Skírnir - 01.04.2004, Page 141

SKÍRNIR
TÓMIÐ OG MYRKRIÐ
135
af evrópskum uppruna) yfir innfæddum Suður-Afríkubúum. í
greiningu Kenneth O. Morgan (2002) á fjölmiðlaumræðu búa-
stríðsins á árunum 1899-1902 kemur fram að breska dagblaðið
Times birti mjög einhliða mynda af stríðinu þar sem áhersla var
lögð á hetjudáðir breskra hermanna og dregið úr fregnum af
dauðsföllum kvenna og barna í vinnubúðum. Skírnir gaf út ítar-
lega lýsingu á stríði Englendinga og búa, eins og sjá má á ritinu
árin 1899 og 1900. Þar er sagt af nákvæmni frá átökum og helstu
atburðum tengdum þeim. Samúð þess sem ritar frásagnir af átök-
unum er hins vegar - rétt eins og í ritum Skírnis áratugina á und-
an - með búum. Norðmenn virðast einnig hafa haft mikla samúð
með málstað búa ef marka má greiningu Arne Gunnar Carlsson
(2002) á hugmyndum Norðmanna um búastríðið.
Morgan bendir á að umfjöllun breskra fjölmiðla hafi að
mörgu leyti einkennst af algjöru skeytingarleysi um hörunds-
dökka íbúa landsins, en sú áhersla er einnig áberandi í umfjöllun
Skírnis. I langri og ítarlegri umfjöllun Skírnis árið 1899 er ekki
minnst á þennan hóp fyrir utan einstaka tilvísun til „villimanna".
Kynjuð sýn Skírnis
Einsleit flokkun fólks í hópa í Skírni á 19. öld endurspeglast m.a.
í því hversu ósýnilegt kyn er í flestum fréttunum. I langflestum til-
fellum er ekki minnst á einstaklinga sem hluta af ákveðnu kyni
þrátt fyrir að vísað sé til „manna“ sem samheiti karla og kvenna.
Kyn kemur fram í frétt frá Gullströndinni (1874) þar sem fjallað
er um að meðal fantífólksins vinni konur alla stritvinnu en körlum
sé ekki ætlað annað en að berjast (bls. 55-58). Þetta er mjög í anda
vinsælla og lífseigra staðalmynda um afríska karla sem lata og
óvirka í framleiðslu. Tilvísun í leti innfæddra kemur þó einnig
fram í samhengi þar sem ekki er sérstaklega minnst á kyn, eins og
frétt frá 1859 ber með sér þar sem staðhæft er að „það eitt virðist
nú standa í móti frelsisgjöf blámanna, að þeir eru svo latir" (bls.
66). Árið 1884 birtist frétt í tengslum við útgáfu bókar Mills, Kúg-
un kvenna (The Subjection of Women). Þar segir greinarhöfundur
að í bókinni hafi verið „skorað á þann anda kærleiks og mannúð-