Morgunblaðið - 06.07.2018, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 2018 11FRÉTTIR
Af síðum
Sú var tíð að töluverð óánægja var með „yfirburðastöðu“ Tesco á
breskum matvörumarkaði og olli þónokkru fjaðrafoki fyrir áratug.
Gagnrýnin fór minnkandi eftir að Tesco skrikaði fótur í nokkur skipti
og dró saman seglin. Núna er Tesco mætt aftur á sviðið. Innkaupa-
samstarf með keðjunni Carrefour þýðir að birgjar eru aftur orðnir
áhyggjufullir. Þeir óttast möguleikann á að tveir stærstu viðskiptavinir
þeirra muni krefjast mikilla afslátta.
En hvorki birgjar né fjárfestar ættu að ókyrrast. Hlutabréfaverð
Tesco og Carrefour bifaðist varla á mánudag. Er það að vissu leyti til
marks um að í sögulegu tilliti hefur samstarf af þessu tagi ekki haft
mikinn ávinning í för með sér. Mun minna sparast með innkaupa-
samstarfi en með samruna. Birgjar ætlast til þess að pantanir stækki
og að skilvirkni aðfangakeðjunnar aukist, t.d. með meiri stöðlun, ef
þeir eiga að geta réttlætt að lækka hjá sér verðið. Vandamálin koma
bersýnilega í ljós þegar kemur að innkaupum á milli landa. Erfiðleikar
Carrefour í Kína og misheppnuð innreið Tesco inn á Bandaríkjamark-
að sýna að það er erfitt fyrir kjörbúðir að nýta sér stærðarhagkvæmni
á heimsvísu. Og það er enn erfiðara fyrir kjörbúðakeðjur sem snúa
bökum saman að ná fram stærðarhagkvæmni.
Að því sögðu þá er mikill kippur í fyrirtækjakaupum að undanförnu
til marks um hve miklu það getur skipt að njóta stærðarhagkvæmi á
matvörumarkaði. Sölutekjur Tesco og Carrefour á heimsvísu nema
samanlagt um það bil 140 milljörðum evra, sem er nærri tvöfalt meira
en samanlögð sala J. Sainsbury og Asda – sem nýlega tilkynntu um
samruna. Helsti keppinautur Carrefour í Frakklandi, Casino, greindi
frá því í síðustu viku að gerður hefði verið innkaupasamningur við aðr-
ar verslanakeðjur, þar á meðal Auchan í Frakklandi og Metro í Þýska-
landi.
Með því að vinna saman geta kjörbúðakeðjurnar átt auðveldara með
að takast á við það að samkeppnin verður æ harðari á sama tíma og
markaðurinn vex hægt. Samningur Tesco og Carrefour mun leggja
mesta áherslu á vörur sem fyrirtækin tvö láta framleiða undir eigin
nafni. Það gerir þeim betur kleift að halda í við keppinauta eins og Lidl
og Aldi sem bjóða upp á minna úrval af vörum en á mjög lágu verði.
Með samstarfinu gæti sparnaður Tesco og Carrefour við kaup á vörum
úr eigin vörulínu skilað þeim um það bil 200 milljónum punda. Carre-
four gæti grætt mest á samstarfinu. Þar mælist hlutfall rekstrarhagn-
aðar 2,5% sem er nokkru lægra en hjá Tesco þar sem hlutfallið er 2,9%.
Fyrri atlögur í slagnum við lágvöruverðsverslanirnar hafa komið
mjög illa út fyrir rekstur stóru verslanakeðjanna. Innkaupasamstarfið
mun hjálpa Tesco og Carrefour að lækka hjá sér verðið og á sama tíma
bæta hjá sér arðsemina. En það eru litlar líkur á að framlegðin verði
aftur jafn góð og hún var fyrir áratug. Þess verður langt að bíða
að stórmarkaðirnir komist aftur í einokunarstöðu.
LEX
Tesco og Carrefour:
búðabræðralag
Horfur eru á að útkeyrðir Suður-
Kóreumenn muni loksins fá einhverja
hvíld í þessari viku, þökk sé nýjum
lögum um vinnumarkaðsmál sem
taka senn gildi. Lögin kveða á um
leyfilegan hámarksfjölda vinnu-
stunda á viku og eiga að stuðla að
betra jafnvægi vinnu og einkalífs hjá
launþegum.
„Worabael“ – samsuða af orðunum
„work life balance“ – er á allra vörum
í Suður-Kóreu, en landið er í hópi
þeirra Asíuþjóða þar sem vinnuvikan
er lengst. Nú verða fyrirtæki með
meira en 300 starfsmenn, og allar op-
inberar stofnanir þar í landi, að
minnka hámarksfjölda vinnustunda á
viku úr 68 í 52.
Suður-Kórea er vel þekkt fyrir
menningu sem ýtir undir að fólk vinni
úr hófi fram, og hefur iðjusemi lands-
manna átt þátt í því hversu hratt
tókst að iðnvæða landið á síðastliðinni
hálfri öld og hvernig því var um leið
breytt úr stríðshrjáðu landi í ellefta
stærsta hagkerfi heims.
Lengsta vinnuvikan
Hvergi er hægt að finna þróað hag-
kerfi þar sem vinnuvikan er lengri
eða sjálfsmorðstíðnin hærri en í Suð-
ur-Kóreu. Að jafnaði unnu Suður-
Kóreubúar 2.024 klukkustundir á
árinu 2017 sem setur landið í annað
sæti á eftir Mexíkó á lista Efnahags-
og þróunarstofnunarinnar (OECD).
En langur vinnudagur þýðir ekki
meiri framleiðni, og mælist fram-
leiðni landsins á hverja klukkustund
með því minnsta í hópi OECD-
ríkjanna.
Fækkun vinnustunda var eitt af
helstu kosningaloforðum Moons
Jae-ins. Hann var kjörinn forseti á
síðasta ári, þökk sé fyrirheitum um
að bæta líf hins almenna Suður-
Kóreubúa með því að tryggja honum
„réttinn til að hvílast“. Fyrr á árinu
kom Moon því til leiðar að lágmarks-
laun í landinu voru hækkuð um 16%
og hafa þau ekki hækkað svo ört síð-
an 2000.
Frá og með þessum mánuði er
Suður-Kóreubúum leyft að vinna 40
stundir á venjulegum vinnutíma og
12 klukkustundir af yfirvinnu, þökk
sé þeirri ákvörðun þingsins í febrúar
að breyta lögunum. Eigendur fyrir-
tækja sem brjóta lögin eiga á hættu
að verða dæmdir í allt að tveggja ára
fangelsi eða þurfa að greiða allt að 20
milljón wona sekt (17.945 bandaríkja-
dali) en stjórnvöld gáfu atvinnulífinu
sex mánaða aðlögunartíma þar sem
engum sektum og refsingum var
beitt. Lögin munu líka ná í vaxandi
mæli til minni fyrirtækja, í smáum
skrefum fram til ársins 2021, og eru
aðeins fimm atvinnugreinar undan-
skildar – þar á meðal samgöngur og
heilbrigðisþjónusta.
Breytingarnar munu hafa í för með
sér að suðurkóresk fyrirtæki verða af
12.000 milljörðum wona (11 millj-
örðum dala) árlega ef þau ætla að
halda framleiðslu óbreyttri, að því er
Korean Economic Research Institute
hefur reiknað út.
Fulltrúar stjórnarmeirihlutans á
þingi og verkalýðsfélög hafa lýst
ánægju sinni með breytingarnar og
stjórnvöld vonast til að stytting
vinnuvikunnar verði til þess að fjölga
störfum og auka framleiðni. Embætt-
ismenn telja nýju lögin jafnvel geta
hjálpað til við að stemma stigu við
lækkandi fæðingartíðni í landinu, en
hún náði sögulegu lágmarki á síðasta
ári og fer meðalaldur íbúa ört hækk-
andi.
„Við ættum að leggja okkur fram
við að hjálpa nýja kerfinu að festa sig
í sessi því það mun gefa samfélaginu
okkar „worabael“,“ sagði
Choo-Mi-ae, þingflokksformaður
stærsta flokksins á suðurkóreska
þinginu.
Berjast gegn breytingunum
En atvinnulífið hefur beitt sér
gegn breytingunum, og þá sér í lagi
smá og meðalstór fyrirtæki sem
gengur erfiðlega að manna lausar
stöður. Gagnrýnendur nýju laganna
segja að þau muni auka tekjubilið á
milli starfsmanna hjá stórum fyrir-
tækjum annars vegar og smáum og
meðalstórum hins vegar, en síðar-
nefndi hópurinn myndar 90% af
vinnumarkaði Suður-Kóreu og mun
eiga í erfiðleikum með að bæta starfs-
fólki sínu upp lækkun fastra launa
með yfirvinnugreiðslum.
„Í stað þess að fólk geti notið til-
verunnar á kvöldin, þá gæti útkoman
frekar orðið sú að fólk þurfi að bæta
við sig hlutastarfi,“ sagði stjórnar-
andstöðuflokkurinn Liberty Korea í
tilkynningu sem hann sendi frá sér.
Kim Tae-gi, hagfræðiprófessor við
Dankook-háskóla, sagði: „Aðeins
einn af hverjum tíu launþegum mun
njóta góðs af breytingunum. Fyrir
flest smá og meðalstór fyrirtæki
verður útkoman hærri launakostn-
aður og minni arðsemi á sama tíma
og starfsmenn þurfa að láta sér lynda
lægri laun fyrir styttri vinnu-
dag.“
52 klukkustunda þak á
vinnuvikuna í Suður-Kóreu
Eftir Song Jung-a í Seúl
Ekki eru allir á eitt sáttir
um fyrirætlanir stjórn-
valda í Suður-Kóreu um
verulega styttingu vinnu-
vikunnar. Forseti landsins
er hins vegar fastur fyrir.
AFP
Hvergi á byggðu bóli í þróuðum ríkjum heimsins vinnur fólk viðlíka langan
vinnudag og í Suður Kóreu. Nú mun vinnuvika margra styttast þar í landi.
Sími: 411 5000 • www.itr.is
Fyrir líkama og sál
Laugarnar í Reykjavík
Frá
morgnifyrir alla
fjölskylduna
í þínu
hverfi t i l kvölds