Feykir - 18.10.2012, Blaðsíða 5

39/2012 Feykir 5
þetta eftir nokkurn tíma,“
segir María. Hún rifjar
upp eina nóttina sem hún
man vel. „Þegar við vorum
á vakt máttum við ekki
fara af deildinni niður í
loftvarnarbyrgi. Ég man eina
nótt þegar ég var á næturvakt
á sjúkradeildinni þar sem allir
voru rúmliggjandi. Þar voru
óskaplega stórir gluggar sem
náðu frá gólfi og upp í loft og
fyrir þeim var vírnet. Ég sat
hjá einni konu sem var mjög
hrædd við sprengjurnar sem
dundu fyrir utan og ég var að
reyna að róa hana niður. Ég
sagði við hana að við yrðum
öruggar ef við settum dýnuna
undir rúmið, sem við gerðum
og ég sat hjá henni á gólfinu.
Auðvitað var hún ekkert
öruggari undir rúmi, þetta var
bara það eina sem mér datt
í hug til að róa hana,“ segir
María brosandi og heldur
áfram: „Daginn eftir kom í ljós
að fyrir utan stóra gluggann
okkar var risastór hola og ofan
í henni var ósprungin sprengja.
Ef hún hefði sprungið þá
væri ég náttúrulega ekki hér
í dag.“ Eftir að Þjóðverjarnir
voru búnir að eyðileggja
hernaðarmannvirkin við Clyde
ána hættu þeir loftárásunum
og beittu kröftum sínum að
nýjum skotmörkum.
María útskrifaðist sem
hjúkrunarfræðingur í geðsjúk-
dómum eftir þrjú ár í Glascow.
Eftir það heillaði hana nám
í almennri hjúkrun. Hún
segir frá því þegar henni var
boðið að drekka te með enskri
hjúkrunarkonu sem hafði
dvalið með breska hernum á
Íslandi. „Hún var óskaplega
hress kona og var mjög hrifin
af Íslandi. Hún hafði lært
almenna hjúkrun á Charing
Cross spítalanum í London
og mælti með því að ég færi
þangað,“ segir María. Í kjölfarið
sótti hún um en þar var mikil
eftirspurn og því þurfti hún að
bíða í eitt ár. Á meðan segist
hún hafa safnað aur fyrir
bókum og þess háttar, tekjur
hennar höfðu hækkað eftir að
hún útskrifaðist og gat hún
því opnað sparnaðarreikning.
Þegar kom að því að hún átti
að mæta í viðtal á Charing
Cross sjúkrahúsinu fór hún
til Mrs. Brody til að biðja um
frí, en ferðalagið myndi taka
að minnsta kosti tvo daga.
„Þá tók hún það ekki í mál.
Henni þótti ekkert vit í því að
fara í langt og kostnaðarsamt
ferðalag alla leið til London
og tilbaka. „Nei nei nei, ég hef
bara samband við þá og gef
þér meðmæli,“ sagði hún við
mig,“ rifjar María upp og hlær.
„Ég held ég hafi verið sú eina
sem hóf þarna í nám án þess
að fara í viðtal,“ bætir hún svo
við.

Martraðir eftir
óhugnanlega reynslu
María kom til London
snemma í apríl 1944 og þá
blasti mikil eyðilegging við
henni. „Þetta var mjög kalt
vor og ég man þegar ég kom
þangað var allt svo nöturlegt.
Það var óskaplega mikil
eyðilegging. Svo kom vorið og
þá blómstraði allt svo fallega
að jafnvel rústirnar urðu
fallegar,“ segir María brosandi.
V-1 og V-2 eldflaugarnar sem
voru sendar yfir Ermasundið
voru daglegur viðburður í
London en þeir sem voru
staddir í miðborginni urðu
sérstaklega fyrir barðinu
á þeim. „Fólkið stóð alltaf
í stanslausum viðgerðum.
Eldflaugarnar voru hljóðlátar
og við urðum að forða okkur
þegar við sáum þær koma,“
segir María og heldur áfram:
„Allar brýrnar við ána Thames
voru sprengdar, sömuleiðis
þinghúsið, byggingarnar
umhverfis St. Paul kirkjuna
og aðalpósthúsið í borginni en
þar störfuðu um 500 manns,“
segir María og rifjar upp
óhugnanlega lífsreynslu þegar
um 200 slasaðir einstaklingar
frá pósthúsinu voru fluttir á
Charing Cross sjúkrahúsið
þar sem hún starfaði. „Margir
hverjir voru óskaplega illa
slasaðir, þetta var hræðilegt.
Ég man eftir einni konu sem
ég sat hjá og það hafði verið
sprengt af henni andlitið.
Hún dó síðar blessunin,“ segir
María en á þeim tíma segir
hún enga áfallahjálp hafa verið
í boði. „Það var rosalega mikið
að gera hjá okkur og svo fékk
maður martraðir næstu daga
yfir þessu öllu.“
Aðfaranótt 8. maí 1945
var María á næturvakt á
bráðamóttöku á Charing
Cross spítalanum þegar
tilkynning barst um stríðslok
í útvarpinu. „Fólk varð brjálað.
Ég var í mestu vandræðum
með fimm sjúklinga með
höfuðkúpubrot sem réðu sér
ekki af gleði og fóru sér að
voða. Við enduðum með að
þurfa að sprauta þá niður,“
segir María hlægjandi. „En ég
var óskaplega fegin – lofaði
Guð hátt og í hljóði,“ segir
hún. María segir engann vafa
hafa verið í bresku þjóðinni
um að þau myndu sigra stríðið.
„Churchill var duglegur við að
stappa í okkur stálinu og svo
yfirgaf konungsfjölskyldan
aldrei London, það sama skildi
ganga yfir þau og okkur hin.
Það var mikill stuðningur í
því,“ útskýrir María.
Kóngafólkið indælt
blátt áfram fólk
Eftir þrjú ár á Charing Cross
spítalanum kláraði hún nám
sitt í almennri hjúkrun árið
1947. Hún snéri þá aftur til
Íslands í fyrsta sinn frá því
fyrir stríð og dvaldi hér í fjóra
mánuði. Þann 1. september
1947 hélt hún aftur út til
London í framhaldsnám.
„Ég hafði alltaf haft áhuga
á taugasjúkdómum, allt frá
því ég var á geðsjúkrahúsinu
í Glasgow. Ég var ráðin
sem nemi á taugaspítala,
National Hospital for
Nervous Diseases, sem var
mjög þekktur spítali fyrir allt
sem tengist taugakerfinu,“
útskýrir María. „Þangaði
sóttu læknar og hjúkrunarfólk
þekkingu hvaðanæva úr
heiminum; Evrópu, Ástralíu,
Bandaríkjunum, Afríku og
víðar. Þar á meðal tók Sverrir
Bergmann taugasérfræðingur
og fyrrverandi yfirlæknir
á Landspítalanum sína
sérgrein hjá okkur og Gunnar
Guðmundsson prófessor á
Landspítalanum var hjá okkur
um tíma,“ segir María.
Árið 1948 var Maríu
boðið að gerast deildarstjóri á
spítalanum. „Þeir kostuðu nám
mitt í deildarstjórnun í King
Edward College. Ég starfaði
þar næstu 30 árin, til ársins
1981, þar til ég lét af störfum,“
segir hún. María segist hafa
eignast marga góða vini og
minnist fjölda góðra stunda á
spítalanum. Til að mynda voru
jólin alltaf tilhlökkunarefni
hjá starfsfólki og sjúklingum
spítalans en þá var jafnan
mikið tilstand og læknarnir
með leikþátt. Hún rifjar upp
þegar hún hitti Elísabetu
drottningamóður, sem var
verndari spítalans, en hún var
viðstödd þegar opna átti nýja
rannsóknardeild. „Ég man
að ég var að flytja parkinson
sjúkling þegar við mættum
henni og hún spjallaði við
okkur, ég man hvað maðurinn
var hissa og ánægður með
þetta,“ rifjar María upp og
hlær. „Svo var Karl Bretaprins
hjá okkur einu sinni þegar
hann var lítill. Hann hafði
hlaupið á vegg og rotast og
þurfti að vera hjá okkur í viku.
Síðar kom Lord Spencer, pabbi
Díönu, til okkar eitt sinn til
að láta fjarlægja blóðæxli úr
höfðinu. Hann náði aldrei
fullu jafnvægi eftir það en stóð
sig samt vel að leiða Díönu
upp að altarinu,“ segir María
og brosir. Hún bætir við að
konungsfólkið virkaði indælt
og blátt áfram fólk.
María segir aldrei neitt
annað komið til greina en að
flytja aftur heim til Íslands.
Hún kom hingað árið 1994
og segir að það hafi vissulega
verið dálítið skrýtið að snúa
aftur eftir svona langa fjarveru.
Það helsta sem hún segist
sakna er að geta ekki stokkið í
leikhús eða óperuna og finnst
það mætti vera aðeins meira
menningarstarf á Blönduósi.
Annars segist henni líka vel við
sig við bakka Blöndu, þar sem
sólin alltaf skín.
/BÞ
María ásamt sjúklingi og öðru starfsfólki taugaspítalans í London.
Þau voru alltaf gleðileg jólin á taugaspítalanum en þá var jafnan mikið tilstand og
læknarnir sýndu leikþætti.
Starfsfólk á National Hospital for Nervous Diseases. María er í neðstu röð, önnur frá hægri.