Morgunblaðið - 22.03.2019, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. MARS 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Oft er lög-reglan ekkiöfundsverð
af starfi sínu. Hún
getur þurft að sker-
ast í leik við háska-
legar aðstæður og
eiga við fólk ótt af vímu eða
bræði. Þegar þannig stendur á
getur þurft að beita hörku. Lög-
reglan á Íslandi er hins vegar
ekki þekkt fyrir að fara offari í
þeim efnum. Væri nær að segja
að hún sé seinþreytt til leiðinda
og láti ýmislegt yfir sig ganga
áður en hún bregst við af hörku.
Minnisstætt er þegar birtist í
sjónvarpi fyrir tíu árum upp-
taka þar sem mótmælandi lamdi
með barefli taktfast í hjálm lög-
reglumanns, sem einfaldlega
gekk áfram eins og hann vissi
ekki af höggunum og lét þau
ekki á sig fá.
Aðgerðir lögreglu gegn mót-
mælendum á Austurvelli 11.
mars voru ræddar á fundi alls-
herjar- og menntamálanefndar
Alþingis í gærmorgun að beiðni
Þórhildar Sunnu Ævarsdóttur,
þingmanns Pírata. Lögregla
beitti piparúða gegn mótmæl-
endum. Til svara voru Sigríður
Guðjónsdóttir lögreglustjóri og
Ásgeir Þór Ásgeirsson, yfirlög-
regluþjónn hjá lögreglunni á
höfuðborgarsvæðinu.
Þetta var í fyrsta sinn sem
piparúða var beitt gegn mót-
mælendum hér á landi síðan
2009 og sagði Sigríður að síðan
hefði lögregla fylgst með 130
mótmælum hér á
landi.
Ásgeir Þór lýsti
því að á Austurvelli
hefði einn mótmæl-
andi ítrekað spark-
að í lögregluþjón.
Hann hefði því verið handtek-
inn og það hefði hrundið af stað
atburðarás þar sem reynt var
að koma í veg fyrir handtökuna
og piparúða var beitt. Síðan
hefði strax verið hringt á
sjúkrabíl til að hlúa að þeim,
sem urðu fyrir úðanum. Tók
hann fram að við slíkar að-
stæður mætti beita kylfum, en
notkun piparúða væri skil-
greind sem vægara valdbeit-
ingarúrræði. Hann teldi því að
lögregla hefði beitt meðalhófi í
aðgerðum sínum.
Við eigum því ekki að venjast
að lögregla þurfi að beita valdi á
götum úti og það er auðvelt að
láta sér bregða þegar það ger-
ist. „Valdbeiting verður aldrei
falleg,“ eins og Ásgeir Þór orð-
aði það.
Stundum þarf að grípa til
valds, en nákvæmlega ekkert
bendir til þess að lögregla hafi
gengið lengra en eðlilegt er á
Austurvelli umræddan dag, þótt
það sama verði ekki sagt um
alla, sem þar voru.
Það er hins vegar full ástæða
til að spyrja hvort Píratinn hafi
ekki farið fram úr sér og gengið
lengra en góðu meðalhófi gegn-
ir með því að krefjast umræð-
unnar á nefndarfundinum í gær.
Er meðalhóf lög-
reglu ekki óhófleg
ástæða til yfir-
heyrslu á Alþingi?}
Störf lögreglu
Það var önugtfyrir höfuð-borgina
þegar óábyrgur
flokkur þar ákvað
að virða ekki í raun
dóm kjósenda og
setja fimmaura-
brandara í borgar-
stjórastólinn og
deila og drottna í nafni hans.
Gnarr var besti borgarstjórinn,
sagði Dagur B. Eggertsson án
þess að sýna merki þess að
skammast sín fyrir þess háttar
trakteringar til borgarbúa eða
kunna það. Hverjum gat dottið í
hug að borgarbúar sætu áfram
uppi með Dag eftir að hafa út-
hýst honum í kosningunum og
enn eftir að þeir felldu yfir hon-
um þyngri dóm? Borgar-
stjórnarmeirhlutinn gæfu-
snauði hefur gert því sem
kjörnum fulltrúum er trúað fyr-
ir mikinn skaða. Hiti á fundi
Miðbæjarfélagsins er aðeins
eitt dæmi um það. Borgaryfir-
völd leyna því ekki einu sinni að
þeim er illa við rekstraraðila í
miðborginni. Virðast telja að
þeir spilli fyrir gangandi túr-
istum. En fyrir þá síðarnefndu
er sífellt minna að sjá þar og
spyrst auðvitað út. Borgaryfir-
völd leyna því ekki
heldur að þeim er
beinlínis illa við þá
sem nota venjulega
bifreið sem sam-
göngutæki. Þó kýs
allur þorri borgar-
búa að gera það.
Borgaryfirvöld
ganga út frá því að
takist þeim að gera borgarbúum
illfært um borgina og tryggja
jafnframt að þeir sem þrjóskast
við fái helst hvergi stæði þá
muni þeir að lokum gefast upp.
Miðborgin, kvosin er smám
saman að gefa eftir og breytast í
fyrirbæri sem hefur ekki neina
sjálfsmynd lengur. Borgar-
stjórnin hefur breytt sjálfri sér
í kassagerð af ósnotrustu
tegund.
Ekkert fyrirbæri á Íslandi
nýtur jafn lítils trausts og yfir-
völd höfuðborgarinnar sam-
kvæmt nýlegum mælingum.
Dagur hefur enn ekki mátt vera
að því að fá vottorð frá undir-
sáta sínum um að það sé ekki
honum að kenna að þannig sé
komið. Það segir allt sem segja
þarf að klofningsfyrirbærið Við-
reisn hafi kosið sér hlutverk
hrörlegrar hækju undir þennan
vesaldóm.
Niðurlægðir og
særðir miðbæjar-
menn eru táknmynd
um stjórn
Samfylkingar á
höfuðborginni}
Reiðir og örmagna
G
óð lífskjör almennings snúast ekki
bara um laun heldur líka um það
öryggi og þjónustu sem fólk býr
við. Á þetta hefur ítrekað verið
bent af verkalýðshreyfingunni og
talsmönnum atvinnulífsins. Kjaraviðræður
eru ekki síst erfiðar vegna þess að byrðar á
lægstu laun hafa hækkað síðustu ár um leið og
þær hafa minnkað á hæstu launin. Þá hefur
velferðarkerfið ýmist verið vanrækt eða holað
að innan. Ekki hefur verið ráðist í neinar bita-
stæðar aðgerðir gegn ójöfnuði, þjónusta hefur
jafnvel verið skert eða orðið dýrari.
Sveitarfélögin sinna dýrmætri almanna-
þjónustu sem ætlað er að bæta öryggi og lífs-
kjör fólks. Sífellt fleiri verkefni hafa færst frá
ríki til sveitarfélaga, með samningum. Þetta
er skynsamlegt enda verður þjónustan iðu-
lega betri þegar hún færist nær íbúunum. Sveitarfélög
eru oft sveigjanlegri í nærþjónustunni og sneggri að
mæta þörfum notenda. Dæmi um verkefni sveitarfélaga
eru rekstur öldrunarheimila, leik- og grunnskóla, þjón-
usta við fatlaða og félagslegt húsnæði. Þetta eru mörg af
kjarnaverkefnum nærsamfélagsins.
Hin hliðin á þessum peningi er hins vegar að oft fylgir
ekki nægilegt fjármagn með flutningi verkefna. Rekstur
sveitarfélaga er í járnum og þau hafa ekki sömu tækifæri
til tekjuöflunar og ríkið. Þau eru því oft sett í þá stöðu að
skerða jafnvel lögbundna þjónustu. Önnur afleiðing er að
sveitarfélög ná ekki að borga starfsfólki sínu sömu laun
og ríkið, fyrir sambærileg störf.
Það er því fullkomlega eðlilegt að Samband
íslenskra sveitarfélaga hafi mótmælt af
hörku, þegar fréttist úr fjármálaráðuneytinu
að skerða ætti framlög til jöfnunarsjóðs
sveitarfélaga, um þrjá milljarða.
Hlutverk jöfnunarsjóðs er að fjármagna
hluta af þjónustu við fatlað fólk og nauðsyn-
lega þjónustu sveitarfélaga sem búa við veik-
an fjárhag. Þarna er vegið að þeim sem síst
skyldi í tvöföldum skilningi: Geta sveitar-
félaga til eðlilegs rekstrar er skert og ráðist
er að kjörum fatlaðra og langveikra, sem eru
með viðkvæmustu hópum samfélagsins.
Ríkisstjórnin hefur sýnt öryrkjum full-
komið skeytingarleysi. Framlög til örorkulíf-
eyrisþega voru skert um milljarð milli um-
ræðna í fjárlögum. Ekkert bólar á tillögum
velferðarráðherra um afnám krónu-á-móti
krónu skerðingar. Lögfesting sáttmála SÞ um réttindi
fatlaðs fólks situr föst í nefnd. Öryrkjum er ofboðið og
undirbúa málshöfðun gegn ríkinu. Hugmynd ríkis-
stjórnarinnar um skerðingu á framlögum til sveitar-
félaga er enn ein atlagan.
Fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar birtist á næstu
dögum og ljóst að hart verður tekist á um hana á Alþingi.
Eitt er víst að engin friður verður um áformaða lækkun
til jöfnunarsjóðs sveitarfélaga sem mun rýra tækifæri
þeirra til að sinna mikilvægri þjónustu við almenning og
skerða lífskjör fólks. logie@althingi.is
Logi
Einarsson
Pistill
Vegið að þeim sem síst skyldi
Höfundur er formaður Samfylkingarinnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Guðm. Sv. Hermannsson
gummi@mbl.is
Viðbrögð Jacindu Ardern,forsætisráðherra Nýja-Sjálands, við hryðjuverka-árásinni á tvær moskur í
Christchurch síðastliðinn föstudag
hafa vakið athygli og aðdáun víða um
heim.
Skömmu eftir árásina hitti Ardern
ættingja fórnarlamba árásarinnar og
leiðtoga múslima í borginni til að
votta þeim samúð og fullvissa þá um
að öll þjóðin syrgði með þeim. „Ég
flyt ykkur öllum þann boðskap fyrir
hönd Nýsjálendinga,“ sagði hún.
Í viðtölum í kjölfarið hét hún því að
herða byssulöggjöf landsins, sem hún
hefur þegar staðið við, og ráðast að
rótum kynþátta- og trúarbragðahat-
urs, bæði á Nýja-Sjálandi og um allan
heim. „Við getum ekki hugsað um
þessi mál með landamærum,“ sagði
hún við breska ríkisútvarpið BBC.
Dálkahöfundar fjölmiðla hafa borið
lof á Ardern. „Andlit Ardern endur-
speglar harm og staðfestu þjóðar
hennar,“ skrifaði Ishaan Taroor,
dálkahöfundur Washington Post.
Suzanne Moore skrifaði í Guardian að
Martin Luther King hefði sagt að
raunverulegir leiðtogar leituðu ekki
að málamiðlun heldur mótuðu hana.
„Ardern hefur mótað aðra mála-
miðlun og sýnt frumkvæði, umhyggju
og samhug,“ skrifaði Moore.
Á vef BBC er haft eftir Mohamm-
ad Faisal, talsmanni utanríkisráðu-
neytis Pakistans, að Ardern hafi unn-
ið hug og hjörtu Pakistana. Og í
umræðum á nýsjálenska þinginu
sagði Judith Collins, þingmaður Þjóð-
arflokksins, stærsta stjórnarand-
stöðuflokksins, að forsætisráð-
herrann hefði verið framúrskarandi.
Ungur stjórnmálamaður
Jacinda Kate Laurell Ardern
fæddist árið 1980 í Hamilton en ólst
upp í Auckland. Foreldrar hennar
eru mormónar en Ardern skráði sig
úr kirkjunni árið 2005, aðallega vegna
afstöðu kirkjunnar til samkyn-
hneigðar. Hún sagði í viðtali árið 2017
að hún fylgdi engum formlegum trú-
félögum að málum.
Sautján ára gömul gekk Ardern í
Verkamannaflokkinn og tók þátt í
ungliðastarfi flokksins og alþjóðlegra
ungmennasamtaka jafnaðarmanna.
Hún starfaði m.a. fyrir Helen Clark,
fyrstu konuna sem gegndi forsætis-
ráðherraembætti á Nýja-Sjálandi en
Ardern segir að Clark sé hennar
helsta fyrirmynd.
Ardern útskrifaðist úr Waikato-
háskóla árið 2001 með BA-gráðu í
stjórnmála- og upplýsingafræði. Hún
var fyrst kjörin á þing fyrir Verka-
mannaflokkinn árið 2008 og í mars
árið 2017 varð hún varaformaður
flokksins. Hún tók síðan við leiðtoga-
embættinu í ágúst sama ár þegar
Andrew Little sagði af sér vegna þess
að útlit var fyrir að flokkurinn myndi
bíða afhroð í þingkosningum í sept-
ember. En Ardern tókst að stöðva
fylgishrunið og snúa þróuninni við.
Hún hreif fólk með sér með bjartsýni
og alþýðlegri framkomu, einkum þó
ungt fólk og konur. Margir líktu
henni við Justin Trudeau, forsætis-
ráðherra Kanada, og Barack Obama,
fyrrum Bandaríkjaforseta.
Í kosningunum fékk flokkurinn
37% atkvæða og mánuði síðar mynd-
aði Ardern ríkisstjórn með hægri-
flokknum NZF. Græningjar veita
stjórninni einnig stuðning. Ardern
varð forsætisráðherra aðeins 37 ára
gömul, yngsti einstaklingurinn, frá
árinu 1856, til að gegna embættinu.
Í janúar á síðasta ári tilkynnti Ar-
dern að hún ætti von á barni með
sambýlismanni sínum, sjónvarps-
manninum Clarke Gayford. Barnið
kom í heiminn í júní og rúmum mán-
uði síðar var Ardern mætt til starfa í
forsætisráðuneytinu.
Endurspeglar harm
og staðfestu þjóðar
AFP
Sorg Jacinda Ardern á fundi með múslimum í Christchurch eftir árásina.
Á annan tug þúsunda manna
gekk þegjandi gegnum bæinn
Dunedin á Nýja-Sjálandi í gær
til að votta þeim sem létust í
skotárás á tvær moskur í
Christchurch virðingu sína.
Árásarmaðurinn, 28 ára gam-
all Ástrali, bjó í þessum bæ síð-
ustu tvö ár.
Fólkið safnaðist síðan saman
á íþróttaleikvangi þar sem
minningarathöfn fór fram.
Fjölmenni sótti einnig útfarir
margra þeirra sem létust í
Christchurch í gær. Jacinda Ar-
dern forsætisráðherra sagði í
gær að sérstök minningar-
athöfn yrði haldin síðar.
Fjöldi minnist
fórnarlamba
NÝJA-SJÁLAND
AFP
Samúð Blómvendir við Al Noor-
moskuna í Christchurch.