Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.12.2018, Blaðsíða 43

30.12. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 43
Bækur ársins
Ljóðabylgjan er enn að rísa og við bætist bylgja smásagna og smáprósa. Konur voru mjög áberandi meðal höfunda á öllum
sviðum, ekki síst þegar litið er til frumsaminna barnabóka. Árni Matthíasson nefnir þær bækur sem honum þótti skara fram úr.
Í Ungfrú Ísland, eftir Auði Övu
Ólafsdóttur, kemur Hekla til
höfuðborgarinnar með handrit í
farteskinu til þess að verða rithöf-
undur, að verða skáld. Hún kemst
þó fljótt að því að það sé bara karla
að verða skáld, konur geta hæst
náð að verða ungfrú Ísland, en ann-
ars eiga þær að vera heima og
sjóða kartöflur. Sögusvið bókar-
innar er upphaf sjöunda áratugar-
ins, en hefði eins getað verið upp-
haf þess áttunda eða níunda, því
svo hægt gekk að breyta þessari
hugsun og enn er talsvert í land.
Frásögnin er krydduð góðlátlegri
kímni, en undir er dauðans alvara.
Lestu líka
Sextíu kíló af sólskini eftir Hallgrím
Helgason og Krossfiska eftir Jónas
Reyni Gunnarsson.
Skáldsaga
ársins
Skarphéðinn
Dungal er mykju-
fluga sem býr í
besta taðhaugi
allra hauga sem
rakið er í Sögunni
um Skarphéðin
Dungal. Texti
Hjörleifs Hjartar-
sonar er í senn
léttur og skemmtilegur og djúpur og
beittur. Myndir Ránar Flygenring eru
svo hreinasta afbragð.
Lestu líka
Nærbuxnaverksmiðju Arndísar Þór-
arinsdóttur og Ofurhetjuvídd Ævars
Þórs Benediktssonar.
Barnabók
ársins
Í ljóðabókinni Fræ
sem frjóvga myrkrið
yrkir Eva Rún
Snorradóttir um al-
menningsálitið,
feðraveldið, sam-
viskuna og „eitthvert
annarlegt tilbrigði af
sjálfinu sem skömm
og sekt hefur frjóvg-
að í myrkri og þögn“
eins og hún lýsir því.
Gróteskar myndir birtast í ljóðunum, grát-
legar og afkáralegar uppákomur sprottnar
af feðraveldinu og kynjaskekkjunni sem
gegnsýrir mannleg samskipti.
Lestu líka
Sálumessu eftir Gerði Kristnýju og Hrygg-
dýr eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur.
Ljóðabók
ársins
Stúlkan hjá brúnni
hefst með því að
ungur maður kemur
auga á stúlkulík þeg-
ar hann nemur stað-
ar á Tjarnarbrúnni.
Þetta er árið 1961 en
fljótlega erum við
komin til nútímans
þar sem Konráð, lög-
reglumaður á eftir-
launum, tekur að sér
að leita að ungri
stúlku. Aðal Arnaldar Indriðasonar er per-
sónusköpun, hann býr til trúverðugar per-
sónur sem okkur er ekki sama um.
Lestu líka
Óvelkomna manninn eftir Jónínu Leós-
dóttur og Svik Lilju Sigurðardóttur.
Reyfari
ársins
Þó að ýmsir hafi
glímt við Gleðileik-
inn guðdómlega eftir
Dante hefur ekki
komið út heildarþýð-
ing hans á íslensku
fyrr en nú að bræð-
urnir Einar og Jón
Thoroddsen hyggjast
gefa út heildarþýð-
ingu á næstu árum –
fyrsti hlutinn, Víti Dantes, kom út á dög-
unum. Þýðingin er ekki bara afbragðsverk
heldur líka afbragðsskemmtileg því Einar
leikur sér með íslenskuna og er ófeimin við
að sækja myndir og vísanir í gamla texta.
Lestu líka
Homo sapínu eftir Niviaq Korneliussen og
Allt sundrast eftir Chinua Achebe.
Þýðing
ársins
Ólafur Gunnarsson
rifjaði upp kynni sín
af Degi Sigurðarsyni í
Listamannalaunum
eins og greint er frá
hér til hliðar, en rit-
verk Dags eru gefin
út í heild, eða svo
gott sem, í bókinni
Dagur Sigurðarson
Ritsafn 1957–1994.
Þetta er mikil bók, næstum 400 síður, og
safnar á einn stað bókum og ritlingum sem
mörg hver eru ófáanleg eða torfengin.
Einar Ólafsson dregur upp mynd af Degi
vini sínum í inngangi bókarinnar.
Lestu líka
Pilt og stúlku eftir Jón Thoroddsen og Nú
brosir nóttin eftir Theódór Gunnlaugsson.
Endurútgáfa
ársins
Í Listamannalaunum
rifjar Ólafur Gunnars-
son upp kynni sín af
þremur listaönnum
sem lifðu á jaðri lista-
heimsins; Alfreð Flóka
Nielsen, Steinari
Sigurjónssyni og Degi
Sigurðarsyni. Ólafur
átti mikil samskipti
við þá alla og segir af
þeim óteljandi bros-
legar sögur. Rauður þráður í gegnum bókina
er það hvernig brennivínið eitraði líf þeirra.
Lestu líka
Helguleik, sögu Helgu Ingólfsdóttur og
Sumartónleika í Skálholtskirkju eftir Kolbein
Bjarnason og Geðveikt með köflum eftir
Sigurstein Másson.
Ævisaga
ársins
Tvöhundruðustu ártíð Jane Austen var fagnað fyr-
ir tveimur árum og segja má að hún hafi aldrei ver-
ið vinsælli en nú. Í bókinni Jane Austen og ferð les-
andans beinir Alda Björk Valdimarsdóttir sjónum
að því hvernig verk Austen og ímynd hennar hafa
sett mark sitt á samtíma okkar.
Lestu líka
Flóru Íslands eftir Hörð Kristinsson, Baldur
Hlíðberg og Þóru Ellen Þórhallsdóttur og Mosa á
Íslandi eftir Ágúst H. Bjarnason.
Fræðirit
ársins
Á síðustu árum og áratugum hafa
jöklar Íslands dregist saman ár frá
ári. Bókin Jökull eftir Ragnar Axels-
son er óður til þessara stórmerku
náttúrumyndana. Bókin segir sög-
una frá því snjór fellur á jökul og þar
til jakahröngl bráðnar í særóti.
Myndirnar eru stórbrotnar, stór-
kostlegar, og með þessar bók skipar
Ragnar sér á bekk með fremstu ljós-
myndurum heims.
Lestu líka
Svartmálm Hafsteins Viðars Ársæls-
sonar og Ísland eftir Max Milligan.
Ljósmyndabók ársins
Í smásagnasafni Guðrúnar Evu Mínervudóttur, Ástin
Texas, eru ungar konur á valdi tilfinninga sem gætu
verið ást eða hrifning eða löngun eða leiði. „[Þ]að get-
ur kannski enginn verið viss um neitt,“ segir ein sögu-
persónan sem er vissulega ekki viss um neitt, frekar en
svo margar af þeim persónum sem bregður fyrir í bók-
inni. Sé einhver viss, þá er ekki víst að það endi vel.
Lestu líka
Kláða eftir Fríðu Ísberg og Keisaramörgæsir eftir
Þórdísi Helgadóttur.
Smásagnasafn
ársins