Land & synir - 01.07.2002, Page 6

Leikið íslenskt sjónvarpsefni:
Staða, horfur og möguleikar
Ágrip afnýrri skýrslu Aflvaka um stöðu íslenskrar sjónvarpsmyndagerðar sem kynnt var 26. júní2002
Skýrsla Aflvaka utn stöðu íslenskrar sjónvarpsmyndagerðar, setn utinin
var af Sigurði Valgeirssyni að tilhlutan hagstnunafélaga kvikitiyndagerðar-
mantta og Bandalags íslenskra listamanna, var kynnt opinberlega þann 26.
júnísl. að viðstöddutn Tótnasi Inga Olrich menntatnálaráðherra. í
skýrsluttni kotna meðal anttarsfram hugmyndir um hvernig hcegt sé að efla
verulega gerð leikitts efnis í íslensku sjónvarpi. Verðiþessar hugmyndir að
veruleika þýðirþað miklar breytingar á starfsutnhverfi kvikmyndagerðar-
manna þar setn þá væri kominn grundvöllurfyrir reglulegri vinnslu
sjónvarpsmyttda, auk þess sem íslenskum sjótivarpsáhorfendum byðist
stóraukið framboð á eftti sem speglaði lífið í landinu. L&S birtir hér ágrip af
skýrslunni, en forsvarstnenn hennar eru vongóðir utti að hægt verði að ttá
samkomulagi við stjórnvöld utn þœr hugmyndir sem íhettni birtast áður en
langt utn líður ogþannigýta úr vör langþráðum draumiþeirra setn í
geiranum starfa.
Öflug uppbygging íslensks kvikmyndaiðnaðar á síðustu árum hefur
staðfest að þær forsendur sem lágu til grundvallar kvikmyndaskýrslu
Aflvaka hf. árið 1998 voru réttar. Kvikmyndaiðnaðurinn skapar mörg
verðmæt störf og á móti þeim fjármunum
sem veitt er til kvikmyndagerðar hérlendis
kemur erlent fjármagn til landsins. Eftir
verða beinar og óbeinar tekjur og verðmæt
þekking auk jákvæðra áhrifa á menningu og
ferðaþjónustu. I þessari skýrslu er þráður-
inn tekinn upp að nýju og sjónum beint að
gerð leikins íslensks sjónvarpsefnis enda
ljóst að á því sviði standa íslendingar
nokkuð að baki nágrannaþjóðunum þrátt
fyrir að nú sé orðin til flóra íslenskra
fyrirtækja sem hefur þekkingu og hæfni til
að vinna vandað leikið sjónvarpsefni af
ýmsu tagi. Meginhindrunin er skortur á
fjármagni, ekki síst til þróunarvinnunnar.
Miðað við óbreytta fjármögnunarmögu-
leika á þessu sviði bendir margt til að enn
minna verði um innlent leikið sjónvarps-
efni og að bæði sjónvarpsmyndir og framhaldsþættir sem sýndir eru í
sjónvarpsstöðvum hérlendis muni áfram endurspegla veruleika fólks
erlendis.
Stofnun sjónvarpsmyndasjóðs
f skýrslunni eru færð rök fyrir stofnun Sjónvarpsmyndasjóðs sem út-
hlutaði styrkjum til framleiðslu á sem fjölbreyttustu leiknu sjónvarpsefni,
jafnt framhaldsþátta af ýmsu tagi sem stakra mynda. Sjónvarps-
myndasjóður sem úthlutaði 300 milljónum króna á ári myndi skipta
sköpum fyrir framleiðslu leikins innlends sjónvarpsefni og hafa Bandalag
íslenskra listamanna, Framleiðendafélagið SÍK, Kvikmyndasjóður
íslands, íslenska kvikmynda- og sjónvarpsakademían og fleiri aðilar lýst
áhuga á slíku fyrirkomulagi. Með sjónvarpsmyndasjóði væri áherslan
lögð á að virkja þá þekkingu og hæfni sem býr hjá sjálfstæðum
framleiðendum. Slíkt fyrirkomulag skyti styrkari stoðum undir kvik-
mynda- og sjónvarpsiðnaðinn hér á landi og yki stöðugleika í framleiðslu
og gæðum. Aðstaða sjónvarpsstöðvanna til að láta vinna og sýna leikið
innlent efni yrði jöfnuð og sú mikla reynsla og sambönd sem nú þegar eru
orðin til hjá framleiðendum kvikmynda við að afla erlendrar
mótfjármögnunar myndi nýtast. Jafnvel þótt reiknað sé með mun lægra
hlutfalli erlendrar mótfjármögnunar til verkefna sjónvarpsmynda-
sjóðsins en hjá Kvikmyndasjóði (m.a. vegna þess að hluti efnis væri
alfarið fyrir innanlandsmarkað) þá skilar framleiðslan í heild bæði tekjum
í ríkissjóð og verðmætum störfum. Endanleg útgjöld ríkissjóðs vegna
framleiðslu á leiknu innlendu efni fyrir rúmlega hálfan milljarð væru
aðeins rúmlega 160 milljónir eða tæplega þriðjungur upphæðarinnar.
Með því að beina fjármagni sérstaklega til þróunar og vinnslu innlends
leikins sjónvarpsefni væri verið að nýta þá þekkingu og þann kraft sem
býr í fjölda kvikmyndafyrirtækja til að fá gæðaefni til sýninga í sjónvarpi.
Engin sjónvarpsstöðvanna hér á landi hefur bolmagn til að halda uppi
stöðugri framleiðslu vandaðra leikinna sjónvarpsmynda.
Útdráttur úr skýrslunni
Mjög lítið er að gerast í gerð leikinna íslenskra sjónvarpsmynda og
forvígismenn sjónvarpsstöðvanna segja
þetta ekki vera að breytast. íslendingar
virðast leggja lægri upphæð fram til gerðar
leikins sjónvarpsefnis en hin Norðurlöndin,
jafnvel þó að miðað sé við höfðatölu.
Nær allir eru á því að framleiðsla leikins
sjónvarpsefnis á þjóðtungu sé gríðarlega
mikilvæg til að varðveita mál og menningu.
Leikið sjónvarpsefni er mjög vinsælt eins og
sjá má á dagskrá íslenskra sjónvarpsstöðva.
Á hverju kvöldi sýna Sjónvarpið, Stöð 2, Sýn
og Skjáreinn að meðaltali samtals um það
bil tíu leikna þætti eða myndir á tímabilinu
19:00 til 24:00. Þessi verk eru langflest á
ensku og sýna einhverja mynd veruleikans í
Bandaríkjunum eða Englandi.
Framleiðsla ríkissjónvarpsstöðva ná-
grannalandanna er nokkuð jöfn og talsvert
fjölbreytt. Framleiddar eru sápur, léttar þáttaraðir, spennumyndaflokkar
og sjónvarpsmyndir, auk þess sem sviðsverk eru tekin upp á leiksviði. Ef
hægt er að tala um hefð hérlendis er hún sú að framleiða stakar og oft
framsæknar sjónvarpsmyndir en sú stefna var mörkuð í upphafi af
Sjónvarpinu. Vönduð afþreying hefur síður átt upp á pallborðið hjá
dagskrárstjórum. Sjónvarpsþáttaraðir eru sjaldgæfar og er ástæðan
nokkuð augljós. Hérlendis hefur einfaldlega ekki verið fé til að leggja út í
framleiðslu á margra þátta leiknum flokkum. Fullyrða má hins vegar að
hérlendis sé nú kunnátta og bolmagn til að framleiða leikið íslenskt efni í
stórum stíl sem höfðar til stórs áhorfendahóps. Það eina sem skortir er
fjármagn.
Nokkuð vinsælt leikið sjónvarpsefni í Sjónvarpinu hefur jafnmarga
áhorfendur á einu kvöldi og gestir Þjóðleikhússins eru árlega. Áhorfendur
sjónvarpsefnisins eru um allt land. Þannig má segja að sjónvarpsstöð með
landsdreifingu, sem sýnir leikið íslenskt efni, sé ekki síður þjóðleikhús en
Þjóðleikhúsið sjálft.
hnotskurn
Sjonvarpsmyndasjoður sem yrði stofnaður
með sameiginlegu átaki stjórnvalda, samtaka
listamanna í landinu og allra
sjónvarpsstöðvanna gæti tryggt öflugan
stuðning þar sem frumkvæði
sjónvarpsstöðvanna væri virt, þekking og
sambönd sjálfstæðra framleiðenda nýtt og
leikreglur væru einfaldar og skýrar.
Markmiðið: Fjölbreytt og vandað leikið
íslenskt sjónvarpsefni.