Morgunblaðið - 13.11.2017, Síða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. NÓVEMBER 2017
Eyjasandi 2, 850 Hella - Víkurhvarfi 6, 203 Kópavogi, sími 488 9000 - samverk.is
GLERHANDRIÐ
Mælum, framleiðum, útvegum festingar og setjum upp.
ÞEKKING - GÆÐI - ÞJÓNUSTA
SÉRSMÍÐUM ÚR GLERI
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Merkilegur hlutur gerðist fyrir
skemmstu í bandarísku sjónvarps-
þáttaröðinni Star Trek: Discovery.
Tvær söguhetjur eru sýndar í vist-
arverum sínum um borð í geim-
skipinu Discovery þar sem þær
bursta tennurnar og búa sig undir
að fara í háttinn. Þar ræða þeir
Paul Stamets (Anthony Rapp), yf-
irvísindamaður skipsins og skips-
læknirinn Hugh Culber (Wilson
Cruz) um atburði dagsins eins og
ósköp venjuleg hjón. Þetta var í
fyrsta skipti sem Star Trek leyfði
áhorfendum að skyggnast inn í
fjölskyldulíf samkynhneigðra sögu-
hetja.
Samkynhneigð hefur ekki verið
með öllu ósýnileg í Star Trek heim-
inum, því í nýjustu Star Trek-
myndinni, Star Trek: Beyond, kom
í ljós að stýrimaðurinn Hikaru
Sulu (John Cho) átti bæði mann og
dóttur. Sulu virðist samt ögn heft-
ur þegar kemur að því að tjá til-
finningar sínar því þegar hann
finnur fjölskyldu sína heila á húfi
eftir hörmulega hryðjuverkaárás
fær eiginmaðurinn ekki svo mikið
sem koss. Þótti samt sumum nóg
um.
„Ég er mikill Star Trek-
aðdáandi og hef lengi látið það
pirra mig að þetta skref hefði ekki
verið stigið fyrr í þáttunum eða
kvikmyndunum,“ segir Sigurður
Júlíus Guðmundsson. Hann bendir
á að Star Trek hafi verið langt á
undan sinni samtíð með því að raða
kvenpersónum í lykilstöður um
borð í geimskipum framtíðarinnar,
og brotið niður kynþáttamúrana
með fyrsta kossinum á milli hvíts
manns og svartrar konu sem sýnd-
ur var í bandarísku sjónvarpi.
Sigurður er varaformaður Sam-
takanna 7́8, hefur starfað um langt
skeið í sjónvarpsgeiranum og mik-
ill er áhugamaður um sjónvarp og
kvikmyndir. Hann segir Star Trek
hafa mátt leyfa samkynhneigð að
sjást miklu fyrr. Á 9. áratugnum
stóð til að gera þátt með samkyn-
hneigðu pari, þar sem fjallað yrði
um HIV faraldurinn undir rós með
sögu um banvænan geimsjúkdóm,
en framleiðendurnir komu í veg
fyrir að þátturinn yrði að veru-
leika. „Það hefur verið snert laus-
lega á hinsegin þemum, eins og t.d.
í tilviki geimverunnar Jadsiu Dax
(Terry Farrell) sem var kona en
hafði í „fyrra lífi“ verið karlmaður
og hittir í einum þættinum eig-
inkonu sína frá fyrri tíð. Þættirnir
hafa dansað í kringum þetta efni,
en ekki sýnt svona greinilega fyrr
en nú.“
Söguhetjur til að spegla sig í
En hvaða máli skiptir það að sjá
tvo samkynhneigða menn bursta
tennurnar og sýna hvor öðrum
hlýju, um borð í geimskipi í fjar-
lægri framtíð? Raunin er að það er
tiltölulega nýskeð að hinsegin fólk fái að sjást í sjónvarpi og kvik-
myndum, og en virðast framleið-
endur hikandi við að leyfa hinsegin
söguhetjum að vera í forgrunni.
Þessar söguhetjur skipta hinsegin
fólk miklu máli, geta haft djúpstæð
áhrif hvernig þau upplifa menning-
ar- og afþreyingarefni, og gefið
þeim dýrmætt tækifæri til að
spegla sig í dægurmenningunni.
Sigurður minnist þess hvað
hommar eins og hann sjálfur voru
með öllu ósýnilegir í sjónvarpi og
kvikmyndum þegar hann var að
vaxa úr grasi. Sigurður er fæddur
árið 1980 og man ekki eftir að hafa
séð samkynhneigða söguhetju
öðruvísi en í neikvæðu ljósi eða
sem hluta af ógeðfelldu háði allt
þar til kvikmyndirnar Philadelphia
og Priscilla, Queen of the Desert
komu út 1992 og 1994. Og jafnvel
þá gat Sigurður ekki að fullu sam-
samað sig því sem hann sá á skján-
um, enda fjallaði önnur myndin um
fárveikan HIV-sjúkling en hin síð-
ari um uppátækjasamar ástralskar
dragdrottningar.
Venjulegustu hinsegin söguhetj-
urnar sem Sigurður man eftir fá
þessum tíma er lesbíska parið úr
Friends, þær Carol og Susan. Ca-
rol hafði áður verið gift Ross Gell-
er (David Schwimmer) og birtist af
og til sem aukapersóna og þá
gjarnan að grínið beindist að Ross
sem hafði misst frá sér eiginkon-
una eftir að hafa fengið að láta
þann draum rætast að fara í trek-
ant með annarri konu. „Þetta þótti
frekar framsækið á sínum tíma, og
rosalega fyndið, en þegar ég horfi
á þættina í dag tek ég eftir því
hvað húmorinn er rosalega niðr-
andi.“
Í huga Sigurðar voru það bresku
Queer as Folk-þættirnir sem
mörkuðu tímamót þegar þeir fóru í
sýningar árið 1999. „Það var mín
opinberunarstund, og í fyrsta
skipti sem ég sá svalar og samkyn-
hneigðar aðalsöguhetjur sem ég
gat tengt mig við. Þegar ég lít til
baka voru þessir þættir fáránlega
stór hlutur fyrir mér, enda sýndu
þeir mér lífsglaða og stolta homma
sem létu sér fátt um finnast þó að
sumir hötuðust við þá.“
Hefði viljað sjá svona efni
á uppvaxtarárunum
Guðrún Elsa Bragadóttir, bók-
menntafræðingur og kvikmynda-
fræðikennari við Tækniskólann,
segir sýnileika hinsegin söguhetja
mikilvægt tæki fyrir hinsegin fólk
að finna sína eigin sjálfsmynd. Við
berum okkur saman við hetjurnar,
hvort heldur í bókum, kvikmyndum
eða sjónvarpi, og finnum þar fyr-
irmyndir og getum í huganum mát-
að okkur við ný hlutverk. „Ég held
t.d. að bækur eins og Matilda eftir
Roald Dahl hafi hreinlega bjargað
lífi mínu, sem og aðrar bækur sem
sýna klárar stelpur sem geta gert
stórkostlega hluti. Að sama skapi
skiptir það hinsegin fólk máli að
sjá hinsegin söguhetjur sem upp-
lifa ólíka hluti og ganga í gegnum
jákvæða og neikvæða lífsreynslu.“
Guðrún minnist þess þegar hún
var unglingur og drakk í sig allt
sem hét sjónvarp og kvikmyndir.
„Ég gerði fátt annað en að glápa á
sjónvarp og vídeóspólur og þegar
ég er 13 eða 14 ára hélt ég sér-
staklega upp á myndina Coyote
Ugly sem fjallar um sætar stelpur
sem vinna á bar og dansa þar og
syngja uppi á borðum. Ég man líka
vel hvað ég var heilluð af aðal-
leikkonunni, Piper Perabo,“ segir
Guðrún. „Það var svo ekki fyrr en
tíu árum síðar þegar ég bjó í Berlín
og var komin út úr skápnum sem
tvíkynhneigð að ég kemst að því að
Perabo lék í æðislegri kvikmynd
ári eftir að Coyote Ugly kom út, og
hafði alveg farið framhjá mér. Um
er að ræða hinsegin ástarsöguna
Lost and Delirious, sem fjallar um
stúlku á heimavist sem verður ást-
fangin af herbergisfélaga sínum.
Þegar ég sá myndina fannst mér
hún bæði falleg og frábær, en um
leið ergilegt að ég hafði ekki séð
Hetjurnar í sjónvarpinu koma út úr
 Hinsegin fólk verður æ sýnilegra í sjónvarpsþáttum og kvikmyndum, og hefur mikið vatn runnið
til sjávar síðan Queer as Folk sýndi heiminum stolta og bratta homma og lesbíur  Þrátt fyrir sýni-
leikann er stundum eins og líf hinsegin söguhetja sé ekki sýnt til fulls og þær séu jafnvel til skrauts
Innilegt Ævintýraheimur Star Trek tók stórt framfarastökk með ósköp hversdagslegri tannburstun og hjónatali Paul Stamets (Anthony Rapp) og Hugh
Culber (Wilson Cruz). Það er ekki oft sem nánd á milli hinsegin fólks fær að sjást í sjónvarpi en sýnileikinn getur skipt hinsegin áhorfendur miklu máli.
Guðrún Elsa
Bragadóttir
Sigurður
Guðmundsson