Morgunblaðið - 14.07.2016, Blaðsíða 14

List Frá afhjúpun minnismerkis sjómanna sem er framan við gamla sjúkrahúsið.
Í safni Morgunblaðsins er að finna
mikinn fjölda ljósmynda frá Ísafirði.
Breytan er líka einföld; að fréttirnar
eru þar sem fólkið heldur sig. Ísa-
fjörður hefur jafnan verið þrótt-
mikið samfélag, með drifmiklu at-
vinnulífi, menningarstarfi,
framkvæmdum og öðru sem máli
skiptir. Slíkt verður jafnan frásagn-
arvert enda hafa blaðamenn og
fréttaritarar Morgunblaðsins jafnan
fylgst vel með og greint frá á síðum
blaðsins. Hér birtast nokkrar mynd-
ir; merkar heimildir um samfélagið
vestra. sbs@mbl.is
Ísafjörður í gömlum Moggamyndum
Höfn Sú var tíð að Ísafjörður var einn mesti útgerð-
arbær landsins og hvert pláss við bryggju skipað.
Fréttirnar eru þar sem fólkið heldur sig. Heimildir um samfélagið vestra.
Flóð Gerð Vestfjarðaganga fyrir rúmum 20 árum raskaðist þegar
bormenn lentu á vatnsæð í miðju fjallinu svo út streymdi stórfljót.
14 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. JÚLÍ 2016
J
óna Símonía Bjarnadóttir
forstöðumaður Safnahúss-
ins á Ísafirði fer á laug-
ardagsmorgun fyrir sögu-
göngu um Eyrina; það er
gömlu byggðina á eyrinni við
Skutulsfjörð. Segja má að það
svæði skiptist í þrennt; það er
Hæsta-, Mið- og Neðstakaupstað
en á þessum slóðum eru áberandi
hús sem eru byggð á 19. öldinni og
þeirri 20. öndverðri. Í leiðangri
þessum, hvar lagt verður upp frá
svokölluðu Edinborgarhúsi við
Hafnarstræti kl. 10, verða göt-
urnar þræddar ein af annarri og
greint frá ýmsum merkisstöðum
og byggingum.
Búðirnar allar á eyrinni
„Við munum að mestu halda okkur
við Mið- og Hæstakaupstað. Fara
um Silfurtogið og að Austurvelli.
Fara svo um litlu göturnar sem
liggja milli Hafnarstrætis og
Fjarðarstrætis; það er Pólgötu,
Mjallargötu, Mánagötu, Hrann-
argötu og Sólgötu svo ég nefni
nokkra staði á þessum slóðum.
Þarna eru margar fallegar og svip-
sterkar byggingar, svo sem
Hæstakaupstaðarbúðin og Fak-
torshúsið sem eru við Austurvöll,“
segir Jóna Símonía. Hún er Ísfirð-
ingur í húð og hár, er gagnkunnug
sögu bæjarins og því stundum
kölluð til leiðsagnar um þessar
slóðir.
Árið 1786 var gefin út tilskipun
frá Danakonungi um afnám einok-
unarverslunar á Íslandi – og í
krafti þess voru stofnaðir 6 kaup-
staðir á Íslandi. Þar með komst
sjálfstæð verslun á Ísafirði á legg
sem ásamt útgerð þilskipa lagði
grunn að þéttbýlismyndun þar.
Verslanirnar í bænum voru allar á
eyrinni og svo fór árið 1866 þegar
nokkuð á þriðja hundrað manns
bjuggu orðið þar að óskað var eftir
því að stofna sjálfstæðan kaupstað
á Skutulsfjarðareyri eins og gekk
eftir. Framhaldið af því varð löng
saga sem ekki verður rakin hér.
„Ísafjörður varð mjög fljótt, að
minnsta kosti á íslenska vísu, öfl-
ugur þéttbýlisstaður og vel skipu-
lagður. Þegar kom svo fram að
aldamótunum 1900 fór staðurinn
mjög að vaxa og fjöldi húsa í bæn-
um, meðal annars á þeim slóðum
sem við förum um, var reistur,“
segir Jóna sem endar tveggja
klukkustunda gönguferð sína á
svonefndu Eyrartúni, sem Gamla
sjúkrahúsið stendur við. Það er nú
Safnahús Ísafjarðar sem hýsir
ýmsa góða menningarstarfsemi
sem leiðsögumaðurinn er í forsvari
fyrir.
Arkitektinn vildi háborg
„Gamla sjúkrahúsið var tekið í
notkun árið 1925 og þjónaði okkur
Vestfirðingum fram undir 1990. Á
sínum tíma var þetta einn best út-
búni spítali landsins og vel að öllu
staðið,“ segir Jóna sem getur þess
að sjúkrahúsið hafi verið hluti af
skipulagi Guðjóns Samúelssonar
arkitekts sem vildi reisa háborg á
Eyrinni á Ísafirði. Átti sjúkrahúsið
samkvæmt því að fylgja kirkju,
skóla, ráðhúsi og íbúðarhúsum.
Fyrirætlanir þessar urðu þó ekki
að veruleika.
„Húsin í bænum og fólkið sem í
þeim bjó eiga öll sína sögu. Gjarn-
an eru timburhús hér í elsta hluta
bæjarins. Sum voru raunar byggð
annars staðar og svo flutt hingað á
Ísafjörð. Það gerir frásagirnar
auðvitað áhugaverðari og af nægu
er að taka.“ sbs@mbl.is
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Túngata Húsið nr. 3 og hér var æskuheimili Ólafs Ragnars Grímssonar, fráfarandi forseta Íslands. Prýði Hæstakaupstaðarbúðin við Austurvöll er hús sem vekur jafnan eftirtekt.
Morgunblaðið/Sigurjón J. Sigurðsson
Söguslóð Við munum að mestu halda okkur við Mið- og Hæstakaupstað, segir Jóna Símonía Bjarnadóttir
Öflugur þétt-
býlisstaður og
vel skipulagður
Söguganga um Ísafjörð. Um Silfurtorg að
Austurvelli. Öll húsin eiga sína merku sögu.