Morgunblaðið - 09.08.2018, Blaðsíða 10

10 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 2018FRÉTTIR
©The Financial Times Limited 2014. Öll réttindi áskilin. Ekki til endurdreifingar, afritunar eða endurritunar með neinum hætti. Öll ábyrgð á þýðingum er Morgunblaðsins og mun Financial Times ekki gangast við ábyrgð á þeim.
Af síðum
Andlát Sergio Marchionne, forstjóra
Fiat Chrysler, minnir okkur á
hvernig heilsubrestur og hverfulleiki
lífsins eru eitthvað sem má helst
ekki færa í tal í viðskiptaheiminum.
Marchionne var sannkallaður jöf-
ur í atvinnulífinu, og hafði tekist að
snúa við rekstri ekki bara eins held-
ur tveggja mikilvægra bílaframleið-
enda. Þegar hann féll óvænt frá í síð-
asta mánuði, 66 ára gamall, hófust
miklar getgátur um hvað hefði gerst.
Svissneski spítalinn þar sem Marc-
hionne kvaddi þennan heim reyndi
að stöðva sögusagnirnar með því að
upplýsa að Marchionne hefði sótt sér
læknisaðstoð vegna „alvarlegra
veikinda“ í meira en ár, en tókst ekki
betur til en svo að slúðrið tók ein-
faldlega á sig aðra mynd. Fiat
Chrysler kvaðst ekki hafa vitað af
veikindum Marchionne fyrr en
nokkrum dögum áður en hann lést.
Stjórnir fyrirtækja hafa fullan
rétt á að vita hvernig æðstu stjórn-
endur eru til heilsunnar. Annaðhvort
hefði Marchionne átt að upplýsa
stjórnendur FCA um hversu alvar-
leg veikindi hans voru – sem blasir
við þegar horft er á upptöku sem
sýnir hve veiklulegur hann var þeg-
ar hann kom síðast opinberlega fram
í júnímánuði – eða þá að John Elk-
ann, barnabarn ítalska iðnjöfursins
og áhrifamannsins Gianni Agnelli,
sem stýrði Fiat frá 1966, hefði átt að
grennslast fyrir um heilsu Marc-
hionne.
Eins og andlát þjóðhöfðingja
Tilmæli laganna eru ekki alveg
skýr hvað þetta varðar. Fyrirtæki á
hlutabréfamarkaði þurfa alla jafna
að upplýsa um allt það sem gæti með
réttu haft áhrif á ákvarðanir fjár-
festa um að kaupa eða selja hluta-
bréf félagsins. En þegar kemur að
heilsu fólks þá vegur rétturinn til
einkalífs stundum þyngra en krafan
um gagnsæi.
Og þegar mikilvægur leiðtogi
fyrirtækis fellur frá eru áhrifin ekki
ósvipuð andláti þjóðhöfðingja, þar
sem völd, auður, metnaður og við-
kvæmir fjölskylduhagsmunir flækj-
ast saman.
Elkann þekkir það manna best
hvað svona mál geta verið viðkvæm.
Þegar afi hans, Gianni, lést af völd-
um krabbameins árið 2003 þá færð-
ust völdin yfir eignarhaldsfélagi fjöl-
skyldunnar yfir til frænda hans
Umberto, sem lést svo sjálfur af
völdum krabbameins ári síðar. Var
vandað mjög til verka þegar greint
var frá fráfalli þeirra tveggja. Aðeins
nokkrum dögum eftir útför Um-
berto, þegar Fiat var á barmi stjórn-
endakreppu, var Marchionne valinn
forstjóri fyrirtækisins og Elkann
gerður að varaformanni stjórnar.
Allt uppi á borðum
Það má finna fleiri dæmi um
hvernig á, og hvernig á ekki, að
bregðast við þegar feigðin kallar að
æðstu stjórnendum fyrirtækja.
Tiltölulega einfalt er að greina frá
auðlæknanlegum sjúkdómum og
minniháttar slysum. Taka má sem
dæmi þegar Warren Buffett greindi
frá því árið 2012 að hann hefði
greinst með krabbamein á byrjunar-
stigi í blöðruhálskirtli en hann sagði
hluthöfum Berkshire Hathaway að
veikindin væru „fjarri því lífs-
hættuleg og skertu ekki getu [sína]
svo nokkru næmi“. Tveimur árum
síðar fylgdi Jamie Dimon, stjórnandi
JPMorgan Chase, forskrift Buffetts
þegar hann greindi frá að hann væri
með læknanlegt krabbamein í hálsi.
„Mér líður mjög vel eins og stendur
og mun láta ykkur vita ef heilsa mín
breytist,“ sagði hann hluthöfum.
Í júlí 2015, þegar Bill McDermot
forstjóri SAP lenti í alvarlegu slysi
sem leiddi til þess að hann missti
annað augað, greindi fyrirtækið ekki
frá því fyrr en þremur mánuðum síð-
ar hve litlu mátti muna að hann hefði
látið lífið. McDermott sagði mér í
fyrra að ef undan er skilin vikan sem
hann jafnaði sig á spítala, þá „var í
raun aldrei sú staða þar sem Bill var
eitthvað annað en Bill, forstjóri
SAP“ – sem er gott viðmið fyrir það
hvenær stjórnir ættu að virkja arf-
takaáætlanir sínar eða upplýsa
markaðinn um stöðuna.
Þegar markaðurinn veit
á undan ættingjum
En því bráðar sem veikindin ber
að, því meiri varkárni þarf að sýna. Í
maí 2010 upplýsti bökunarvörufram-
leiðandinn Sara Lee að Brenda
Barns, framkvæmdastjóri
fyrirtækisins, hefði veikst. Mánuði
síðar gekkst hún við því að hafa
fengið heilablóðfall og leiddi það á
endanum til þess að hún sagði af sér
í ágúst og upphófst þá mikið brölt við
að finna arftaka. Á svipaðan máta
hélt Hunter Harrison, mikils metinn
(og vel launaður) stjórnandi CSX,
því fram að hann væri fær um að
stýra fyrirtækinu þrátt fyrir að
þurfa að nota súrefnistæki á hlut-
hafafundi í júní í fyrra. Í desember
upplýsti félagið að Harrison væri
farinn í veikindafrí, og tveimur dög-
um síðar var hann látinn. Það má
bera CSX saman við trygginga-
félagið AIG sem greindi frá því árið
2010 að Bob Benmosche fram-
kvæmdastjóri félagsins þyrfti að
gangast undir „erfiða lyfjameðferð“,
og það aðeins fimm dögum eftir að
hann var greindur með krabbamein.
Benmosche, sem átti eftir að lifa í
fimm ár til viðbótar, brást svo hratt
við að sumir fjölskyldumeðlimir
hans fréttu fyrst af veikindinum
þegar þeir lásu tilkynningu fyrir-
tækisins.
Steve Jobs var á hinum enda skal-
ans. Frægt er hvernig stjórnandi
Apple hélt því leyndu 2008 og 2009
að hann væri með krabbamein.
Vangaveltur um heilsu hans gerðu
Jobs öskuillan og leiddu til þess að í
janúar 2009 sendi hann frá sér opið
bréf þar sem hann sagðist vera að
gangast undir meðferð vegna
„hormónaójafnvægis“. Sumum
stjórnarmeðlimum Apple sagði hann
ekkert, en trúði öðrum fyrir því að
hann væri veikur. Að sögn Walter
Isaacson sem ritaði ævisögu Jobs, þá
„komst hann í mikið uppnám, varð
ýmist gripinn miklu málæði eða grét,
þegar hann lét gremju sína bitna á
hverjum þeim sem gaf í skyn að
hann ætti ekki að fara svona dult
með sín einkamál,“ – en í þeim hópi
voru m.a. óánægðir hluthafar Apple.
Ég er enn á þeirri skoðun að
æðstu stjórnendur fyrirtækja ættu
að tala opinskátt um erfiða hluti við
samstarfsaðila sína, stjórnarmeðlimi
og hluthafa, sama hvað umræðuefnið
getur verið viðkvæmt. En það fær
mig samt til að staldra við þegar ég
skoða hvernig Marchionne lagði sig
fram um að standa vörð um friðhelgi
eigin einkalífs og fjölskyldu sinnar.
Eða eins og einn lesandi Financial
Times komst svo vel að orði í at-
hugasemd við grein í síðustu viku, þá
„er það mönnum varla efst í huga að
brjóta ekki samskiptareglur þegar
þeir standa frammi fyrir dauð-
anum“.
Hvað skal gera þegar feigðin kallar?
Eftir Andrew Hill
Það ætti ekki að draga það
að láta stjórn og hluthafa
vita af alvarlegum veik-
indum æðstu stjórnenda
en friðhelgi einkalífsins
skiptir einnig máli.
AFP
Það kom öllum í opna skjöldu þegar Marchionne lést í síðasta mánuði en hann hélt veikindum sínum leyndum.
Tónastöðin • Skipholti 50d • Reykjavík • sími 552 1185 • www.tonastodin.is
Láttu drauminn rætast.