Morgunblaðið - 22.11.2018, Qupperneq 41

MENNING 41
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. NÓVEMBER 2018
ARNAR
PARKA
Áður kr. 28.900.-
Nú kr. 14.450.-
ASOLO Drifter
Áður kr. 29.990.- Nú kr. 14.995.-
Keilir
Áður kr. 11.990.-
Nú kr. 5.995.-
JUSTIN
Áður kr. 16.990.-
ÁÐUR kr. 8.495.-
Alda
PARKA
Áður kr. 28.900.-
Nú kr. 14.450.-
Lorem ipsum
ASOLO SHIVER
Áður kr. 19.990.-
Nú kr. 9.995.-
Janet
Áður kr. 16.990.-
ÁÐUR kr. 8.495.-
ICQC 2018-20
Skömmu áður en leikhópurinnStertabenda frumsýndi Insomnia eftir danska leik-skáldið Amalie Olesen sem
unnið var í samvinnu við hópinn varð
undirrituð vör við að nokkrir vinir
hennar á Facebook væru að deila
hátt í þriggja ára gamalli grein eftir
David Hopkins þar sem höfundur
rökstyður þá tilgátu sína að sjón-
varpsþáttaröðin Friends eða Vinir,
sem sýnd var á árunum 1994 til 2004,
hafi markað upphafið á hnignun
vestrænnar siðmenningar. Hann les
þættina sem harmleik mennta-
mannsins Ross Geller sem eftir ára-
langar háðsglósur vina sinna, þeirra
Chandlers Bing, Joey Tribbiani,
Monicu Geller, Rachel Green og
Phoebe Buffay, missir á endanum
vitið og umbreytist í skrímsli. Hop-
kins óttast þá aðför að nördum
heimsins sem birtist í Vinum og telur
að forheimskun samfélagsins á síð-
ustu árum haldist í hendur við
neysluhyggjuna, þar sem auðveldara
sé að selja heimskingjum alls kyns
óþarfa.
Miðað við lýsingar Grétu Kristínar
Ómarsdóttur leikstjóra í viðtölum
um tilurð sýningarinnar bendir allt
til þess að umrædd grein hafi verið
meginkveikja verksins. Að hennar
sögn var markmið leikhópsins að
rannsaka samfélagsleg lögmál sjón-
varpsþáttanna út frá sjónarhóli nýrr-
ar kynslóðar sem einkennist af póli-
tískri rétthugsun og skoða hvort
þættirnir hafi stuðlað að auknu
sinnuleysi sem sé eðlilegt viðbragð
við þeim kvíða og vanlíðan sem fylgt
geti því að vera upplýstur, meðvit-
aður og gagnrýninn samfélagsþegn.
Með því að kafa ofan í Vini og skoða
einkenni vinanna sex í New York,
hafi ætlunin verið að komast að því
hvort þar væri að finna einhvern
sannleika um manneskjuna.
Sýningin hefst á nokkurs konar
formála þar sem leikarar klæðast
hvítum búningum sem minna á
klæðnað Forn-Grikkja. Persónur
virðast minnislausar eftir mögulegan
heimsendi, en óljóst er hvort þær séu
lífs eða liðnar. Upplýsingin er þeim
afar hugleikin og ekki síður gildi á
borð við umburðarlyndi, fjölbreyti-
leiki og víðsýni. Þær takast á um það
hvort lýðræði sé hentugasta stjórn-
arformið, enda geti það valdið mikl-
um vandræðum þegar hvorki al-
menningur né leiðtogar séu
upplýstir. Eftir því sem samtalinu
vindur fram lenda persónur í ógöng-
um þegar þær mega ekki lengur
ávarpa hver aðra með kyngreinan-
legum persónufornöfnum, fara að
ásaka hver aðra um rasisma, mis-
munun á grundvelli kynhneigðar og
forréttindablindu. Bæði texti og leik-
stíll formálans dansar linnulítið á
mörkum tilgerðar sem verður frem-
ur þreytandi til lengdar.
Þegar formálanum loks lýkur
breytist stemning verksins og per-
sónur taka á sig nútímalegri klæðn-
að. Frá og með þeirri stundu er
fjórði veggurinn markvisst brotinn
niður í samtali leikara við áhorf-
endur. Við taka vangaveltur leik-
aranna um hver eigi að leika hvaða
vin úr sjónvarpsþáttunum frægu og
hver fái að vera aðal. Kostulegt var
að sjá örvæntingarfulla tilraun
Bjarna Snæbjörnssonar til að losna
undan því að leika Ross, enda annað
hlutverk honum mun hugleiknara.
Átök Völu Höskuldsdóttur og Tinnu
Sverrisdóttur um hvor væri betri
sem hin skrýtna og skapandi Phoebe
voru grátbrosleg. Tinna reyndist síð-
an skemmtilega afslöppuð í hlutverki
hins treggáfaða Joey. Sigríður Eir
Zophoníasardóttir túlkaði hina
stjórnsömu og móðurlegu Monicu af
ótrúlegri innlifun og náði öllum réttu
töktunum. Hinn óöruggi og kald-
hæðni Chandler hreinlega líkamn-
aðist í Þorleifi Einarssyni sem dans-
aði einnig listavel. María Heba
Þorkelsdóttir hafði góða nærveru á
sviðinu en leið nokkuð fyrir hversu
litlaus karakter hin fallega Rachel
með fullkomna hárið er – þó að allir
þrái hana og dreymi um að vera hún í
ljósi vinsældanna.
Augljóst er að leikhópurinn hefur
lagst í mikla rannsóknarvinnu og
kynnt sér Vini í þaula. Vísað er í
sjónvarpsþættina með margvís-
legum hætti, bæði í leik og umgjörð.
Þannig hljóma reglulega kunnug-
legir frasar á ensku, hvíta hunda-
styttan sem Joey keypti fyrir leik-
aralaun sín birtist snemma, hluti
sviðsmyndarinnar er málaður í fjólu-
bláum lit í stíl við veggina í íbúð
Monicu meðan annar hluti er í blá-
grænum lit sem vísar í eldhús-
innréttingu hennar auk þess sem
Gunther á óvænta innkomu í túlkun
Guðmundar Erlingssonar sýningar-
stjóra. Deilt er með áhorfendum
skemmtilegum upplýsingum á borð
við að lagið „It’s the End of the
World as We Know It (And I Feel
Fine)“ með R.E.M. hafi upphaflega
átt að vera þemalag þáttanna, en
ekki „I’ll Be There for You“ með
tvíeykinu The Rembrandts eins og
raunin varð. Ýmsar vísanir eru í
svefnleysið sem gefur verkinu nafn,
en heimildir herma að litlu hafi mun-
að að þættirnir um vinina sex hafi
hlotið nafnið Insomnia Cafe.
Persónur verksins bregða á leik,
setja á svið frægar senur þáttanna,
stikla á stóru í flóknu vina- og ástar-
sambandi Ross og Rachelar, keppa í
því hver hafi orðið fyrir versta and-
lega áfallinu og taka undir með
Hljómsveitinni Evu, sem skipuð er
þeim Völu og Sigríði Eiri. Tónlistin
gerir mikið fyrir sýninguna, enda
frábærlega vel flutt.
Allt er þetta gert með leikgleðina
og meðvitaða fjarlægð að vopni, eins
og leikhópsins er von og vísa. Samt
er eins og að sýningin komist aldrei
almennilega á flug, sem helgast
sennilega af því að þegar á reynir er
efniviðurinn hreinlega ekki nógu
gjöfull og lopinn óþarflega teygður.
Vissulega er hægt að brosa út í ann-
að þegar rifjaðar eru upp skondnar
senur úr sjónvarpsþáttunum frægu,
en stóru rannsóknarspurningar
hópsins renna smám saman út í
sandinn og skilja lítið eftir til íhug-
unar. Vandséð er að sýningin nái að
tala til þeirra sem ekki þekkja Vini
sem fyrirbæri og því miður bætir
hún varla neinu við hjá þeim okkar
sem fylgdust með þáttunum í sjón-
varpinu á sínum tíma.
Leikhópurinn Stertabenda kom
eins og ferskur andblær inn í íslenskt
leiklistarlíf fyrir tveimur árum með
frábæra uppfærslu á leikritinu
Stertabendu eftir þýska leikskáldið
Marius von Mayenburg. Það leynir
sér ekki í Insomnia hversu hæfi-
leikaríkur hópurinn er, en fjölhæfnin
og leikgleðin ná ekki að breiða yfir
það hve rýr efniviðurinn er. Vonandi
fær hópurinn úr meiru að moða í
næstu uppsetningu sinni.
Í forheimskunarlandi
Ljósmynd/Owen Fiene
Svefnlaus „Augljóst er að leikhópurinn hefur lagst í mikla rannsóknarvinnu og kynnt sér Vini í þaula,“ segir í rýni.
Þjóðleikhúsið
Insomnia bbmnn
Eftir Amalie Olesen og leikhópinn
Stertabendu. Leikstjórn og íslensk þýð-
ing: Gréta Kristín Ómarsdóttir. Leik-
mynd: Halldór Sturluson. Búningar:
Alexía Rós Gylfadóttir og Eva Signý Ber-
ger. Lýsing: Magnús Arnar Sigurðarson.
Tónlist og hljóðmynd: Hljómsveitin Eva.
Danshöfundur: Heba Eir Kjeld.
Sýningarstjórn: Guðmundur Erlingsson.
Leikarar: Bjarni Snæbjörnsson, María
Heba Þorkelsdóttir, Sigríður Eir Zoph-
oníasardóttir, Tinna Sverrisdóttir, Vala
Höskuldsdóttir og Þorleifur Einarsson.
Leikhópurinn Stertabenda frumsýndi í
Kassanum í Þjóðleikhúsinu 14. nóv-
ember 2018 á alþjóðlegu sviðslista-
hátíðinni Everybody’s Spectacular, en
rýnt í 2. sýningu 15. nóvember 2018.
SILJA BJÖRK
HULDUDÓTTIR
LEIKLIST
Kvartett Leifs Gunnarssonar bassa-
leikara heldur tónleika í þremur
menningarhúsum Borgarbóka-
safnsins núna í vikunni undir yfir-
skriftinni Tónn úr tómi – stolin stef.
Efnisskráin samanstendur af nýrri
tónlist eftir Leif sem frumflutt
verður. Í tilkynningu segir að í tón-
listinni sé farið um víðan völl en
verkin eigi það sameiginlegt að inn-
blástur sé sóttur beint og óbeint í
verk sumra stóru sígildu tónskáld-
anna. Ásamt Leifi skipa kvartettinn
Sunna Gunnlaugsdóttir á píanó,
Snorri Sigurðarson á trompet og
flugelhorn og Scott McLemore á
slagverk.
Fyrstu tónleikarnir verða í Borg-
arbókasafninu í menningarhúsinu
Grófinni í dag, fimmtudag, kl.
12.15. Næstu tónleikar verða í
Menningarhúsinu Gerðubergi á
föstudag kl 12.15 og þeir síðustu í
Menningarhúsinu Spönginni á laug-
ardag og þeir hefjast kl. 13.15.
Bassaleikarinn Leifur Gunnarsson
leiðir kvartett sinn á röð tónleika í vikunni.
Kvartett Leifs með þrenna tónleika
Félagsskapurinn Handverk og
hönnun stendur fyrir stórri sýningu
á handverki, hönnun og listiðnaði
sem verður opnuð í Ráðhúsi
Reykjavíkur í dag, fimmtudag,
klukkan 16. Þessi árlega og vinsæla
sýning stendur til kl. 18 á sunnu-
dag. Í tilkynningu segir að fjöl-
breytnin ráði ríkjum á sýningunni
og að greinilegt sé að gróskan sé
mikil í íslensku handverki, hönnun
og listiðnaði. Meðal þess sem hægt
er að skoða eru skartgripir, barna-
föt, fjölbreyttir leir- og trémunir,
leðurvörur, skór, fatnaður og
fleira. Þessi sýning var fyrst haldin
árið 2006 og dregur að sér þús-
undir gesta. Listamennirnir og
hönnuðirnir eru sjálfir á staðnum
og kynna vörur sínar en 56 aðilar
víða að voru valdir til þátttöku .
Fjölbreytilegt Það kennir ýmissa grasa
á sýningunni í Ráðhúsinu næstu daga.
Handverk og hönnun í Ráðhúsinu