Dagblaðið Vísir - DV - 29.09.2017, Qupperneq 64

40 menning Helgarblað 29. september 2017
É
g var alveg óviðbúin. Vissi
ekki á hverju ég átti von þetta
kvöld. Kartöfluæturnar –
nafnið eitt segir manni ekk­
ert, þó svo að van Gogh hafi á sín­
um tíma málað fjölskylduportrett,
þar sem kartöflumamman – ófull­
nægður masókisti – situr í fyrir­
rúmi. „So what?“ Smám saman
rann upp fyrir mér, að ég var lent
í kolklikkuðum félagsskap. Eða
þannig.
Glæpur og refsing
Einstæð móðir (Sigrún Edda
Björnsdóttir), sem hafði „i den“
glapist af manni, eins og gengur,
en sá reyndist vera ræfill og róni,
og kemur lítið sem ekkert við sögu,
og fyrrverandi stjúpsonur henn­
ar (Atli Rafn Sigurðsson), sem
henti pabba út úr eigin fermingar­
veislu og gerði upp við hann löngu
seinna, að vísu þrjátíu árum of
seint, en bar girndarhug til stjúp­
móður sinnar. Henni fannst hann
að vísu heldur smár, en fallegur
eins og allt annað á honum. Hverj­
um er um að kenna? Glæpur og
refsing. Hún var tuttugu og sex og
hann var fimmtán – undir lögaldri.
Hegningarlög – tukthúsvist
(kannski uppreist æru seinna?).
Fyrirsögnin í DV hefði hljóð­
að svo: „Fálkaorðuhafi riðlast
á dreng“. Langt viðtal við fórn­
arlambið. Hinar áleitnu spurn­
ingar, samkvæmt sálfræðingnum
í leikskránni (Gyða Eyjólfsdóttir),
snúast um, hvort þau hafi verið
búin að taka út sína refsingu. Ást
í meinum hét þetta í skáldsögun­
um í gamla daga. Ég býð ekki í
það, hvað femínistavaktin segir
um þetta?
Og svo er það hún Brúna (Edda
Björg Eyjólfsdóttir), barnið sem
skilið var eftir, þegar mamma flúði
til Kósóvó til að hlú að stríðshrjáð­
um börnum – annarra manna
börnum. Annar glæpur – eða
hvað? Og hann Hössi (Gunnar
Hrafn Kristjánsson), sem enginn
veit hvernig varð til. Mamma
– hún Brúna – segir hann vera
með „svona kynáttunarvanda“.
Aumingja drengurinn. Og þetta
gerist allt í Kópavoginum.
Bak við negldar gifsplötur
Eins og við er að búast, er allt á
rúi og stúi á þessu heimili. Óregla.
Kaos. Meira en það. Sárar minn­
ingar hjúkkunnar góðu – sem flúði
sín eigin börn til að hlú að stríðs­
hrjáðum annarra manna börnum
langt í burtu – eru læstar inni, bak
við negldar gifsplötur, sem loka af
gömlu barnaherbergin. Þetta er
sviðsmyndin. Svona er heimilið,
þar sem þau koma saman þenn­
an dag.
Svo slæst hún Kristín (Vala
Kristín Eiríksdóttir) í hópinn. Hún
hefur verið í slagtogi við hann
Mikka – þennan blíðlynda og ást­
leitna dreng, eins og stjúpmamma
lýsir honum. En Kristínu er um og
ó. Hún er að hugsa um að kæra
hann fyrir nauðgun. Pabbi henn­
ar er lögfræðingur með sambönd.
Tukthúsvistin blasir við.
Hvur er svo þessi Mikki? „Hann
vildi aldrei fá 10 á prófi, hann vildi
fá 10 á prófi án þess að læra. Hann
vildi ekki læra á hljóðfæri, hann
vildi kunna á hljóðfæri“. Sjálfur
taldi Mikki sig vera sérfræðing í að
fullnægja ófullnægðum konum.
Hann skilgreindi ástina svona:
„Ást er að ríða einhverjum, án þess
að þurfa að hugsa um klám á með­
an“. Sekt eða sakleysi? Glæpur og
refsing.
Svona gengur þetta fyrir sig í
Kópavoginum. Hvernig haldið þið,
að það sé þá í Garðabænum? Hvað
eigum við femínistar að segja um
þetta háttalag?
Snillingur orðsins
Tyrfingur Tyrfingsson, höfundur
þessarar miklu óreiðu og úrræða­
leysis, er greinilega snillingur
orðsins. Texti hans er svo skáld­
legur og svo hnyttinn, að maður
tímir ekki missa af einu orði, sem
ég gerði því miður of oft, þar sem
ég fékk bara sæti á svölunum. – En
ég las handritið um nóttina. Sann­
leikurinn er einfaldlega sá, að
þessi sýning er óborganlegt leik­
hús – einhvern veginn svo ekta,
fallegt og ljótt, allt í senn.
Og hverjum er það að þakka?
Þó að textinn sé skýr og skil­
merkilegur frá höfundar hendi, þá
er það að lokum verk leikstjórans
að blása lífi í þennan texta, gefa
honum lit og bragð, hold og blóð.
Og Ólafur Egilsson klikkar ekki.
Hann hefur þetta allt í hendi sér,
veit hvað hann vill, gefur lausan
tauminn, án þess að missa stjórn
eitt augnablik.
Og það koma fleiri við sögu.
Leikmynd Brynju, lýsing Kjartans
og tónlist Katrínu – lýsa okkur leið
inn þennan heim meðvirkninnar.
Við gleymum stað og stund, erum
heltekin af samúð og andúð í
senn. Stofan er bæði hlýleg og frá­
hrindandi, skipulögð óreiða.
Svo er það hún Sigrún Edda.
Oft hefur hún slegið í gegn um
dagana – en aldrei sem nú. Leik­
ur hennar er svo kröftugur, að
hún yfirtekur allt sviðið, án þess
þó að skyggja á aðra. Hún nær því
jafnvel að vera sexí í öllum þess­
um druslugangi og aumingja­
skap. Enda er hún enn skotin í
Mikka þrátt fyrir allt og allt. Sena
þeirra Atla Rafns í uppgjörinu er
ógleymanleg, þrungin losta, jafn­
vel ást, sem bræðir hvert hjarta.
Mér fannst líka mæðginin, sem
Edda Björg og Gunnar Hrafn léku,
alveg ótrúlega sæt. Edda Björg er
fæddur gamanleikari, getur ekk­
ert að sér gert.
Ég hef ekki nefnt Völu Kristínu,
en það er af því, að mér fannst hún
ekki alveg sætta sig við að leika
þessa ístöðulitlu og áhrifagjörnu
pabbastelpu. Ætli hún sé ekki sjálf
of skapstór.
Samkennd með breysku fólki
Persónurnar eru sem sagt ljós­
lifandi og láta okkur með engu
móti ósnortin. Svona er lífið.
Þarna fáum við að líta í okkar eigin
samtímaspegil. Þetta er svipmynd
af samfélagi. Meistaralega gert.
Samtölin renna fyrirhafnarlaust og
náttúrlega. Fyndnin hittir í mark.
Undir ruglingslegu yfirborðinu
býr alvara lífsins. Ekta tilfinningar.
Djúpur sársauki. Samkennd með
breysku fólki.
Í lokin kemur uppgjörið mikla.
Það er óumflýjanlegt. Það er sárs­
aukafullt, en það er trúverðugt. Ég
get með góðri samvisku hvatt alla,
sem vilja leita að öðru og meiru í
leikhúsinu en afþreyingu einni
saman frá amstri lífsins til að verja
einni kvöldstund í Borgarleikhús­
inu frammi fyrir þessum samtíma­
spegli. Ef þú þorir.
Er einhver boðskapur? Ef hann
er einhver, þá er hann þessi (eins
og Lísa hefur eftir gömlu skúringa­
konunum í hjúkrunarskólanum):
„Gólfið verður aldrei hreinna en
vatnið í fötunni“.
P.s. Gleymdi að taka fram, að
leikskráin er frábær og ljósmynd­
irnar listaverk. n
Bryndís Schram
ritstjorn@dv.is
Leikhús
Kartöfluæturnar
Höfundur: Tyrfing Tyrfingsson
Leikstjóri: Ólafur Egilsson
Leikmynd og búningar: Brynja Björnsdóttir
Lýsing: Kjartan Þórisson
Tónlist: Katrína Mogensen
Hljóð: Baldvin Magnússon
Leikgervi: Árdís Bjarnþórsdóttir
Myndband: Elmar Þórarinsson
Sýningarstjórn: Þórey Selma Sverrisdóttir
Sýnt í Borgarleikhúsinu
Þorirðu að
líta í spegil?
Kolklikkaður félagsskapur Hjúkrunarkonan Lísa þarf að takast á við rústir eigin fjöl-
skyldulífs þegar hún kemur heim eftir áralanga dvöl á stríðshrjáðum svæðum Austur Evrópu,
fyrrum stjúpsonurinn er enn ástfanginn af henni og dóttirin er sár að hafa verið skilin eftir.
Vinsælast
á Spotify
Mest spilun 27. september
Metsölulisti
Eymundsson
Vikuna 20.–26. september
1 Með lífið að veði
- Yeonmi Park
2 Gagn og gaman
- Helgi
Elíasson/Ísak
Jónsson
3 Stúlkan sem
gat ekki fyrir-
gefið
- David
Lagercrantz
4 Kanínufangarinn - Lars Kepler
5 Verstu börn í heimi - David Walliams
6 Independent People - Halldór
Laxness
7 Kalak - Kim Leine
8 Umsátur - Róbert Marvin
9 Hringiðan Frode Granhus
10 Iceland In a Bag - Ýmsir höfundar
Vinsælast í bíó
Helgina 22.–24. september
1 Kingsman: The Golden Circle
2 Undir trénu
3 The Lego Ninjago Movie
4 It
5 Emojimyndin
6 The Son of Bigfoot
7 Happy Family
8 American Made
9 American Assassin
10 Mother!
1 B.O.B.A - JóiPé og Króli
2 Rockstar - Post Malone og 21 Savage
3 Oh Shit - JóiPé og Króli
4 Sagan af okkur - JóiPé, Króli, Helgi A
og Helgi B
5 Ég vil það - Chase og JóiPé
6 Labba inn - JóiPé, Króli og S.dóri
7 Taktlaus - JóiPé og Króli
8 Too good at goodbyes - Sam Smith
9 GerviGlingur - JóiPé og Króli
10 Geri ekki neitt - Aron Can og Unnsteinn