Morgunblaðið - 30.08.2018, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. ÁGÚST 2018 7ATVINNULÍF
Frá 1940
www.velasalan.is
Sími 520 0000, Dugguvogi 4 , 104 Reykjavík
445c
Bátur
Kerra
F30Hp Mercury
utanborðsmótor.
Stjórntæki
Rafstart
Bensíntankur
fullur af bensíni
Frí heimsending
hvert á land sem er
Bátur með
hnakk & beisli
Leggðu árar í bát og fáðu þér einn með öllu
Utanborðsmótorar 30Hpf
TILBOÐ*
1.990.000 kr. með vsk.
fullt verð 2.320.873 kr með vsk.
Allt að 90% fjármögnun í boði
*Tilboðið gildir á meðan birgðir endast.
Þú sparar 330.000 kr.
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Jón Daníelsson, prófessor í hagfræði
og fjármálum við London School of
Economics, segir í samtali við Við-
skiptaMoggann að Íslendingar séu
langt á eftir öðrum þjóðum þegar
kemur að endurskoðun stofnanaum-
hverfisins eftir fjármálahrunið 2008.
Hann er ekki sáttur við mögulega
færslu verkefna frá Fjármálaeftirlit-
inu yfir til Seðla-
bankans, eins og
lagt er til í skýrslu
nefndar um
ramma pen-
ingastefnu, sem
skilaði niður-
stöðum sínum
snemmsumars.
„Mér finnst það
algjörlega afleit
hugmynd að ætla að færa svona mikið
af völdum til Seðlabankans. Ef þú ert
með marga mismunandi hluti í sömu
ríkisstofnuninni, þá vitum við aldrei
hver af stefnunum er sú sem er ráð-
andi,“ segir Jón.
Í tillögum nefndarinnar segir orð-
rétt: „Seðlabanki Íslands skal vera
einn ábyrgðaraðili fyrir þjóðhags-
varúð og eindarvarúð, og hafa yfir-
umsjón með greiningu, ákvörðun og
beitingu allra þjóðhagsvarúðar-
tækja.“
Jafnframt segir þar að ábyrgðin
færist þannig frá Fjármálaeftirlitinu
yfir til Seðlabankans, og verkaskipt-
ing verði skýrari milli þessara
tveggja stofnana. Vægi fjármála-
stöðugleika mun við breytinguna
aukast í starfsemi Seðlabankans.
Fjármálaeftirlitið mun áfram gegna
hlutverki eftirlitsaðila á markaði.
Ekki gengið og tuggið tyggjó
Jón segir að í Seðlabankanum eigi
peningastefnan að ráða, og ef verk-
efnum fjölgar, til dæmis ef banka-
eftirlit færi líka inn í bankann, þá geti
peningastefnan farið að hafa áhrif á
mikilvæga ákvarðanatöku um eft-
irlitið, sem gæti verið skaðleg fyrir
samfélagið.
„Ríkisstofnanir eiga alltaf erfitt
með að gera fleiri en einn hlut í einu.
Þær geta ekki gengið og tuggið
tyggjó á sama tíma. Það er betra að
setja upp margar ríkisstofnanir en
sameina mörg hlutverk í færri stofn-
unum. Með því verður eðlileg sam-
keppni á milli stofnana, og þær leysa
úr deilumálum á eðlilegan hátt. Ef
stofnanir eru fleiri heyrast líka mis-
munandi sjónarmið sem leiðir al-
mennt til betri ákvarðanatöku.“
Þá bendir Jón á að miklu meiri lík-
ur séu á hneykslis- eða álitamálum í
bankaeftirlitinu en í peningastefn-
unni. „Ef það gerist dregur það úr
trúverðugleika peningastefnunnar.“
Jón segir að þriðja ástæðan fyrir
því að ekki sé gott að fjölga verk-
efnum Seðlabankans, sé sú að bæði
bankaeftirlit og þjóðhagsvarúðar-
stefna sé miklu pólitískari í eðli sínu,
en peningastefnan. „Þú ert að hafa
bein áhrif á líf einstaklinga í sam-
félaginu. Viltu að einhver embætt-
ismaður hafi yfirumsjón með því, eða
viltu að lýðræðislega kjörnir fulltrúar
geri það,“ segir Jón með vísun í sjálf-
stæði Seðlabankans.
„Með því að flytja svona hluti inn í
Seðlabankann ertu að draga úr sjálf-
stæði hans og möguleika hans á að
framfylgja virkri peningastefnu.“
Berskjaldaður fyrir gagnrýni
Jóni hugnast illa að verið sé að
grafa undan hlutverki Fjármálaeft-
irlitsins. „Ég hef engar sérstakar
taugar til FME, en ég er á móti þessu
því að þetta grefur undan pen-
ingastefnunni. Það er aðalmálið. Enn-
fremur verður bankinn berskjaldaðri
fyrir gagnrýni, og honum verður gert
erfiðara fyrir að útskýra hvað hann er
að gera og réttlæta sínar ákvarðanir.
Lendingin verður alltaf sú að þú flyt-
ur meiri völd til ríkisstjórnarinnar, á
sama tíma og Seðlabankinn þarf að
vera sjálfstæður.“
Jón segir að Íslendingar séu langt
á eftir öðrum þjóðum í þessari vinnu
eins og fyrr sagði. „Önnur lönd eru
löngu búin að fara í gegnum þessa
umræðu, og lendingin hefur yfirleitt
verið að fara varlega í þá átt sem
þessi nefnd leggur til. Þetta er því dá-
lítið gamaldags hugsun.“
Í tillögunum er einnig rætt um að
Seðlabankinn skuli stuðla að aukinni
fræðslu um peningastefnuna, jafnvel
til grunnskólabarna. Jón telur að
þarna sé um sýndargagnsæi að ræða
– of flókið sé að skýra peningastefn-
una í stuttu máli.
Ekki of mikið gagnsæi
Þá segir Jón að allar hugmyndir
nefndarinnar um aukið gagnsæi við
ákvarðanatöku peningastefnu-
nefndar, til dæmis með opinberri
birtingu atkvæða nefndarmanna við
vaxtaákvörðun, séu ekki til bóta. „Ef
þú ferð að láta nefnd eins og peninga-
stefnunefnd verða of gagnsæja þá
byrja ákvarðanir að vera teknar fyrir
fundinn sjálfan. Með auknu gagnsæi
dregurðu úr vilja nefndarmanna til að
vilja ræða saman.“
Jón er einn af 28 fyrirlesurum á al-
þjóðlegri ráðstefnu sem haldin er í
Háskóla Íslands í dag og á morgun í
tilefni af því að 10 ár eru síðan banka-
hrunið varð hér á landi; The 2008
Global Financial Crisis in Retrospect.
Erindi Jóns heitir „Financial Policy
after the Crisis“.
„Ég mun ræða m.a. um þjóðhags-
varúðarkerfi, en vandamálið við
ákvarðanatökur sem leiða til fjár-
málahruns, er að það líða 5-10 ár á
milli ákvarðana og atburðarins sjálfs.
Stjórntækin bregðast því við á röng-
um tíma.“
Jón segir að jafnan sé það þannig
að þegar áhætta mælist minnst í hag-
kerfinu, taki fólk mesta áhættu, og öf-
ugt. Þjóðhagsvarúðarstjórntæki virki
því ekki eins vel og menn halda. „Þau
grípa yfirleitt inn á röngum tíma, og
geta magnað upp sveifluna í stað þess
að draga úr henni.“
Íslendingar á eftir öðrum þjóðum
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Jóni Daníelssyni hugnast
illa ef verkefnum Seðla-
bankans verður fjölgað á
kostnað Fjármálaeftirlitsins
og telur það geta dregið úr
sjálfstæði bankans og
möguleika á að framfylgja
virkri peningastefnu.
Morgunblaðið/Ómar
Jón segir að í Seðlabankanum eigi peningastefnan að ráða og varhugavert sé að færa verkefni þangað frá FME.
Jón
Daníelsson
„Ég held að það sé ekki hægt að líkja með neinum hætti saman því sem
var að gerast á sama tíma fyrir 10 árum og núna,“ segir Jón Daníelsson
spurður að því hvort að erfiðleikar í rekstri íslensku flugfélaganna og
ferðaþjónustunnar gætu valdið efnahagshruni líkt og árið 2008. „Það er
vissulega áhætta sem kemur af þessum geirum, en ef illa fer gæti það
hugsanlega leitt til þess að það hægðist á hagvexti eða það myndi
verða smá samdráttur í efnahagslífinu. Það myndi hinsvegar ekki búa til
hrun eins og við upplifðum árið 2008. Það er ekkert sambærilegt.“
Ástandið núna ekki sambærilegt við árið 2008
Allt um sjávarútveg