Morgunblaðið - 20.09.2018, Qupperneq 12

12 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2018SJÓNARHÓLL
KRISTINN MAGNÚSSON
Vöxtur er almennt talinn jákvæður fyrir fyrirtæki,hærri sala leiðir almennt til hærri heildarfram-legðar og bættrar stöðu fyrirtækja. Algengt er
því að mögulegt nýtt verkefni, yfirtaka eða samruni séu
metin einungis út frá því hvort verkefnið, yfirtakan eða
samruninn skili aukinni framlegð.
Aukin sala og framlegð segir þó ekki alla söguna.
Nauðsynlegt er að skoða arðsemi af fjárfestu fé (e. ret-
urn on invested capital – ROIC) þar sem ávöxtun verk-
efnis eða fjárfestingar er vegin á móti upphæð fjárfest-
ingarinnar. Einnig er nauðsynlegt að taka tillit til
fjármagnskostnaðar þegar arðsemi er fundin. Það er
gert með vegnu meðaltali fjármagnskostnaðar (e.
Weighted average cost of capital-WACC). Arðsemi mín-
us fjármagnskostnaður, ROIC
að frádregnu WACC, gefur
raunveruleg áhrif verkefnisins á
virði fyrirtækisins.
Tökum dæmi. Eigið fé A ehf.
er 500 milljóna króna virði.
Fyrirtækið tekur 400 milljónir í
lán og framkvæmir 400 milljóna
króna verkefni sem skilar hagn-
aði. Arðsemi verkefnisins er
10% á ári og fjármagnskostn-
aður þess er einnig 10% á ári.
Þó að eignir fyrirtækisins, sala
og framlegð, hafi aukist, þá
skapar verkefnið ekkert aukið
virði fyrir A ehf.
Því er mögulegt að verkefni
sem skila talsverðum tekjum
skili engri virðisaukningu til
fyrirtækis eða jafnvel að fyrir-
tækið eyði virði með því að
hrinda verkefninu í framkvæmd
þó að það skili vexti og hagnaði.
Ekkert fyrirtæki býr yfir að-
gengi að ótakmörkuðum aðföngum. Þó að verkefni skili
bæði hagnaði og virðisaukningu fyrir fyrirtækið getur
þó reynst röng ákvörðun að hrinda því í framkvæmd.
Nauðsynlegt er að taka mið af fórnarkostnaði fyrirtæk-
isins við það að framkvæma ekki önnur verkefni þar
sem mögulegt er að hagkvæmari kostur standi fyrir-
tækinu til boða.
Virði verður ekki eingöngu mælt í peningum. Í stöð-
ugum fyrirtækjum verður það að teljast ólíklegt að nýtt
verkefni fyrirtækis eigi sér stað í „tómarúmi“, heldur
ber að meta áhrif mögulegs verkefnis á aðra þætti
reksturs fyrirtækisins. Skoða þarf hvort þessi áhrif
gætu skapað tækifæri fyrir aðra deild fyrirtækisins til
að nýta afgangsframleiðslugetu, kerfi eða starfsmenn
deildar innan annarra deilda, eða skapað tækifæri til
þess að samnýta magnafslátt milli deilda.
Í mörg horn er að líta þegar meta á mögulegt verk-
efni. Eins og minnst hefur verið á hér að ofan eru að-
föng fyrirtækis ekki ótakmörkuð og á það sama við um
tíma stjórnenda. Stjórnendur þurfa að varast það að
festast í upplýsingasöfnun þegar taka þarf ákvörðun.
Það að búa yfir fullkomnum
upplýsingum er sjaldnast
raunin og er ákvarðanataka í
þeirri stöðu ekki mistök.
Mikilvægt er að stjórn-
endur geti tekið erfiðar
ákvarðanir og metið flókna
stöðu þar sem fullkomnar
upplýsingar eru aldrei til
staðar. Ef stjórnendur hafa
ekki dirfsku til að taka
ákvarðanir er hætt við að þeir
festist í upplýsingaöflun þeg-
ar valkostirnir eru ekki skýr-
ir. Þessi upplýsingaöflun er
að hluta til rökstudd á grund-
velli þess að mögulegt tæki-
færi sé til þess að taka betri
ákvörðun þegar allar ,,nauð-
synlegar upplýsingar eru til
staðar. Sú tilhneiging getur
þróast út í það að beðið sé eft-
ir því að taka ákvörðun þang-
að til að nægilegar upplýs-
ingar séu til staðar og að með því verði ákvörðunin
„tekin af sjálfu sér“.
Mikilvægt er fyrir stjórnendur að gera sér grein fyrir
því að það stafar hætta bæði af því að „kafa of djúpt“ og
að líta einungis á yfirborð verkefnis. Nauðsynlegt er að
fara milliveginn og meta stöðuna fyrir sig í hverju til-
viki.
FJÁRMÁL
Helga Viðarsdóttir og
Jökull Jóhannsson
Höfundar eru sérfræðingar
í fjármögnun fyrirtækja.
Er allur vöxtur af hinu góða?
”
Í mörg horn er að líta þegar
meta á mögulegt verkefni.
Eins og minnst hefur verið á
hér að ofan eru aðföng fyr-
irtækis ekki ótakmörkuð og
á það sama við um tíma
stjórnenda. Stjórnendur
þurfa að varast það að fest-
ast í upplýsingasöfnun
þegar taka þarf ákvörðun.
Það að búa yfir fullkomnum
upplýsingum er sjaldnast
raunin og er ákvarðanataka
í þeirri stöðu ekki mistök.
FORRITIÐ
Að þekkja rétta fólkið getur komið
manni langt í lífinu. Öflugt
tengslanet er oft lykillinn að því
að koma hlutunum í verk og
margir sem gæta þess að nýta
hvert minnsta tækifæri til að
lengja hjá sér vinalistann.
En málin geta vandast þegar
tengiliðirnir eru orðnir of margir.
Ef vinabókhaldið er orðið of stórt
getur það um leið orðið sama sem
gagnslaust, enda ekki hægt að
rækta sambandið við fólk sem erf-
itt er að henda reiður á. Hver
kannast ekki við að finna nafn og
andlit á facebook-vinalistanum eða
LinkedIn-tengiliðalistanum og
spyrja sig: hver í ósköpunum er
þetta, og hvernig kynntumst við?
Fistbump (tryfistbump.com) er
ný vafraviðbót sem á að létta þeim
lífið sem vilja skapa sér víðfeðmt
og þéttriðið tengslanet. Um er að
ræða vafraviðbót fyrir Chrome
sem bæði einfaldar ferlið við að
bæta við nýjum facebookvinum og
um leið skrá niður minnispunkta
um viðkomandi, t.d. hvar leiðir
lágu saman. Fistbump býður líka
upp á þann möguleika að fá
áminningu senda eftir tiltekinn
tíma til að muna að rækta vin-
skapinn.
Um betaútgáfu er að ræða og
Fistbump í augnablikinu aðeins í
boði fyrir PC-tölvur, en höfundar
forritsins vonast til að þróa útgáfu
sem nota má á snjallsíma og nýta
með öðrum samfélags- og tengsla-
vefjum en Facebook. ai@mbl.is
Til að ná sem lengst
með tengslanetinu