Skírnir - 01.04.2004, Blaðsíða 48

42 JÓNA GUÐBJÖRG TORFADÓTTIR SKÍRNIR
unum eftir ríkidæmi og völdum. Þær eira engu til þess að fá vilja
sínum framgengt og bitnar grimmd þeirra og vergirni ekki hvað
síst á stjúpbörnunum. En öll ævintýri enda vel og það á einnig við
um sögurnar af vondu stjúpunni - eða hvað? Konungborna fólk-
ið hlýtur farsæl málalok en hinni útlensku stjúpu er hvergi hlíft.
Alfífa er af erlendum uppruna og ókonungborin. Hún gætir
ríkis í fjarveru konungs, ásamt syni sínum. Þar þykir hún öllu
spilla og aflar sér mikilla óvinsælda. I þessu hlutverki er Alfífa sem
sniðin að stakki vondu stjúpunnar og má gera því skóna að hin sí-
vinsæla og alþekkta saga um vondu stjúpuna liggi til grundvallar
ótrúlegum sögum af Alfífu, t.d. þegar hún heillar Knút, eins og
síðar verður komið að, þegar hún er orðuð við tröllkonuna á
Vindlandi, þegar hún fyrirkemur konungssyni og síðast en ekki
síst þegar hún reynir að gifta dóttur sína vonbiðli konungsdóttur.
Hins vegar er það athyglisvert að Alfífu er aldrei refsað fyrir
ódæði sín, ólíkt því sem er um vondar stjúpur. Hún hreinlega
hverfur af sjónarsviðinu, eins og frá segir í Sigurðar þætti Ákason-
ar, og í Morkinskinnu er beinlínis kvartað undan því að hún fái
enga hegningu: „en hún var þegar öll í braut og mátti henni því
ekki hegna.“27 Engar sögur fara af því hvernig Alfífa lýkur ævi
sinni, hvorki sannar né lognar, hún er ekki einu sinni látin hljóta
makleg málagjöld.28 Hvers vegna skyldi það vera?
Kvenhatur
Alfífa kemur lítillega við Danasögu Saxa þar sem segir frá fjand-
skap Ólafs helga og Knúts ríka:
27 Morkinskinna, 33-34.
28 Hins vegar greinir frá háðulegum dauðdaga Sveins Alfífusonar í Flateyjarbók.
Það setur mikinn hlátur að Játvarði konungi eftir að honum birtist sýn: „Dana-
konungur bjóst með ótallegan fjölda skipa að herja á vort land og sem hann
skyldi upp stíga í skipið af einum báti þá féll hann á kaf og drukknaði að rétt-
um guðs dómi.“ Danakonungur er ekki nefndur á nafn en haft er eftir vitrasta
lögmanni íslendinga að þessi konungur hafi verið Sveinn sonur Knúts ríka og
Alfífu. Flateyjarbok III, 464 (tilvitnunin er færð til nútímastafsetningar en orð-
myndir eru látnar halda sér).