Morgunblaðið - 02.07.2018, Side 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 2. JÚLÍ 2018
Elliðavatn Flórgoði hefur gert sér hreiður við Elliðavatn. Flórgoðinn er sjaldgæfur varpfugl hér á landi. Mikilvægustu varpstöðvar hans eru á Mývatni og í öðru votlendi í Þingeyjarsýslu.
Ómar Óskarsson
Við blasir í samtím-
anum að verk er að
vinna til að bæta kjör
þeirra sem höllum fæti
standa í íslensku sam-
félagi.
Bótaþegar í
fátæktargildru
Bótaþegar sitja í
rammgerðum fátækt-
argildrum bótakerfisins
og mega þola fjárhagslegar skerð-
ingar reyni þeir í krafti sjálfsbjarg-
arviðleitni að bæta hag sinn með auk-
inni vinnu.
Fyrsta skref til leiðréttingar var
stigið á nýliðnu þingi, þegar allir
flokkar sameinuðust að baki tillögu
Flokks fólksins um að leysa fólk und-
an skattskyldu á uppbætur á lífeyri,
þ.e.a.s. að hætta að skattleggja
greiðslur til bótaþega, vegna sjúkra-
eða lyfjakostnaður og
vegna kaupa á ýmsum
hjálpartækjum sem
sjúkratryggingar
greiða. Var fjármála-
ráðherra falið með
þingsályktun, sem hlaut
einróma stuðning, að
leggja fram frumvarp
þessa efnis fyrir 1. nóv-
ember nk.
Lágtekjufólk
Flokkur fólksins hef-
ur mælt fyrir baráttu-
máli sínu um að einstaklingar með
tekjur undir 300 þúsund krónum séu
undanþegnir tekjuskatti. Hér er farið
fram með hófsemi, því slíkar tekjur
duga vart fyrir framfærslu sam-
kvæmt viðurkenndum viðmiðum sem
stjórnvöld hafa sjálf birt. Naumast
heldur því fram nokkur maður að rík-
issjóður komist ekki af nema að
skattleggja tekjur sem ekki duga fyr-
ir nauðþurftum.
Hlutur eldri borgara
Um fjórtán þúsund eldri borgarar
búa við þá fátæktargildru að mega
ekki vinna sér til lífsbjargar umfram
100.000 krónur á mánuði, sem áður
átti í fyrstu tillögu fyrri ríkisstjórnar
að vera 0 kr., en var hækkað í 25.000
krónur! Tillaga Flokks fólksins á Al-
þingi um að fella brott þetta frítekju-
mark, til að gera öldruðum og bóta-
þegum kleift að bæta hag sinn með
aukinni vinnu, sætti þeim örlögum að
vera tekin úr þinglegum farvegi og
vísað til ríkisstjórnarinnar. Þetta var
gert þrátt fyrir að tillögunni hafi fylgt
ítarlegur rökstuðningur fyrir því að
ríkissjóður hefði ekki haft kostnað af
aðgerðinni.
Aðgerðir ríkisstjórnarinnar
Ríkisstjórnin hefur í besta falli
sýnt hóflegan metnað til að taka á
málefnum millitekjufólks, láglauna-
fólks og bótaþega. Með því að frysta
mál í nefndum hefur stjórnarmeiri-
hlutinn lagt stein í götu þeirra sem
leitast hafa við á Alþingi að höggva ut-
an af fólki klakabrynju fátæktarinnar.
Í hennar ranni hefur enginn hljóm-
grunnur reynst fyrir því að nýta per-
sónuafsláttinn í þágu þeirra sem
lægstar hafa tekjurnar. Áformuð
lækkun neðra þreps tekjuskattsins á
að ganga upp allan launastigann í stað
þess að forgangsraða í þágu þeirra
sem berjast við að ná endum saman.
Ríkisstjórnin hefur sömuleiðis ekki
hreyft legg eða lið til að létta oki verð-
tryggingarinnar af heimilum og at-
vinnufyrirtækjum. Fjármálaráðherra
hefur upplýst í svari við fyrirspurn frá
greinarhöfundi að á liðnum fimm ár-
um hafi verðbætur vegna íbúðalána
numið 15 milljörðum vegna almennra
verðhækkana en verðbætur vegna
húsnæðisliðar vísitölunnar hafi numið
118 milljörðum króna. Hækkun hús-
næðisliðar á sér sumpart rót í stefnu
Reykjavíkurborgar sem einkennist af
lóðaskorti og tilheyrandi hækkun á
fasteigna- og leiguverði.
Forgangsröðun ríkisstjórnarinnar
birtist í aðgerðaleysi á þeim sviðum
sem hér hafa verið rakin. Hins vegar
á að lækka bankaskattinn um meira
en 60%. Þar eru milljarðar þannig að
bankabónusar verða greiddir rakleið-
is úr ríkissjóði. Færa átti milljarða til
fyrirtækja sem hafa hagnast vel og
hafa greitt eigendum arð langt um-
fram veiðigjöld. Hér eru uppi aðgerð-
ir í þágu þeirra sem best mega sín.
Stappar nærri að í þessari forgangs-
röðun felist hernaður á hendur hinum
fátæku í þágu hinna efnamestu.
Eftir Ólaf
Ísleifsson »Um fjórtán þúsundeldri borgarar búa
við þá fátæktargildru að
mega ekki vinna sér til
lífsbjargar umfram
100.000 kr. á mánuði.
Ólafur Ísleifsson
Höfundur er alþingismaður og for-
maður þingflokks Flokks fólksins.
Bætum kjör hinna verst settu
Síðan kalda stríðið
var í hámarki hefur
kjarnavopnum í heim-
inum fækkað úr
70.000 í tæplega
15.000. Um langt ára-
bil hefur útbreiðsla
kjarnavopna verið
nánast stopp. Frið-
samleg nýting kjarn-
orku hefur vaxið og
nær nú til allra heims-
hluta.
Í þessari þróun hefur samning-
urinn um bann við útbreiðslu
kjarnavopna (NPT) gegnt lykil-
hlutverki. Í gær, hinn 1. júlí, voru
fimmtíu ár liðin frá því að samning-
urinn var undirritaður og gerði Ís-
land það einnig þann merka dag.
Þessi samningur er
sannkallað stórvirki
en hann byggist á
þremur meginmark-
miðum: fækkun
kjarnavopna, stöðvun
á útbreiðslu kjarna-
vopna og að tryggja
rétt ríkja til friðsam-
legrar nýtingar kjarn-
orku. Öll þessi mark-
mið hafa verið uppfyllt
að verulegu leyti. Í
dag á 191 ríki aðild að
samningnum. Þó er sá
meinbugur þar á að
nokkur ríki sem eiga kjarnavopn
standa utan hans: Indland, Pak-
istan, Ísrael og Norður-Kórea.
Tímamótin minna einnig á að
mikið verk er óunnið við að fram-
kvæma samninginn um bann við
útbreiðslu kjarnavopna, auk þess
sem teikn eru á lofti um að það
kerfi alþjóðlegra reglna sem sam-
skipti ríkja byggjast á eigi undir
högg að sækja. Gildir þetta bæði á
sviði öryggismála og viðskipta. Því
þarf að standa vörð um mikilvæga
afvopnunarsamninga eins og NPT
og samninginn um bann við efna-
vopnum. Í þessu samhengi má til-
greina þrjú aðkallandi úrlausnar-
efni, sem kunna að reyna á
samninginn.
Fyrst er að nefna kjarnavopn
Norður-Kóreu. Þar birtist ógnin af
beitingu kjarnavopna í sinni skýr-
ustu mynd þar sem saman fara
óábyrgt einræði og ógnarvopn.
Niðurstaða leiðtogafundar Norður-
Kóreu og Bandaríkjanna í nýliðn-
um mánuði vekur vonir en jafn-
framt er rétt að hafa hugfast að
fyrirheitin sem gefin voru í fyrri
samningum ríkjanna um kjarna-
vopn hafa ekki ræst.
Þá er það samkomulagið um
kjarnorkuáætlun Írans frá 2015,
sem miðar að því að koma í veg fyr-
ir að Íran framleiði kjarnavopn.
Þetta rammasamkomulag Írana við
fastaríki öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna, Þýskaland og Evrópu-
sambandið hefur veikst mjög eftir
brotthvarf Bandaríkjanna.
Loks ríkir óvissa um framtíð
tveggja afvopnunarsamninga
Rússlands og Bandaríkjanna:
samningsins um langdræg kjarna-
vopn (START) og samningsins um
meðaldræg kjarnavopn (INF).
Ísland mun áfram leggja sitt af
mörkum til framgangs NPT-
samningsins í samvinnu við hinar
norrænu þjóðirnar og bandalags-
ríki í Atlantshafsbandalaginu, og í
samræmi við þjóðaröryggisstefnu
fyrir Ísland. Endurskoðunarráð-
stefna NPT sem haldin verður árið
2020 verður sérstaklega mikilvæg í
að tryggja framtíð samningsins og
áframhaldandi framfylgd hans.
Þannig færumst við nær lokamark-
miði samningsins, kjarnavopna-
lausum heimi.
Eftir Guðlaug Þór
Þórðarson » Samingurinn
byggist á þremur
markmiðum: fækkun
kjarnavopna, stöðvun
á útbreiðslu þeirra og
að tryggja rétt ríkja
til friðsamlegrar
nýtingar kjarnorku.
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Höfundur er utanríkisráðherra.
gudlaugurthor@althingi.is
Hálfrar aldar bann við útbreiðslu kjarnavopna