Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.11.2018, Blaðsíða 14

Ekkert leyndar-
mál svo stórt
Flest eigum við leyndarmál sem þola ekki dagsljósið eða sem við kjósum að halda fyrir okkur.
Ásdís Halla Bragadóttir tekur áhættu og leggur öll spilin á borðið í nýrri bók sem ber nafnið
Hornauga. Þar segir hún frá föðurfjölskyldunni sem hún kynntist á miðjum aldri og nánu sam-
bandi við hálfbróður sinn. Hún óttast ekki lengur viðbrögðin og telur sannleikann frelsandi.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
V
ið gamla lestarstöð undir brú á
125. stræti í Harlem kemur
blaðamaður auga á nöfnu sína
hinum megin götunnar. Við veif-
um hvor til annarrar, mætumst á
miðri leið og heilsumst með kossum, því það
gera Íslendingar sem hittast á förnum vegi í
erlendri stórborg.
Ásdís Halla er komin til New York til þess
að tala um nýju bókina sína, Hornauga, sem á
eflaust eftir að vekja athygli og jafnvel
hneysklun meðborgaranna.
Hún segist hafa verið tvístígandi yfir því að
veita viðtal; það sé nefnilega mun auðveldara
að skrifa um hjartans mál en að tala um þau.
En Ásdís Halla var í stuttu fríi í næsta fylki og
hugmyndin um að hittast í New York fannst
henni góð þar sem stór hluti bókarinnar fjallar
um langömmuna sem bjó lengst af á breiðgöt-
unni sem ber nafn með rentu; Broadway.
Langamma sú var litin hornauga og flúði land
vegna synda sinna, en þó að Ásdís Halla geti
speglað sig í henni ætlar hún hvorki að flýja
land né lifa í þögninni.
Við göngum saman eftir götunum á þessum
fallega haustdegi í stórborginni, náum okkur í
kaffi og meðlæti á Starbucks og röltum heim
til blaðamanns sem býr sem stendur við 127.
stræti. Þar er gott að setjast niður í ró og næði
fjarri skarkala götunnar og ræða Hornauga
sem blaðamaður fékk að lesa á undan öðrum.
Hugrekki og dirfska voru þau orð sem fyrst
komu upp í hugann að lestri loknum. Sömu orð
og Ásdís Halla notar einmitt um langömmu
sína síðar í viðtalinu.
Lengi vel var Ásdís Halla efins um hvort
hún ætti yfirhöfuð að gefa Hornauga út, enda
þróaðist bókin í aðrar áttir en lagt var upp
með. En hún lét að lokum slag standa og lagði
þar með öll spilin á borðið. Dómur götunnar
bíður og hún er tilbúin.
Stjórnlaus hvirfilbylur
Margir muna eftir fyrstu bók Ásdísar Höllu,
Tvísögu, sem kom út fyrir tveimur árum. Í
þeirri bók gerir Ásdís Halla upp fortíðina og
segir sögu móður sinnar og leitar sinnar að
föður sínum. Sú bók endar á að hún kemst að
því hver raunverulegur blóðfaðir hennar er.
Tvísaga vakti verðskuldaða athygli, ekki síst
fyrir það að ekkert var dregið undan; Ásdísi
Höllu þótti sannleikurinn vera sagna bestur,
þótt hann sé ekki alltaf þægilegur. Það sama
er uppi á tengingnum í Hornauga.
Aftur skrifar Ásdís Halla fjölskyldusögu
sína, en að þessu sinni um fjölskylduna sem
hún vissi ekki að hún ætti fyrr en 43 ára göm-
ul. Og allt það sem gerðist í kjölfarið.
Eða eins og hún skrifar sjálf á bókarkápu:
„Þegar ég loks horfðist í augu við mín eigin
gen í föðurætt tók við atburðarás sem var eins
og stjórnlaus hvirfilbylur, bylur sem gekk yfir
tilfinningalífið og þurrkaði út allar skilgrein-
ingar á réttu og röngu. Freistandi er að láta
sem ekkert hafi gerst því enginn vill vera
dæmdur fyrir þá synd sem karlmenn hafa ver-
ið hálshöggnir fyrir en konum drekkt.“
Ásdís Halla segist ekkert hafa ætlað sér að
gefa út aðra bók. „Ég hefði í mesta lagi getað
ímyndað mér að ég ætti eftir að skrifa um for-
mæður mínar. Það gerist eitthvað þegar mað-
ur áttar sig á því hverra manna maður er og
það var eitthvað við konurnar sem greip mig.
Smám saman fór ég að kynna mér sögu þeirra,
punktaði niður og geymdi allt sem ég fann. Svo
byrjaði ég að skrifa en endaði svo með allt aðra
bók en ég ætlaði mér. Ástæðan var einfaldlega
sú að þegar ég sat ein fyrir framan tölvuna á
kvöldin fór ég að skrifa um það sem ég gat
ekki talað um en varð að reyna að skilja,“ segir
hún.
Engin ljúfsár tónlist
Í Hornauga fær lesandinn að fylgjast með
kynnum hennar af nýju fjölskyldunni; hálf-
bróður hennar og föður, og hinum látnu for-
mæðrum, og þá aðallega langömmunni Ingi-
björgu. Eftir að hið rétta faðerni lá fyrir segist
Ásdís Halla hafa ákveðið að hún vildi kynnast
föður sínum og grafast fyrir um uppruna sinn.
„Í sögum og bíómyndum er það oft svo róm-
antískt og ævintýralegt þegar fólk hittir hinn
týnda föður eða móður. Undir er spiluð ljúfsár
tónlist og tárin falla þegar fjölskyldan loks
sameinast,“ segir Ásdís Halla og brosir.
„En veruleikinn er ekki alltaf þannig. Ég
held að ég ekki verið með óraunhæfar vænt-
ingar en ég var alveg viss um að ég gæti auð-
veldlega tæklað það verkefni að kynnast föður-
fjölskyldunni, því það væri varla snúnara en
svo margt sem ég hef fengist við. En stað-
reyndin er sú að ég réð ekkert við þetta! Þetta
var snúið, mun erfiðara og meiri áskorun en ég
hafði ímyndað mér.“
Þú hefðir getað ákveðið að kynnast ekki
þessu fólki.
„Já, og fram að þessum tíma hafði ég ekki
sóst eftir því að kynnast föðurfjölskyldunni.
Ég hélt lengi að annar maður væri blóðfaðir
minn en ég var svo náin foreldrum mínum og
systkinunum sem ég hafði alist upp með að
mér fannst ástæðulaust að flækja málin eitt-
hvað frekar. Ég hafði hitt manninn sem ég hélt
að væri blóðfaðir minn en við tengdum ekki.
Við héldum að við værum skyld en kannski var
það undirmeðvitundin sem áttaði sig á því að
við værum það ekki. En þegar hið rétta faðerni
kemur í ljós og ég horfi loks í augun á þeim
hluta gena minna sem ég aldrei áður hafði séð
átta ég mig á því að það væri best fyrir mig
kynnast fólkinu og klára þetta viðfangsefni,“
segir hún.
Viðbrögðin vöktu grunsemdir
Allt hófst þetta með símtali sem Ásdís Halla
fékk þegar hún var 43 ára gömul; símtal sem
setti af stað atburðarás sem enginn gat séð
fyrir. Maður á hinum enda línunnar segir
henni að hann haldi að faðir sinn sé einnig faðir
hennar.
Trúðir þú honum strax?
„Nei, ég hef fengið svo mörg skrítin símtöl í
gegnum mín störf. Taldi mig vita hver blóðfað-
ir minn væri og því gæti þetta ekki staðist. En
ég gerðist svo djörf að spyrja móður mína og
það voru hennar viðbrögð sem fengu mig til að
fyllast grunsemdum. Hún vissi hver maðurinn
var og kannaðist við að hún hefði átt við hann
náið samneyti um tíma en það var ekki nokkur
leið að fá hana til þess að staðfesta að mað-
urinn gæti verið blóðfaðir minn. Ekki nokkur
leið!“ segir Ásdís Halla.
„En hún var svo ákveðin í að ég ætti alls
ekki að eiga frekari samskipti, hvorki við hann
né nokkurn annan honum tengdan, að ég hugs-
aði með mér að hugsanlega lægi fiskur undir
steini. Þetta væri svo óþægilegt fyrir hana að
kannski væri þetta rétt,“ segir hún.
„Mamma er frjálsleg, opin og einlæg kona
og hefur aldrei skipt sér af því við hvern ég
tala. En það hvað hún var staðföst í því að ég
ætti ekki samskipti við hann eða þá sem hon-
um tengdust vakti mínar grunsemdir. Í henn-
ar huga var þetta alveg ljóst; hún var sann-
færð um að hann væri ekki faðir minn. En
minnið er gloppótt og útreikningar misgóðir,“
segir hún og brosir.
Eftir símtalið örlagaríka ákvað Ásdís Halla
að fara strax í DNA-próf til þess að fá úr þessu
skorið og þurfa ekki að velta þessu frekar fyrir
sér. Í ljós kom hið sanna; hinn raunverulegi
faðir var loks fundinn, maður að nafni Halldór.
Minnti á andstyggilegu ömmuna
Kynnin við Halldór hófust stuttu eftir DNA-
niðurstöðuna og gengu þau ekki alveg snurðu-
laust fyrir sig í upphafi.
„Okkar fyrstu kynni voru ansi brokkgeng.
Við hittumst og spjölluðum og hann sagði mér
sögur af sér og sínu fólki sem ég hafði gaman
af. Þegar fullorðið fólk sem er bláókunnugt
hittist og er að reyna að átta sig hvort á öðru
er ekkert kafað mjög djúpt. Í þriðja sinn sem
við hittumst fórum við í hádegisverð á Jóm-
frúnni og í stuttu máli voru samskiptin þar
hvorki skemmtileg né gefandi. Við vorum bæði
pirruð og fórum jafn mikið í taugarnar hvort á
öðru. Hann var þá sjálfur að fara í gegnum erf-
ið persónuleg mál í sínu lífi sem ég segi frá í
bókinni. En þetta endar hreinlega með því að
ég minni hann ekki bara á alla háskólamennt-
uðu femínistana, sem hann var að kljást við í
kerfinu, heldur líka á þær formæður hans sem
hann hafði minnstar mætur á,“ segir hún og
brosir.
„Hann ítrekar þetta síðar og nefnir þá sér-
staklega ömmu sína sem hét Ingibjörg Hjart-
ardóttir Líndal. Hann hafði ekki haft mikil
kynni af henni en nægileg þó til að sjá hana í
mér. Hún bjó heima hjá honum í nokkrar vikur
þegar hann var unglingur og samskiptin voru
þannig að hann gat aldrei gleymt henni og
hversu mjög hún sló hann út af laginu. Honum
fannst hún á köflum andstyggileg, við sig,
móður sína og fjölskylduna. Og þarna á Jóm-
frúnni vildi svo óheppilega til að ég minnti um
of á ömmuna. Það endaði með því að hann rauk
út af veitingastaðnum og ég sat eftir með sárt
„Ég er að birta efni þessarar bókar því ég
ætla ekki að flýja; ekki að loka mig af út af
skömm og alls ekki að ganga í sjóinn. Ég
stjórna ekki hvað gerist þegar sagan kem-
ur út; ég get bara stjórnað hvernig mér
líður,“ segir Ásdís Halla Bragadóttir sem
skrifar um flókin fjölskyldumál í Hornauga,
nýrri bók sem kom út á fimmtudaginn.
VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11.11. 2018