Morgunblaðið - 08.12.2017, Blaðsíða 17

FRÉTTIR 17Erlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 2017
BÆJARLIND 16 I 201 KÓPAVOGUR I SÍMI 553 7100 I LINAN.IS
OPIÐ MÁN TIL FÖSTUDAGA 11 - 18 I LAUGARDAGA 11 - 16
aldrei meira úrval...
Full búd af spennandi vörum
_
kr. 8.900
kr. 8.500
kr. 6.900
kr. 17.500
kr. 18.500
kr. 12.500 kr. 9.700 kr. 116.800
Stækkanlegt borð
80x120/162
kr. 39.800
kr. 190.700
kr. 3.980 / 5.600 / 7.200
BAKSVIÐ
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Donald Trump Bandaríkjaforseti
sagði þegar hann tilkynnti þá
ákvörðun sína að viðurkenna form-
lega Jerúsalem sem höfuðborg Ísr-
aels að hún væri „óhjákvæmileg for-
senda“ þess að hægt yrði að ná
friðarsamningum milli Ísraela og
Palestínumanna en margir hafa látið
í ljós efasemdir um þá fullyrðingu.
Ákvörðun Trumps vakti hörð við-
brögð víða um heim, einkum í araba-
löndum, og enginn þjóðarleiðtogi
lýsti yfir stuðningi við hana nema
einn: Benjamin Netanyahu, for-
sætisráðherra Ísraels. „Þetta er
mikilvægt skref í átt að friði,“ sagði
Netanyahu þegar hann fagnaði yfir-
lýsingu Trumps um ákvörðunina í
fyrrakvöld. Aðrir spáðu því að hún
myndi torvelda friðarviðræður fyrir
milligöngu Bandaríkjastjórnar og
leiðtogar Palestínumanna sögðu
hana koma í veg fyrir að þær gætu
hafist.
Stóð við loforðið
Í ræðu sinni í fyrrakvöld benti
Trump á að forverar hans í embætt-
inu höfðu lofað að viðurkenna Jerú-
salem sem höfuðborg Ísraels og
flytja sendiráð Bandaríkjanna þang-
að en stóðu ekki við loforðið þegar
þeir komust til valda í Hvíta húsinu.
Ein af ástæðum þess að Trump
var kjörinn forseti er að stuðnings-
menn hans telja hann ólíkan stjórn-
málaelítunni í Washington og fyrri
forsetum að því leyti að hann standi
við orð sín. Forsetinn leggur mikla
áherslu á að halda þessari ímynd og
það er ein af meginástæðum þess að
hann ákvað að standa við loforðið um
að flytja sendiráðið.
Ákvörðun Trumps nýtur mikils
stuðnings meðal evangelískra kjós-
enda í Bandaríkjunum og fjárhags-
legra bakhjarla hans í kosningabar-
áttunni. Þörf hans fyrir stuðning
þeirra hefur aldrei verið eins mikil
og nú vegna lítils fylgis forsetans í
skoðanakönnunum og erfiðleika
hans að undanförnu, m.a. vegna
rannsóknarinnar á tilraunum Rússa
til að hafa áhrif á kosningarnar í
fyrra. Forverar hans í embættinu
töldu að pólitíski ávinningurinn
heima fyrir af því að flytja sendiráðið
til Jerúsalem væri ekki nógu mikill
til að réttlæta áhættuna sem fylgdi
slíkri ákvörðun, að mati fréttaskýr-
anda CNN, Stephens Collinson.
Hann skírskotar m.a. til hættunnar á
því að ákvörðunin grafi undan friðar-
umleitunum og leiði til árása á
Bandaríkjamenn í Miðausturlönd-
um. Trump ákvað að taka þessa
áhættu og tók pólitískan ávinning
sinn fram yfir þjóðarhagsmuni, að
því er CNN hefur eftir Aaron David
Miller, sérfræðingi í málefnum Mið-
austurlanda og fyrrverandi ráðgjafa
utanríkisráðherra Bandaríkjanna í
stjórnum repúblikana og demókrata.
Tímabundið bakslag?
Forsetinn og ráðgjafar hans voru
viðbúnir því að ákvörðunin vekti
hörð viðbrögð en telja líklegt að bak-
slagið verði aðeins tímabundið, að
því er fréttavefur CNN hefur eftir
tveimur embættismönnum í Hvíta
húsinu. Þeir sögðu að margir emb-
ættismenn hefðu komið að
ákvörðuninni til að gera forsetanum
kleift að standa við kosningaloforðið
og tryggja um leið að hún ylli sem
minnstum skaða í friðarumleitunum
Bandaríkjastjórnar. Þeir hefðu kom-
ist að þeirri niðurstöðu að þetta væri
rétti tíminn til að tilkynna ákvörðun-
ina, þ.e. áður en samningaviðræður
Ísraela og Palestínumanna gætu
hafist. Embættismenn Trumps
stefna að því að friðaráætlun Banda-
ríkjastjórnar liggi fyrir einhvern
tíma á næsta ári og vona að hægt
verði að lægja öldurnar áður en hún
verður kynnt. Þótt embættismenn-
irnir vonist til þess að ákvörðun
Trumps greiði fyrir friðarsamning-
um á næsta ári viðurkenna þeir að
það hafi ekki verið meginmarkmiðið
með henni.
Baráttan við Írana mikilvægari
en málstaður Palestínumanna?
Trump lítur á sig sem afburða-
snjallan samningamann og hefur lof-
að að beita sér fyrir friðarsamningi
milli Ísraela og Palestínumanna,
„samningi aldarinnar“ eins og hann
hefur verið kallaður. Tengdasonur
Trumps, Jared Kushner, og aðal-
samningamaður forsetans, Jason
Greenblatt, hafa annast þessar
samningaumleitanir. Hermt er að
stjórnvöld í Sádi-Arabíu gegni lykil-
hlutverki í viðræðunum og leggi fast
að Mahmoud Abbas, forseta heima-
stjórnar Palestínumanna, að fallast á
nýja friðaráætlun. Fátt hefur frést
af nýju friðartillögunum og skýring-
in kann að vera sú að þær séu rýrar í
roðinu.
Trump lítur á krónprins Sádi--
Arabíu, Mohammed bin Salman,
sem mikilvægan bandamann, aðal-
lega vegna aðgerða hans til að
stemma stigu við auknum áhrifum
klerkastjórnarinnar í Íran. Sádar og
Íranar hafa lengi eldað grátt silfur,
einkum eftir byltinguna í Íran árið
1979 þegar klerkastjórnin komst til
valda. Úlfúðina má m.a. rekja til
spennunnar milli tveggja meginfylk-
inga múslíma, en flestir íbúar Sádi-
Arabíu eru súnníar og sjíar eru í
meirihluta í Íran. Stjórnvöld í Sádi-
Arabíu og fleiri löndum þar sem
súnníar eru við völd hafa miklar
áhyggjur af auknum áhrifum Írana í
Miðausturlöndum, m.a. vegna stuðn-
ings þeirra við uppreisnarmenn í
Jemen, Hizbolla-hreyfinguna í Líb-
anon og vopnaða hópa í Sýrlandi og
Írak. Átökin í Miðausturlöndum eft-
ir arabíska vorið svonefnda hafa orð-
ið til þess að ráðamenn í löndum
súnnímúslíma leggja nú mikla
áherslu á að halda Írönum í skefjum
og vægi málstaðar Palestínumanna
hefur minnkað. Embættismenn
Trumps telja að þetta hafi orðið til
þess að ráðamennirnir í löndum
súnnímúslíma séu nú fúsir til að taka
Ísraela í sátt og líti á þá sem gagn-
lega bandamenn í baráttunni við
hreyfingar sem njóta stuðnings Ír-
ana. Löndin hafa því hafið samstarf
við leyniþjónustu Ísraels og þurfa á
hjálp Trumps að halda í baráttunni
við Írana, að sögn fréttaskýranda
breska ríkisútvarpsins í Bandaríkj-
unum, Barböru Plett Usher. „Ef
leiðtogar arabaríkjanna við Persa-
flóa verða með mikinn hávaða vegna
Jerúsalem-málsins en grípa ekki til
neinna aðgerða verður það ný sönn-
un fyrir því að Miðausturlönd hafa
breyst,“ segir hún.
Haft hefur verið eftir bandarísk-
um embættismönnum að þeir voni að
ákvörðun Trumps verði til þess að
hægrimenn í stjórn Netanyahus
verði líklegri til að fallast á tilslakan-
ir sem greiði fyrir friðarsamningum
við Palestínumenn. Plett Usher telur
hins vegar að ákvörðun Trumps sé
líklegri til að skaða friðarumleitanir
hans og verða vatn á myllu þeirra
Ísraela sem eru algerlega andvígir
stofnun Palestínuríkis og hvers kon-
ar tilslökunum í deilunum um fram-
tíðarstöðu Jerúsalem og landtöku-
byggðir gyðinga. Þótt Trump hefði
sagt að Bandaríkin styddu enn
tveggja ríkja lausnina ef Ísraelar og
Palestínumenn næðu samkomulagi
um hana hefði hann ekki lýst því af-
dráttarlaust yfir að hann styddi
stofnun Palestínuríkis, eins og Pal-
estínumenn hefðu vonast til. Viður-
kenning Bandaríkjanna á Jerúsalem
sem höfuðborg Ísraels yrði til þess
að miklu erfiðara yrði fyrir Abbas að
hefja friðarviðræður við Ísraela.
Leiðtogar arabaríkjanna hafa
mótmælt ákvörðun Trumps harð-
lega en líklegt er að þeir láti þar við
sitja, að mati stjórnmálaskýrenda í
Miðausturlöndum. „Ákvörðun
Trumps kemur leiðtogum sam-
starfsríkja Bandaríkjanna í mjög
vandræðalega stöðu, einkum vegna
þess að ólíklegt er að þeir gangi
lengra í andstöðunni við hana,“ hefur
fréttaveitan AFP eftir einum þeirra.
Annar telur að þótt leiðtogar
arabaríkjanna vilji friðarsamninga
við Ísraela og aukið samstarf í bar-
áttunni við Írana séu þeir ekki til-
búnir til að leggja allt í sölurnar. Þeir
vilji t.a.m. forðast að aðgerðir þeirra
eða aðgerðaleysi verði til þess að
klerkastjórnin í Íran eigni sér mál-
stað Palestínumanna sem njóta ein-
dregins stuðnings almennings í
arabaríkjunum.
Líklegt er að ákvörðunin kyndi
undir hatri í garð Bandaríkjanna í
Miðausturlöndum. Meiri óvissa er
um hvort hún breyti stefnu araba-
ríkjanna sem eru sum háð fjárstuðn-
ingi Bandaríkjanna.
Setur leiðtoga araba í vanda
 Ákvörðun Trumps setur leiðtoga arabaríkja í vandræðalega stöðu en ólíklegt er að þeir gangi langt í
andstöðu sinni við hana  Vilja friðarsamninga við Ísraela og samstarf við þá í baráttunni við Írana
AFP
Ólga Palestínumenn kveikja í fána Bandaríkjanna nálægt Ramallah á Vesturbakkanum til að mótmæla viðurkenn-
ingunni á Jerúsalem sem höfuðborg Ísraels. Ákvörðun Trumps var mótmælt víða á svæðum Palestínumanna í gær.
Stóðu ekki við loforðið
» Bill Clinton lofaði í kosn-
ingabaráttunni árið 1992 að
flytja sendiráð Bandaríkjanna
til Jerúsalem og gagnrýndi for-
vera sinn, George Bush, fyrir
að „bera ítrekað brigður á
óskorað vald Ísraels yfir sam-
einaðri Jerúsalem“. Hann efndi
þó ekki loforðið og taldi að
flutningur á sendiráðinu til
Jerúsalem myndi koma í veg
fyrir tilraunir hans til að
tryggja friðarsamninga milli
Ísraela og Palestínumanna.
» George W. Bush gagnrýndi
Clinton fyrir að efna ekki lof-
orðið og hét því að flytja sendi-
ráðið til Jerúsalem – án þess
að standa við orð sín.
» Barack Obama gagnrýndi
ekki Clinton og Bush fyrir að
flytja ekki sendiráðið. „Jerú-
salem verður áfram höfuðborg
Ísraels og verður að vera
óskipt áfram,“ sagði hann þó í
kosningabaráttunni árið 2008.