Víkurfréttir - 30.03.2017, Qupperneq 23

23fimmtudagur 30. mars 2017 VÍKURFRÉTTIR
Frjálsari hendur fyrir framtíðina eftir
að óvissu um álver lauk
-Eitt af svona umtöluðum málum sem hafa tengst HS Orku
undanfarin ár, eru tengslin við álver í Helguvík.
„Það var gerður samningur árið 2007 af Hitaveitu Suður-
nesja við Norðurál um orkusölu til álvers í Helguvík sem
þá var fyrirhugað. Samningurinn var háður fyrirvörum
um að eitt og annað gengi upp, um að það fengjust öll leyfi,
um að orkan fyndist og að arðsemi væri ásættanleg. Orku-
verðið í þessum samningum var tengt álverði, þannig að
hráefnisverð á áli, sem sagt álverðið var ríkur þáttur. Það
var unnið að mjög svo heilum hug í áraraðir við að reyna
að koma þessu á en tókst ekki, í raun og veru hvorki okkar
megin né þeirra megin. Álverið var jú aldrei fullbyggt
og fyrirvararnir voru aldrei uppfylltir. Þeir voru alltaf á
samningnum. Það fór í málaferli, í gerðardómsmál, reyndar
í í tvígang, og í seinna skiptið hófum við það mál og töldum
að samningurinn væri ómerkur, hann væri fallinn á tíma
og forsendum. Niðurstaða dómsins í lok síðasta árs var sú
að samningurinn væri ekki lengur í gildi. Ekki af því að við
hefðum ekki staðið við hann eða að Norðurál hefði ekki
staðið við hann. Við vorum ekki að fara í mál við Norðurál.
Við vorum ekki að saka þá um að hafa ekki staðið við sitt,
heldur utanaðkomandi aðstæður, álmarkaðinn. Fyrir utan
það að okkur hafði ekki tekist að afla allra leyfa til þess að
vinna alla þá orku sem til þurfti. Í stóru myndinni, þá má
setja þetta í samhengi við það að heimurinn í millitíðinni
fór á hvolf árin 2007 og 2008. Þegar samningurinn var
gerður þá var álverð og horfur um álverð þannig að álverðið
var um 2700 dollarar á tonn og stefndi yfir 3000 dollara
á tonn. Það fór yfir 3000 dollara rétt fyrir hrun. Í dag er
álverðið um helmingur af því, sem þá var áætlað að yrði
núna vel undir 2000 dollurum, það er að segja orkuverðið
væri helmingi lægra heldur en þeir reiknuðu með að það
yrði. Svo ég sletti nú aðeins þá er það bara ekki bisness, það
hefði aldrei gengið upp. Þessar utanaðkomandi forsendur
urðu til þess að dómurinn sagði: „Samningurinn er ekki
lengur til.“ Hvað þýðir það? Fyrir okkur þýðir það að ekki
er lengur sú óvissa sem var áður um að ef við til dæmis
virkjum í Eldvörpum eða stækkum á Reykjanesi, að við
þyrftum að selja orkuna á hálfvirði til álvers sem kannski
yrði byggt, heldur getum við, með frjálsar hendur, selt það
til einhverra annarra. Við erum að selja orku í töluverðum
mæli til gagnaversins á Fitjum, svo dæmi sé tekið og til
ýmis konar starfsemi á Ásbrú, sem er vaxandi og fjölþætt
og til atvinnulífs, bæði hér á Suðurnesjum og alls staðar
annars staðar um landið. Þannig við erum með frjálsari
hendur til framtíðar. Orkan varð ekki til við þennan dóm,
en forsendur okkar fyrir því að virkja og selja bötnuðu.“
-Þær forsendur eru meðal annars þær að það hafa komið
ný fyrirtæki á undanförnum árum, meðal annars gagna-
ver og fleiri, fleiri aðilar sem í rauninni eru að greiða
hærra verð heldur en álverið hefði nokkurn tíma gert?
„Orkuverð til iðnaðar á Íslandi hefur verið á uppleið og í
raun og veru er það orðið þannig að það er orðið fýsilegra
að selja orku eins og hjá okkur til stærri notenda, iðnfyrir-
tækja og þess háttar starfsemi heldur en til heimila. Þeir
borga hærra verð fyrir orku. Þannig í því samhengi, hvort
sem fólk er nú sammála mér eða ekki, má segja að orkuverð
til heimila er bara eiginlega of lágt. Það er að segja hvað
varðar það að það eru aðrir sem eru til í að borga hærra
verð.“
-En af því að þú nefnir það, þetta er svona hluti af þeim
áhyggjum sem almenningur á Suðurnesjum, sem átti hita-
veituna á sínum tíma, þegar þessu var skipt upp og selt og
þá myndi allt verð á þessum nauðsynjum okkar fara upp úr
öllu valdi. Hverju svarar þú því?
„Það hefði bara alls ekki gerst. Eftir þessar breytingar á
eignarhaldi og uppskiptingu, þá hefur til dæmis heitavatns
framleiðsla hér í Svartsengi verið stóraukin til þess að mæta
aukinni eftirspurn. Verulega fjárfrekar framkvæmdir sem
var lagst í til þess að auka framleiðslugetuna á heitu vatni
til þess að það væri alltaf til nóg. Það er skylda okkar að
mæta þessum þörfum. Raforkuna seljum við áfram á sam-
keppnishæfu verði, í samkeppni við aðra á markaðnum.
Þannig að þessar áhyggjur, þær hafa algjörlega að engu
orðið.“
-Ertu, bjartsýnn á framtíðina hjá HS Orku?
„Mjög. Það hefur tekist mjög vel til með þessa flutninga,
þessa uppskiptingu, starfsmannabreytingar sem því hafa
fylgt. Okkur hefur tekist vel að fá til okkar hæft starfsfólk.
Það er gríðarlega mikilvægt. Hlutur kvenna í sérfræði- og
stjórnunarstörfum í fyrirtækinu fer vaxandi og við erum
í leiðinni aðeins að yngja upp. Orkuiðnaðurinn er svo-
lítið þannig í eðlinu að fólk er lengi í þessum fyrirtækjum.
Þannig að meðalaldur starfsmannanna hækkar. Þegar ég
tók við sem forstjóri fyrir þremur árum þá var ég 52 ára og
meðalaldur starfsmanna var 52 ár. Það var skuggalegt. Eitt
af mínum markmiðum var að þetta myndi draga í sundur.
Minn aldur hefur augljóslega aukist um þrjú ár. Ég er orð-
inn 55 ára. Meðalaldur starfsmanna lækkar og er kominn
svolítið niður. Það er nauðsynlegur þáttur. Ekki þar fyrir að
við hendum út fullorðnu fólki, síður en svo. Þeir sem eru
hoknir af reynslu og geta kennt öðrum eru hér áfram en við
ráðum til okkar ungt, vel menntað, skemmtilega hugsandi
fólk sem sér tækifærin, fær hér góða þjálfun og vinnur stór-
kostleg störf.“
-En Albert Albertsson?
„Það fylgir þessu gríðarlega mikið stolt fyrir okkur. Albert
er náttúrulega maðurinn á bak við það sem hér hefur verið
gert í 40 ár. Hann er ekki lengur í neinum stjórnunarlegum
ábyrgðum eða svona dægurþrasi og hann er hugmynda-
smiður fyrirtækisins. Hann er titlaður hugmyndasmiður.
Hann í raun og veru gerir það sem hann vill og svo biðjum
-Þið hafið komið að ýmsu í samfélaginu. Þið hafið látið ykkur varða á annan hátt en bara í þessari venjulegu starfsemi.
„Já, töluvert mikið og í langan tíma. Við störfum mikið með félagasamtökum, íþróttafélögum, menningu, listum og því
sem stundum er kallað „þeim sem minna mega sín“. Við látum af hendi rakna til fjölmargra aðila á hverju einasta ári og
viljum gera það. Það er okkar hlutverk sem svona fyrirtækis í samfélaginu og gerum það með stolti. Núna í dag, þegar við
fögnum einmitt flutningi skrifstofunnar hingað í Eldborg, þá ætlum við að færa gjöf til orgelssjóðs Keflavíkurkirkju. Svona
svolítið á persónulegum nótum þá er þetta kirkjan sem ég var fermdur í og skírður í. Við gerum það með gleði í hjarta.“
Vildi lækka meðalaldurinn
Góð gjöf í orgelsjóð
við hann að hjálpa okkur með eitt og annað. Það er fullt að
gera hjá honum, hann hættir aldrei og hann er bara glaður
að vera áfram og hann nýtur þess einna best að vera með
unga fólkinu og hjálpa því fram veginn, algjörlega ómiss-
andi. Það er bara svoleiðis.“
Flutningi í Svartsengi fagnað
Fjöldi gesta, starfsmenn og viðskiptavinir samfögnuðu með starfsmönnum
HS Orku þegar boðið var til formlegs teitis í tilefni af flutningi höfuðstöðva
fyrirtækisins í Svartsengi. Meðfylgjandi myndir voru teknar við það tækifæri.
finnur leiðir til þess að vinna liþíum
úr jarðhitavökvanum á Reykjanesi.
Þetta er eitthvað sem einhvern tímann
hefði þótt alveg ótrúlegt. En þannig
hefur þetta fyrirtæki alltaf verið, Hita-
veitan og HS Orka. Gera nýja hluti,
gera hlutina vel, vanda sig, stíga var-
lega til jarðar, finna nýjar leiðir, búa
til ný verkfæri, nýjar aðferðir. Það eru
fjölmargir hlutir sem hafa verið gerðir
í orkuverunum okkar sem höfðu aldr-
ei áður verið gerðir neins staðar.“
Það er svolítið magnað að eitt
af þessum dæmum, sem eru nokkuð
nýleg, er hvernig flatfiskframleiðslan
á Reykjanesi er að nýta kælivatnið
sem þið eruð búin að nota.
„Já, það er eitt stórkostlegt dæmi. Á
Reykjanesi eru engir kæliturnar, eins
og gjarnan eru við orkuver, heldur
eru vélarnar, það sem við köllum sjó-
kældar, ekki það að við leggjum bara
vöru út í sjó og dælum sjónum úr
hafinu, heldur eru boraðar holur við
ströndina, 100 metra frá sjó. Úr þeim
er dælt tandurhreinum sjó sem síast
í gegnum hraunlögin. Það er ekkert
lífrænt í sjónum. Hann er algjörlega
hreinn. Hann er notaður til að kæla
vélarnar. Hvað gerist við kælivökva?
Hann hitnar. Sjórinn hitnar. Hann fer
frá okkur, tandurhreinn, volgur sjór
í fiskeldi, til Stolt Seafarm og þar eru
menn að ala ákveðna kolategund. Við
23 stig, stöðugum hita, árangurinn
er meiri og betri heldur en utanhúss-
ræktun í heitum löndum af því að
það eru alltaf stýrðar aðstæður, með
frábærum árangri. Þetta er rándýr
afurð, dýr fiskur. Hann er alinn upp
í stærð þar sem er einn fiskur á disk.
Kannski tæpt hálft kíló fiskurinn og
þetta gengur alveg stórkostlega vel og
þeir vilja stækka.“
Viðtal: Páll Ketilsson.