Skírnir - 01.04.2004, Qupperneq 76

70
GUÐMUNDUR J. GUÐMUNDSSON
SKÍRNIR
son ársetur leiðarlýsinguna 1312 án þess að skýra það nánar. í
Hauksbók er búið að bæta þessari leiðarlýsingu við texta Sturlu-
bókar.35 Það er varla nein tilviljun að í textum frá því fyrir 1300
eru lýsingar á beinum siglingum milli Grænlands og Noregs harla
snubbóttar en upp úr 1300 skjóta upp kollinum mun nákvæmari
lýsingar á slíkri siglingu.
Fyrstu traustu heimildirnar um að knörr hafi verið notaður til
Grænlandssiglinga eru frá 1216 en þá kom knörr mikill til Vest-
mannaeyja og hafði verið Grænlandsfar eftir því sem segir.36 Sigl-
ingar annars knarrar er getið um 1260. Um borð í þeim knerri
voru sendimenn Hákonar gamla og var tilgangurinn að telja
Grænlendinga á að ganga konungi á hönd. I Hákonar sögu segir
að sendimenn konungs hafi komið utan af Grænlandi og með í
hópnum er maður að nafni Knarrar-Leifur, en viðurnefnið bendir
til þess að hann hafi verið skipstjórinn og sérfræðingur í að stýra
knerri. Sagan segir að þeir hafi verið tvö ár á Grænlandi. Annað-
hvort hafa þeir þurft nokkurn tíma til að sannfæra Grænlendinga
um ágæti þess að gerast þegnar Noregskonungs eða að þeir hafi
viljað nota ferðina til að versla og það hafi tekið nokkurn tíma að
draga saman svo mikið af vörum að hægt væri að fylla knörr og
því hafi þeim félögum dvalist nokkuð.37 Það var áreiðanlega ekki
fyrir neinn aukvisa að stýra knerri, einkum við erfiðar aðstæður
eins og við austurströnd Grænlands, til þess þurfti sérfræðinga,
enda liggur það í loftinu þegar fjallað er um Grænlandsknörrinn
og siglingar hans.
Árið 1354 útnefnir Magnús Noregskonungur Pál Knútsson frá
Onarheim (Powell Knudszon frá Anarm) til að stýra Grænlands-
knerrinum og hann á að velja þá menn í knörrinn sem honum
þykja hæfastir. Það er greinilegt að til Grænlandssiglinga þurfti
valinn mann í hvert rúm. En bréfið verður heldur ekki skilið
öðruvísi en svo að knörrinn eigi líka að taka farþega, væntanlega
kaupmenn sem ætluðu að versla á Grænlandi og aðra sem þangað
35 Þessi gerð Landnámu er kennd við Hauk Erlendsson en hann dó 1334. Hauks-
bók er þá frá fyrstu áratugum 14. aldar.
36 Sturlunga I, bls. 270
37 Hákonar saga gamla, bls. 420.