Morgunblaðið - 10.12.2018, Qupperneq 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. DESEMBER 2018
Fagurfræði
hinna hversdagslegu hluta
IkonsC
Hönnuður: KnudHolscher
Satínáferð, ryðfrítt stál
16 og 19mm, fyrir þýskar skrár
ogASSA/Boda skrár
d line FF
Hönnuður: KnudHolscher
Satínáferð, ryðfrítt stál
19mm, fyrir þýskar skrár
ogASSA/Boda skrár
d line hurðarhúnarnir
eru sígild dæmi um
glæsilega hönnunþar
semhvergi er gefið eftir
í útliti og efnisvali.
Fagurfræði í fullkominni
sáttviðnotagildi,
óaðskiljanlegur hluti
hversdagsins.
SKÚTUVOGI 1C | 104 REYKJAVÍK | SÍMI 550 8500 | WWW.VV.IS
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Sýkingavarnadeild Landspítalans er
að hefja kynningu á mikilvægi hand-
hreinsunar heilbrigðisstarfsfólks til
að draga úr hættu á sýkingum hjá
sjúklingum. Slíkar upplýsingaher-
ferðir hafa hingað til beinst að
starfsfólki spítalans en nú eru sjúk-
lingar og að-
standendur þeir
hvattir til að
fylgjast með að
rétt sé staðið að
málum.
„Ef heilbrigðis-
starfsfólk hreins-
ar hendurnar á
sér ekki nógu vel
aukast líkur á
spítalasýkingu
um 20-40%,“ segir Þórdís Hulda
Tómasdóttir hjúkrunarfræðingur.
Vísar hún til upplýsinga frá Alþjóða-
heilbrigðismálastofnuninni, WHO.
Á sjúkrahúsum geta sjúklingar
smitast af örverum og jafnvel ónæm-
um bakteríum sem dreifast á milli
fólks. Smitleiðir örvera eru snerti-
smit, dropasmit og úðasmit. Snerti-
smit er algengasta smitleiðin, ann-
aðhvort beint með höndum eða
óbeint við snertingu handa úr meng-
uðu umhverfi. Þá smitleið er raunar
einnig auðveldast að rjúfa með
hreinlæti.
Fleiri sýkingar hérlendis
Þórdís Hulda segir að sýkingar
sem sjúklingar fái á spítala geti orðið
til þess að dvöl þeirra lengist, þeir
geti orðið veikari en áður og jafnvel
dáið. Dæmi eru um það síðastnefnda
þótt Þórdís segi að tölur um fjölda
látinna liggi ekki fyrir.
WHO telur að búast megi við því
að 7% sjúklinga séu með spítalasýk-
ingu. Opinberar tölur Landspítalans
sýndu að sýkingar þar voru við þetta
viðmið á árinu 2016, eða 7,1% þeirra
sem lagðir voru inn á spítalann. Það
segir Þórdís að samsvari því að um 5
sjúklingar hafi sýkst á dag. Góður
árangur náðist í þeirri viðleitni að
draga úr sýkingum og voru þær
komnar niður í 5,8% á síðasta ári.
Hlutfallið hefur aðeins versnað í ár,
er nú í 6,2%. Það samsvarar því að
4-4 1/2 sjúklingur sýkist á degi
hverjum. Spítalasýkingar eru enn
algengari hér en í nágrannalöndun-
um þar sem hlutfallið er um 5%.
Enn eru margir með skart
Ráðið til að minnka þetta er að
heilbrigðisstarfsfólk hreinsi hend-
urnar á sér betur og á réttum tíma í
meðhöndlun sjúklinga. Reglurnar
eru þær að fólk hreinsi eða þvoi
hendur með vatni og sápu eða spritti
fyrir og eftir snertingu við sjúklinga,
fyrir hrein verk, eftir líkamsvessam-
engun og eftir snertingu við um-
hverfi sjúklinga.
Ekki er heldur sama hvernig
starfsfólk hreinsar hendurnar á sér.
Samkvæmt tilmælum frá sóttvarna-
lækni á fólk ekki að vera með skart á
höndum þegar það sinnir sjúkling-
um. Það er þó ekki bannað með lög-
um. Því er enn fólk með giftingar-
hringa, úr, langar neglur eða
gervineglur. Enn sjást einstaka heil-
brigðisstarfsmenn sinna sjúklingum
í eigin fatnaði, langerma. „Við þekkj-
um margar rannsóknir sem sýna að
bakteríur eru undir skarti og geta
valdið skaða. Ekki er hægt að
hreinsa hendurnar almennilega ef
fólk er með skart eða í síðerma fatn-
aði,“ segir Þórdís. Hún tekur fram
að árangur hafi náðst í þessu. Þann-
ig hafi um 50% starfsmanna verið
með skart fyrir þremur árum en í
nýrri talningu sé þetta komið niður í
11%. „Þetta á að vera núll,“ segir
hún.
Þórdís og Heiða Björk Gunn-
laugsdóttir vinna saman að nýja
átakinu. Þær kynna mikilvægi hand-
hreinsunar fyrir öryggi sjúklinga í
sjónvarpskerfi spítalans og með
veggspjöldum. Sjúklingar og að-
standendur þeirra eru hvattir til að
spyrja starfsmann sem er að sinna
þeim ef þeir hafa ekki séð hann
hreinsa hendurnar á sér. „Við vitum
að hreinar hendur geta hreinlega
bjargað mannslífum,“ segir Þórdís.
Fá sjúklingana í lið með sér
 Meira en fjórir sjúklingar fá spítalasýkingar á Landspítalanum á hverjum degi  Handhreinsun er
besta forvörnin  Ný upplýsingaherferð beinist að því að fá sjúklingana til að halda starfsfólki við efnið
Ljósmynd/Landspítalinn
Kynning Mikilvægt er að hendur heilbrigðisstarfsfólks séu vel hreinsaðar fyrir og eftir samskipti við sjúklinga.
Þórdís Hulda
Tómasdóttir
Vegna mikillar
koltvísýrings-
losunar sem hlýst
af notkun stáls og
steinsteypu verða
hönnuðir bygg-
inga að snúa sér
að því að hanna
byggingar úr
timbri, sem er
auðveld og árang-
ursrík loftslags-
aðgerð. Þetta segir Þröstur Ey-
steinsson skógræktarstjóri í pistli á
vef Skógræktarinnar sem birtur var
fyrir helgina
Í grein sinni vekur Þröstur athygli
á því að steinsteypa skilji eftir sig
umtalsverð kolefnisspor. Virka efnið
í sementi, sjálft límið, sé kalsíumox-
íð. Það sé framleitt með því að hita
eða brenna kalkstein en við það losni
koltvísýringur út í andrúmsloftið.
Auk sements séu síðan önnur stein-
efni, svo sem sandur, möl og bindi-
járn í steinsteypu. Járnvinnsla hafi
enn meira kolefnisfótspor en sem-
entsframleiðsla, hvort sem járnið sé
frum- eða endurunnið. Flutningur á
sandi og möl hafi líka áhrif.
Ætli mannkynið að hægja á hnatt-
rænni hlýnun verður að leita allra
mögulegra leiða, segir skógræktar-
stjóri. Í þeim öllum felist breytingar
sem taki nokkurn tíma í innleiðingu
svo forðast megi verstu efnahags-
legu og umhverfislegu afleiðingar
loftslagsbreytinga. Því þurfi strax að
hefjast handa. Sumir vilja ráðast á
vegginn þar sem hann er hæstur og
taka á verstu losurum, svo sem sam-
göngum og almennri neyslu, einmitt
þar sem mest tregða til breytinga sé.
Hverfa frá steypu og stáli
„Á öðrum sviðum er mun minni
tregða og breytingar geta jafnvel
haft efnahagslega og umhverfislega
jákvæð áhrif til viðbótar við að draga
úr losun gróðurhúslofttegunda.
Dæmi um það væri að breyta um
áherslur í byggingarefnum húsa,
hverfa frá steypu og stáli og yfir í
við,“ segir Þröstur Eysteinsson.
Hann bætir við að vinnsla og flutn-
ingur timburs skilja eftir sig kolefn-
isfótspor sem séu aðeins brot af því
sem tré drógu úr andrúmslofti og
bundið er í við. Að skipta út stein-
steypu, stáli og áli fyrir timbur sé
með því besta sem hægt er að gera í
loftslagsmálum. Timburbyggingar
kosta ekki meira en steinsteyptar og
endist jafnlengi. Allt sem þurfi sé að
hönnuðir auki notkun timburs á
kostnað steinsteypu. sbs@mbl.is
Tekið sé á vanda
með timburhúsum
 Skógræktarstjóri á móti steypunni
Þröstur
Eysteinsson
„Það er eðli bráðaþjónustunnar að þar verða sveiflur.
Álagið hefur verið að aukast að meðaltali og við ótt-
umst sérstaklega tímann þegar flensan kemur,“ segir
Páll Matthíasson, forstjóri Landspítalans. Fram kemur í
pistli hans sl. föstudag að álag hafi verið einstaklega
mikið að undanförnu, til að mynda hafi nýting á bráða-
legudeildum verið 117% í síðustu viku.
Var þessi staða tilkynnt til landlæknis og velferðar-
ráðuneytis vegna þess að öryggi sjúklinga getur stafað
ógn af slíkum aðstæðum. Ekki hafa þó orðið slys vegna
þess.
Páll segir að tveir þættir valdi þessum vandamálum,
skortur á hjúkrunarfræðingum og sjúkraliðum í vakta-
vinnu og aukinn fjöldi aldraðra sem ekki er hægt að út-
skrifa vegna skorts á hjúkrunarrýmum.
Á fimmta tug bráðalegurúma er nú ekki í notkun
vegna vöntunar á starfsfólki. Segir Páll flókið mál að
bæta mönnun en um alþjóðlegt vandamál sé að ræða.
Stjórnvöld hjálpi til við að leita
lausna. Sjálfur segir hann að gera
þurfi störf hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða meira aðlaðandi, sér-
staklega hjúkrunarstörf í vakta-
vinnu, og mennta fleira fólk. Það sé
þjóðfélagslega mikilvægt.
Landspítalinn hefur aðgang að
biðrýmum fyrir aldraða sjúklinga á
Vífilsstöðum og hjá Heilbrigðis-
stofnun Vesturlands. Eigi að síður
sé annar eins fjöldi á spítalanum í rýmum sem séu
hugsuð fyrir bráðveika sjúklinga en ekki hjúkrunarrými.
Vonast Páll til að nokkrir tugir rýma bætist við á hjúkr-
unarheimilum á næstu mánuðum. Það muni hjálpa. Þá
muni verða hægt að útskrifa einhverja sjúklinga fyrr en
ella þegar sjúkrahótel Landspítalans verður tekið í
notkun.
Óttast ástandið þegar flensan bætist við
ÁLAG EYKST STÖÐUGT Á LANDSPÍTALANUM
Páll Matthíasson