Morgunblaðið - 29.10.2018, Side 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. OKTÓBER 2018
Með Firmavörn+ geta stjórnendur fylgst með og
stýrt öryggiskerfi, myndeftirliti og snjallbúnaði
fyrirtækisinsmeð appi í símanum hvar og hvenær
sem er. Stjórnstöð Securitas er á vaktinni allan
sólarhringinn, alla daga ársins.
www.firmavorn.is
HVAR SEM ÞÚ ERT
Á alþjóðadegi
psoriasis 29. október
verður Spoex með
fjölbreytta dagskrá
að venju. Ég hvet
alla, einkum aðstand-
endur að kynna sér
fyrirlestra o.fl.
Á árum áður vissi
heilbrigðisstarfsfólk
ekki mikið um þenn-
an alvarlega sjálfs-
ónæmissjúkdóm og
meðhöndlun var eftir því. Sjúk-
lingar með stór vellandi sár fengu
litla úrlausn mála sinna fyrr en í
óefni var komið. Læknar vissu
ekki um fylgisjúkdómana, s.s. liða-
gigt, hjarta- og æðasjúkdóma og
t.d. sáraristilbólgu sem okkur er
hætt við að fá.
Á alheimsráðstefnu um psoriasis
í júní sl. sem haldin var í Stokk-
hólmi, ræddi ég við allmarga
lækna um aðgang að ljósaböðum
o.fl. meðferðir. 1. maí 2017 kom
reglugerð um kostnaðarþátttöku
sjúkra hér á Íslandi. Við í Spoex
óttuðumst hið versta, þ.e. að fólk
hætti að mæta reglulega í ljós og
sjúkdómurinn versnaði. Flestir
þessara lækna sem ég ræddi við
þekktu landfræðilega legu lands-
ins og allir furðuðu sig á ákvörðun
valdhafa að beita íþyngjandi álög-
un á sjúklinga með krónískan
bólgusjúkdóm. Þeir vissu líka um
takmarkað sólskin sem nóg var af
hjá sumum. Yfirvöld í löndum
þeirra áttuðu sig á því að byrði
sjúkdómsins er svo mikið, þó að
ekki bætist óviðráðanleg fjárhags-
útlát við. Hæstvirtur heilbrigð-
isráðherra sem hefur á takteinum
lýðheilsu og hag sjúklinga mun
örugglega kippa þessu í lag. Enda
hafa hrakspárnar ræst, því miður,
færri koma í ljós sem er lífs-
nauðsyn til að lifa eðlilegu lífi og
þegar fólk mætir svona veikt tek-
ur miklu lengri tíma að ná heilsu.
Er þetta hægt 2018?
Á alheimsráðstefnunni í sumar
ræddu læknar mikið um ræsingu
sjúkdómsins. Flestir voru þeirrar
skoðunar að streita
væri þar mikill or-
sakavaldur. Hjá börn-
um væri áfall á unga
aldri ræsingin. Þetta
sýnir svo ekki verður
um villst hvað mikil-
vægt það er að hlúa
að börnum og vernda
þau gegn hvers konar
háska, strax í barn-
æsku.
Það er gríðarlegt
langhlaup að vera
með psoriasis, með-
ferðin er í raun endalaus. Ekki
gleyma að minnast á þunglyndi og
streitu. Svo er það psoriasis-
liðagigtin sem er hatrömm og
sársaukafull og ekki svo langt síð-
an læknar greindu hana. Hér gæti
heilbrigðiskerfið komið inn með
alla sína þekkingu og meðhöndlað
okkur af alvöru.
Það er lífsnauðsyn að heilbrigð-
isstarfsfólk taki mark á okkur
þegar einkenni gera vart við sig.
Því fyrr sem gripið er til með-
ferðar því betra. Aðgengi að með-
ferðarúrræðum verður að vera
fjölbreytt þar sem það sama hæfir
ekki öllum. Heilbrigðiskerfið þarf
að þekkja sjúkdóminn, psoriasis er
langvinnur ólæknanlegur sjúk-
dómur sem veldur; bólgum, þreytu
og slæmri andlegri líðan. Það
verður að vera hægt að bjóða upp
á heildræna meðferð, annars veld-
ur sjúkdómurinn því að fólk dett-
ur út af vinnumarkaði. Til þess
þarf að laga strax kostnaðarhlið-
ina sem mörgum hefur orðið ófær
síðan 1. maí 2017. Aðal okkar sem
sjúklinga er m.a. atvinnuþátttaka
sem er afar há, jafnvel hjá sjúk-
lingum með psoriasis frá barn-
æsku. Sameinumst um að gera
daginn okkar eftirminnilegan.
Færni og lífsgæði
psoriasissjúklinga
Eftir Ernu
Arngrímsdóttur
» Það er gríðarlegt
langhlaup að vera
með psoriasis, með-
ferðin er í raun enda-
laus.
Erna
Arngrímsdóttir
Höfundur er sagnfræðingur.
Samningar. Nú eru
kjarasamningar á
næsta leiti og sam-
félagið titrar – sér-
staklega fyrirtæki og
fjármagnseigendur, ríki
og sveitarfélög. Fólkið
vill meira, einu sinni
enn. Fólkið virðist ekki
skilja að það er ekkert
meira til skiptanna.
Fólkið, einkum lág-
tekju- og millitekjufólk,
virðist ekki skilja að það hefur nú þeg-
ar nóg – annað er íþyngjandi fyrir
ofangreinda aðila. Já, þetta fólk gæti
farið með allt í kaldakol með heimtu-
frekju sinni!
En hvað get ég gert? Hvernig get
ég stuðlað að því að tekjur míns hags-
munahóps, öryrkja, hækki? Við erum
ekki stéttarfélag og höfum engan
samningsrétt. Okkur hafa í gegnum
tíðina verið réttar smánarlegar hækk-
anir á það sem kallað er bætur (orðið
finnst reyndar ekki í íslenskri orðabók
– en sennilega er átt við að bæta tjón),
hvort sem er í krónutölum eða sem
hundraðshlutfall.
Hungurlús í stað samninga
Orðið samningur er hins vegar
gamalt og gilt orð og finnst fyrst riti
frá miðri 18. öld „Því Samningar kall-
ast yfer Hofud allt þad sem Menn
verda aasaater umm, hverju Nafne
sem heiter“. Sem sagt „samningur
kallast það yfirhöfuð
sem menn verða ásáttir
um, hverju nafni sem
það nefnist.“ Þetta tók
Sveinn Sölvason saman.
Það er ágætt að minn-
ast á þessa setningu
núna í aðdraganda
kjarasamninga, sér-
staklega með tilliti til
kjara öryrkja. Hvað geta
þeir gert til að bæta hag
sinn? Hvað geta þeir
gert til að bæta samn-
ingsstöðu sína. Ekki
geta þeir lagt niður
vinnu, því þeir geta ekki unnið vegna
heilsuleysis. Þeir geta því ekki farið í
hefðbundið verkfall. Og hlífið mér við
umræðunni um fjölgun öryrkja á síð-
ustu árum. Í staðinn fyrir fjölgunina
ættum við að vera að tala um stökk-
breytingu á íslensku samfélagi og
leita orsakanna þar, en ekki hjá ör-
yrkjum sjálfum, en bara svo þið vitið
það þá tökum við þá umræðu nærri
okkur, enda erum við flest kvalin í
vinnu við veikindi allan sólarhringinn
og myndum gjarnan vilja að frí frá
þeim öðru hvoru.
En enga fáum við hvíldina og verð-
um að sætta okkur við lúsina frá rík-
inu því engan höfum við samnings-
réttinn. Auk þess verðum við að fara í
endurmat á 2-5 ára fresti. Jamm, það
er nefnilega enginn öryrki til eilífðar
samkvæmt skilgreiningu ríkisins,
jafnvel ekki þeir sem hafa lamast og
munu aldrei geta gengið aftur, misst
hendur eða af hendi og eiga því erfitt
með að beita sér, fæðst þroskahaml-
aðir eða eru með alvarlega geðröskun.
Þannig getur ríkið alltaf gripið inn í
og neitað fólki um örorku sýnist því
svo þrátt fyrir að þörfin sé fyrir
hendi. Þess vegna er starfsgetumat
varhugavert í hörðu samfélagi og á
lítt sveigjanlegum vinnumarkaði. Við
öryrkjar erum því engan veginn
örugg með lífsafkomu okkar.
Hungurverkfall
og fangelsi
En hvað get ég gert? Ég get stung-
ið upp á því að við stofnum stéttar-
félag öryrkja! Þetta yrði vitaskuld
svolítið öðruvísi stéttarfélag, hvað
verkföll á vinnumarkaði varðar en við
gætum farið í hungurverkfall og fyllt
Landspítala LSH þar til hann gjör-
samlega springur endanlega. Hugsið
ykkur, um 19.000 öryrkjar á Land-
spítalanum, allir aðframkomnir af
hungri – eins og svo ótrúlega margir
öryrkjar eru í hverjum mánuði. Þá
gætum við fengið útrás fyrir sköp-
ununargáfuna, birgt okkur upp af
úðabrúsum og spreyjað á opinberar
Eftir Unni H.
Jóhannsdóttur
Unnur H.
Jóhannsdóttir
» 19.000 öryrkjar í
hungurverkfalli
myndu sprengja LSH
gjörsamlega, hungur
eins og fjölmargir ör-
yrkjar finna fyrir í
hverjum mánuði.
Það er hægt
„Menntun byggist
ekki á titlum eða inn-
römmuðum skjölum á
vegg til að sanna
skólavist fyrir öðrum.
Menntun er samnefn-
ari yfir viðmót, fram-
komu, viðhorf, orðaval
og hegðan gagnvart
öðrum í daglegu lífi.“
(Þýðing, höf. óþekkt-
ur.)
Starf stjórnenda
hefur í raun lítið
breyst í gegnum ald-
irnar þótt blæbrigða-
munur sé eftir tíð-
aranda, verkefni og
árferði.
Þegar vel árar og
næg atvinna er verða
stjórnendur umburð-
arlyndari og leggja
mikið upp úr góðum
starfsanda, þegar illa
árar og offramboð er
af starfsfólki virðist
gamla óttastjórnunin
ná yfirhöndinni og lítið sem ekkert
umburðarlyndi verður til staðar í
excel-skjalinu um afköst og árang-
ur.
Það er nánast endalaust verið að
selja stjórnendum nám vegna
nýrra sem eldri kenninga og tísku-
strauma í stjórnunarstíl, margt er
gott að læra eða rifja upp en sumt
er varla tímans eða peninganna
virði.
Oft finnst mér að í raun sé verið
að kenna skammsýna græðgivæð-
ingu sem skilar litlu öðru en tíma-
bundnum ávinningi sem skemmir
langtímahag beggja og eftir situr
kulnaður starfsmaður og tapaður
mennta- sem þjálfunarkostnaður.
Gættu vel að þeim fræjum sem
sáð er í huga þér því þau bera ekki
öll góðan ávöxt. Digrir fræðslusjóð-
ir hafa mikið aðdráttarafl fyrir
kennsluiðnaðinn og væntingasalan
magnast.
Kominn með áratuga reynslu af
stjórnun er mín niðurstaða sú að
námsefnið er flest gott og hjálplegt
en þegar upp er staðið er það ein-
staklingurinn sjálfur sem öllu
skiptir; hæfileikinn að virða ólíkar
manneskjur og getan til að tengj-
ast annarri manneskju sem hið
innra sjálf stjórnandans.
Manneskja sem ekki getur skilið
eða lesið annað fólk, líðan þess og
getu til að takast á við verkefni á
ekki að starfa við stjórnun. Slíkur
stjórnandi dreifir bara vanlíðan
meðal starfsmanna, dregur úr getu
þeirra sem vilja og starfsþroska.
Mikil starfsmannavelta, tíð veik-
indi, einsleitt starfsmannaval og
slæmur starfsandi er fylgifiskur
slíkra stjórnenda sem eru í raun að
valda þeim sem greiða þeim laun
töluverðu langtímatjóni með nei-
kvæðri stjórnun, sóun og skemmd-
um á starfsmannaauði sem lang-
tímaskaða á orðspori. Þvingað
vinnuframlag hæfir frekar vélbún-
aði en manneskjum, hugurinn
fylgir ekki framlaginu og þá verða
gæðin rýr sem takmörkuð auk þess
sem lítil tryggð og hollusta leggst
við verkefni.
Oftar en einu sinni hefur það
verið mitt verkefni að vinda ofan af
vinnustað þar sem samskipti eru
komin í hnút og vinnustaðaandinn
orðinn mannskemmandi með til-
Eftir Þorstein Val
Baldvinsson »Manneskja sem ekki
getur skilið eða lesið
annað fólk, líðan þess og
getu til að takast á við
verkefni á ekki að starfa
við stjórnun.
Þorsteinn Valur
Baldvinsson
Mannleg stjórnun
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
HVAR ER
NÆSTA
VERKSTÆÐI?