Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 15.05.1990, Qupperneq 38

Friður er okkar fag!
Hjúkrunarfræðingar segja
hug sinn um kjarnorkumál
Bolh, S.
Parísli, n
Ástralíu.
Heimild:

Nú eru sex ár liðinfráþvíað Kon-
unglegi Hjúkrunarháskólinn í
Lundúnum sárbœndi hjúkrunar-
fræðinga að berjast í krafti sannfœr-
ingar og trúar fyrir því að kjarn-
orkustyrjaldir verði aldrei að veru-
leika. Alþjóðasamband
hjúkrunarfrœðinga ICN hefur ekki
lýst stuðningi við málstaðinn og
ógnun kjarnorkuslyss vofir enn
yfir.
Hvers vegna eiga hjúkrunar-
fræðingar að leggja málinu lið?
Ástæðan er tvíþætt.
1. Hætta vegna kjarnorkustríða
og kjarnorkuslysa eru ófyrirsjáan-
leg ógnun við heilsu og öryggi
mannkynsins.
2. Fjárveitingar til varnarmála
eru á kostnað samfélagslegrar
þjónustu.
Árið 1981 var sóað einni milljón
dollara á mínútu til hernaðarmála í
heiminum. Tveggja mínútna hern-
aðarbrölt kostar jafnmikið og
ónæmisaðgerðir til handa 5 milljón-
um barna, sem deyja árlega úr ýms-
um sjúkdómum, sem hægt er að
fyrirbyggja. Ef eytt væri sömu upp-
hæð til að gefa kost á hreinu, ör-
uggu neysluvatni fyrir heimsbyggð-
ina, næðum við því markmiði með
fimm daga vígbúnaðarkostnaði. Á
tæpum þremur dögum mundum við
eyða brýnustu ógnunum sultar. Til
að tryggja leiðsögn um takmörkun
barneigna og mæðravernd í öllum
heiminum þyrfti að hætta vopna-
brölti í einn og hálfan dag. Þessar
staðreyndir og eftirfarandi tilvitn-
anir eru nægileg skilaboð til hvers
einasta hjúkrunarfræðings, sem vill
samborgurum sínum vel og hefur
vellíðan þeirra að markmiði.
KJARNORKUMÁL OG
STARFSMENN HEILBRIGÐIS-
ÞJÓNUSTUNNAR
Þeir, sem standa í þeirri trú að
starfsmenn heilbrigðisþjónustunn-
ar geti leyst þau vandamál, sem
skapast vegna kjarnorkutilrauna og
kjarnorkuslysa, gleyma því að fólk
og þjónusta stendur ekki slík áföll
af sér. Þegar árásin var gerð á Hiro-
shima dóu 70.000 manns og 100.000
slösuðust. Af 298 læknum voru 28
starfhæfir. Af 1780 hjúkrunarfræð-
ingum voru 126 færir um að veita
aðstoð. Árið 1984 gerðu nemendur
Konunglega Hjúkrunarháskólans
svofellda ályktun: Ef eins mega-
tonns kjarnorkusprengju væri varp-
að á Bristol mundu 40 hjúkrunar-
fræðingar lifa af. Farsóttir brytust
út og þeir, sem kæmust af, fengju
litla aðhlynningu vegna eyðingar
og útrýmingar starfsmanna bygg-
inga og tækja. Starfsemi sjúkrahúsa
yrði lömuð. Sú vinna, sem lögð er í
að forða þessu, er besta mögulega
fyrirbyggingin. Afleiðingar yrðu
ólýsanlegar. Langtímakröfur
myndast um hjúkrunarmenntað
fólk eftir kjarnorkuslys.
Krabbamein af ýmsum toga og
stökkbreytingar í erfðum blasa við,
t.d. Krabbamein í lungum og lifur
af völdum blóðborins plútoníums
og hvítblæði af völdum strontium
90. Rannsóknir leiða í ljós að nú-
verandi úrfelli veldur því að margir
bera í sér smávægilegt magn af
þessum efnum í blóði sínu.Ef
barnshafandi konur eru í nánd við
plútóníum er aukin hætta á að
börnin verði þroskaheft. Aðrir
vanskapnaðar- og stökkbreytinga-
valdar eru viðbúnir þar sem plútón-
íum fer auðveldlega gegnum fylgju-
vegg.
Höfimdar greinarínnar eru: J. Abbey, A.
Bolli, S. Coleman, L. Hockley og K.
Parish, meðlimir samtakanna
„Hjúkrunarfrœðingar fyrir frid“ í Suður-
Ástralíu.
Heimild: The Austrialian Nurse, 18.
eintak, alþjóðaútgáfa, nr. 10. maí 1989.
Pýtt og endursagt af: Regínu Stefnisdóttur
SÁLRÆN ÁHRIF
Ekki er séð fyrir hvað varðar áhrif
kjarnorkuslysa á þá starfsmenn, sem
hjúkra og annast sjúklinga, sem hlot-
ið hafa krabbamein, bruna og stökk-
breytingar af völdum geislanna. Má
ekki reikna með geðrænum kvillum,
kvíða, hömlum á eðlilegu atferli og
þunglyndi hjá þeim?
Hjúkrunarfræðingur, hvernig
mundir þú bregðast við?
Sálræn áhrif á börn vegna kjarn-
orkuvár hafa verið rannsökuð frá
því á árinu 1960. Ein bandarísk
rannsókn á hugmyndum unglinga
leiddi í ljós að 36% þeirra álitu að
gjöreyðing yrði hlutskipti jarðar á
æviskeiði þeirra. Slíkar svartsýnis-
skoðanir og kvíði fyrir framtíðinni
sjást einnig í niðurstöðum rann-
sókna frá Finnlandi, Sovétríkjun-
um, Nýja Sjálandi, Kanada og
Bretlandseyjum.
KJARNORKUSLYS
Sumir halda að mótmæli og kröf-
ur um afvopnun hafi verið það
áhrifarík undanfarið að ekki þurfi
að hafa áhyggjur af kjarnorkunni í
bráð. Hafa ber þó í huga að nægi-
legar birgðir kjarnorku eru til í
heiminum sem tortímt geta allri
heimsbyggðinni margsinnis. Flestir
greinendur (analysts) álykta að
stríð milli stórveldanna muni e.t.v.
brjótast út vegna kreppuástands í
þriðja heiminum. Þannig gætu stór-
veldin dregist inn í hernaðarátök án
áætlunar. Hjúkrunarfræðingar
ættu að geyma í minni að kjarn-
orkuvá er ætíð til staðar í þeim
löndum sem hafa yfir kjarnorku-
vopnum að ráða eða nota kjarn-
orku yfirleitt. Fyrir árið 1986 voru
38 HJÚKRUN 2Ao—66. árgangur