Morgunblaðið - 02.05.2018, Blaðsíða 12

Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ömmudrengur Ragnheiður með Arnmundi sem tók fúsalega að sér að klæðast 100 ára peysunni fyrir myndatöku.
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Elsti dóttursonur minn,Arnmundur Sighvatssontíu ára, ætlar aðvarðveita þessa
peysu. Hann er forn í
lund og hrifinn af
gömlum hlutum
með sögu, en auk
þess hefur hann
mikinn áhuga á
Færeyjum og
þangað hefur
hann komið
tvisvar. Hann
ætlar síðar
meir að fara í
peysunni til
Færeyja, þeg-
ar hann mun
passa í hana,“
segir Ragnheið-
ur Þorláksdóttir
sem á í fórum sín-
um hundrað ára
færeyska peysu. Hún
er afar ánægð með að
peysan hafi eignast
framhaldslíf í áhuga
Arnmundar.
„Ég er viss um
að hann á eftir að
passa mjög vel upp á
þessa stórmerkilegu peysu hennar
mömmu. En móðir mín, Elísabet
Björgvinsdóttir, var tíu ára frosta-
veturinn mikla fyrir nákvæmlega
hundrað árum, 1918. Þá bjó hún á
Efra-Hvoli í Rangárvallasýslu, þar
sem faðir hennar, Björgvin Vigfús-
son, var sýslumaður Rangæinga.
Hann var með stórt bú og margt fólk
í heimili, en hann var einn af síðustu
sýslumönnunum sem einnig var
bóndi,“ segir Ragnheiður
sem ólst upp við söguna
af peysunni góðu sem
kom á heimili afa
hennar og ömmu á
Efra-Hvoli vetur-
inn kalda.
„Mamma
sagði að harkan
í kuldanum
þennan frosta-
vetur hefði
byrjað í desem-
ber en síðan
hefði frostið
hert enn meir
og varð gríð-
arlegt í janúar.
Þá buðust
Björgvini afa mín-
um til kaups um tutt-
ugu færeyskar ullar-
peysur, og honum
fannst ekki veita af, svo
hann gerðist stórtækur
og keypti þær. Í fyrra
stríðinu var mikill sam-
gangur milli Íslands og
Færeyja og heilmikil
viðskipti, en afi fékk peysurnar í
verslun Lefolii á Eyrarbakka. Ég tel
að afi, sem var nokkuð „grand“, hafi
líka gefið nokkrar peysur vandalaus-
um, þar sem þörf var á. Þetta var
erfiður vetur, ekki aðeins kuldinn
mikli heldur herjaði líka spænska
veikin á þjóðina. Einar bróðir
mömmu dó þetta ár úr berklum, en
hann var ekki nema 18 ára. Hann
dó heima og móðir mín tíu ára
barnið horfði upp á það og gleymdi
því aldrei.“
Allt heimilisfólk á Efra-Hvoli
klæddist hlýjum færeyskum peys-
um þennan grimma vetur, og Elísa-
bet móðir Ragnheiðar var ein af
þeim.
„Mamma var mikið náttúru-
barn og hestakona. Hún hafði gam-
an af því að ferðast, fór í útilegur og
reið um alla sveitina á gæðingum
sínum. Ég efast ekki um að þá hafi
færeyska peysan komið að góðum
notum. Þegar mamma flutti að
heiman til Reykjavíkur þá tók hún
auðvitað með sér eina hlýja fær-
eyska peysu til borgarinnar, sem
og fjóra gæðinga,“ segir Ragnheið-
ur og bætir við að sagan af peys-
unni góðu sé rétt að byrja.
100 ára peysa
frá frostavetr-
inum mikla
Hún hefur verið í notkun í heila öld, peysan sem
móðurafi Ragnheiðar Þorláksdóttur keypti og var ein
af tuttugu slíkum sem komu inn á heimilið og var
ætlað að halda hita á fólki í fimbulkuldanum.
Mikið notuð flík Ragnheiður skartar hér peysunni árið 1979 á vinnufundi.
Fín Móðir Ragnheiðar,
Elísabet Björgvinsdóttir
tíu ára, þegar peysurnar
komu á heimilið 1918.
12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. MAÍ 2018
Bókakaffi verður í Gerðubergi í kvöld,
miðvikudag 2. maí, kl. 20-22. Þar ætl-
ar Sólveig Ásta Sigurðardóttir, dokt-
orsnemi í enskum bókmentum við
Rice-háskóla í Houston í Bandaríkj-
unum, að fjalla um birtingarmyndir
innflytjenda í íslenskum bók-
menntum. Hvað getur íslenskur
skáldskapur sagt okkur um fjölmenn-
ingu á Íslandi? Hvernig geta bók-
menntarannsóknir stutt gagnrýna
umræðu um stöðu innflytjenda í ís-
lensku samfélagi? Í erindi Sólveigar
verða þrjár íslenskar bækur, Vetrar-
borgin eftir Arnald Indriðason, Illska
eftir Eirík Örn Norðdahl og Maðurinn
sem hataði börn eftir Þórarin Leifs-
son skoðaðar með það að markmiði
að greina hvernig höfundar setja
fram persónur sínar. Má greina
sameiginlega þræði í ólíkum verkum?
Hvernig vinna höfundar með tungu-
mál aðfluttra Íslendinga í verkum sín-
um?
Notalegt í Gerðubergi í kvöld
Fjölmenning í íslenskum skáld-
skap skoðuð á bókakaffi
Sólveig Ásta Hún ætlar að skoða bækur eftir Arnald, Eirík og Þórarin.