ing húsnæðis átti sér stað,“ segir
Gísli Halldór og heldur áfram:
Hér var gaman að alast upp
„Návígið við sjóinn og náttúruna
auk kraftmikillar menningar og
fjölskrúðugs mannlífs gerir það að
verkum að hér var gaman að alast
upp. Á því hefur reyndar ekki orð-
ið nein breyting, enda sækir fjöldi
ungs fólks í að ala hér upp börn
sín og rækta fjölskylduna, það hef-
ur orðið áberandi á síðustu árum.
Þegar maður var unglingur var
botnlausa vinnu að fá frá tólf ára
aldri. Undir það síðasta var al-
gengt að maður væri með 100 tíma
vinnuviku og það gilti um marga.
Reyndar var þessi landburður af
fiski fullmikið af því góða og mikil
verðmæti fóru oft forgörðum þeg-
ar megináherslan var lögð á tonn-
afjöldann.“
Gísli Halldór minnist þess einn-
ig – í samanburði við nútímann –
að fyrir 30-40 árum hafi vestra
verið mun meira af ungu fólki en
nú. Tiltölulega lítil áhersla hafi
verið lögð á háskólanám og fólk
fluttist ekki í sama mæli í burtu
eftir tvítugt. Í dag vanti mikið í
aldurshópinn frá tvítugu til þrí-
tugs, en fjölskyldufólk 30-40 ára
hafi verið að flytjast vestur í tals-
verðum mæli undanfarin ár og
aldurskúrfan batnað hvað það
varðar.
Atburðarásin var ekki til sigurs
Vaxandi samkeppni í verslun á
fyrrihluta 20. aldar, þilskipaút-
gerð, saltfiskvinnsla og loks stofn-
un Ásgeirsverslunar hafa verið
undirstaðan í velfarnaði Ísfirðinga
í upphafi segir Gísli Halldór. Einn-
ig var stofnun sparisjóðs á Ísafirði
árið 1876 mikilvægt skref til fram-
fara en sjóðurinn rann svo inn í
Landsbankann við stofnun útibús
hans á Ísafirði árið 1904.
„Margar stórframkvæmdir á
tuttugustu öldinni voru til marks
um stórhug. Bygging Edinborg-
arhússins árið 1907, sjúkrahússins
1925 og Sundhallar Ísafjarðar árið
1946 eru dæmi um stórvirki sem
hér voru unnin byggðinni til heilla.
Jafnframt voru hafnargerð og
bryggjusmíði mikil framfaramál.
Sjálfsagt hafa einnig oft verið gerð
mistök í ákvörðunum. Á níunda og
tíunda áratugnum virðast ýmsar
ákvarðanir sjávarútvegsfyrirtækja
hafa orðið samfélaginu að mestu
tjóni, þegar rekstrarumhverfi fyr-
irtækja breyttist og kvótakerfi
landsmanna var byggt upp. Þetta
er þó nokkur einföldun því að
skammsýni stjórnvalda við smíði
kvótakerfisins og handstýring
valdablokka í landinu á atburða-
rásinni réð öllu um það umhverfi
sem barist var í og ekki til sigurs.“
Þurfa flugvöll og fleiri íbúðir
En hvað sem líður mistökum í
sjávarútvegsmálum fyrr á tíð þá
virðist nú sem landið vestra sé að
rísa. Fiskeldið á Vestfjörðum
stefnir hraðbyri á að verða jafn-
mikið og í Færeyjum, eða um 90
þúsund tonn. Þá bendir bæj-
arstjórinn á að út af Vestfjörðum
eru einhver auðugustu fiskimið
sem um getur. „Það eru því
hundruð þúsunda tonna af mjög
verðmætu hráefni úr sjálfbærum
auðlindum sem hér gætu komið á
land eftir um tíu ár. Til að svo
verði og til að hámarka þjóðarhag
af þessum auðlindum er brýn
nauðsyn til þess að ríkið átti sig á
mikilvægi samgangna fyrir Vest-
firði – hér þarf alþjóðlegan flug-
völl fyrir fraktflutninga og stór-
bætt innanlandsflug í þágu
viðskipta og stjórnsýslu,“ segir
Gísli Halldór og bætir við:
„Annað krefjandi verkefni, nú
þegar hillir undir mikinn vöxt í
Ísafjarðarbæ, er að koma aftur af
stað uppbyggingu íbúðarhúsnæðis.
Við erum að kanna hvaða mögu-
leikar felast í nýjum lögum um
húsnæðismál, en mér heyrist á
kollegum mínum að þar sé að
finna úrræði til að brúa bilið á
milli fasteignaverðs og bygging-
arkostnaðar. Það er þó ætlun okk-
ar að koma af stað húsbyggingum
án tafa og leitum við allra leiða til
að svo verði.“
Hillir undir mikinn vöxt fyrir vestan
Bæjarstjórinn Hér var gaman að alast upp. Á því hefur ekki orðið breyting,
enda sækir ungt fólk í að ala hér upp börn, segir Gísli Halldór Halldórsson
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Silfurtorg Á þessum punkti skerast leiðir á Ísafjarðarbæ og hér fylgjast forvitnir, jafn menn sem málleysingjar, með öllu og hafa vakandi auga.
Aftur uppgangstímar í
Ísafjarðarbæ. Ríkisvaldið
taki þátt í uppbygging-
unni. Ungt fjölskyldufólk
að flytjast vestur. Mikil
framfaramál.
Flateyri Eitt litlu þorpanna sem sameinuðust í Ísafjarðarbæ með samein-
ingu sveitarfélaganna vestra árið 1996. Hin voru Flateyri og Þingeyri.
Morgunblaðið/Sigurjón J. Sigurðsson
Íbúarnir hafa misst úrræði
Það var árið 1996 sem Ísafjaðarbær var stofnaður með sameiningu Ísafjarð-
arkaupstaðar, Suðureyrar, Flateyrar, Þingeyrar og Mosvalla- og Mýrahrepp.
Við stofnun sveitarfélagsins fyrir tuttugu árum bjuggu þar um 4.400 manns
en í dag eru íbúarnir 3.600. Jarðgöngin undir Breiðadals- og Botnsheiði voru
forsenda þess, segja flestir, að sveitarfélögin sameinuðust að minnsta kosti
formlega. En hefur sameiningin tekist í raun? Varla; að minnsta kosti telur
bæjarstjórinn að gera hefði mátt betur.
„Bæjaryfirvöldum hefur ekki tekist að styrkja byggð í þorpunum vestan
heiða og íbúar þar hafa að mörgu leyti misst úrræði sín og frumkvæði. Það
verður þó að segjast eins og er að öll sú umgjörð sem stjórnvöld hafa búið
hinu sameinaða sveitarfélagi hefur verið mótdræg, svo ég segi alveg eins og
er,“ segir Gísli Halldór.
Engin raunhæf meðul
„Sameiningin hefur fyrst og fremst sparað ríkinu útgjöld og þannig aukið
skattbyrði íbúanna, enda skapar aðeins um önnur hver króna sem héðan fer í
skatta umsvif á staðnum. Restin fer í umsvif á höfuðborgarsvæðinu. Sam-
félögin hafa skroppið saman og minnkað og engin raunhæf meðul komið frá
stjórnvöldum til að takast á við það gríðarmikla verkefni að halda uppi byggð
í svo dreifðu sveitarfélagi. Núna, á 20 ára afmæli sameiningarinnar, lít ég á
það sem eitt mikilvægasta verkefni bæjarstjórnar að ljúka verkefninu svo að
efnahagslífið í sveitarfélaginu njóti góðs af,“ segir Gísli Halldór.
Ekki hefur náðst að styrkja litlu þorpin