Morgunblaðið - 23.03.2019, Qupperneq 32

SÉRBLAÐ
Fatnaður fyrir brúðhjónin, förðun, hárgreiðsla,
brúðkaupsferðin, veislumatur, veislusalir og
brúðargjafir eru meðal efnis í blaðinu.
Brúðkaups
blað
Morgunblaðsins
kemur út föstudaginn 5. apríl
PÖNTUN AUGLÝSINGA:
fyrir föstudaginn 29.mars.
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105 kata@mbl.is
32 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. MARS 2019
Vínlandsleið 16
Grafarholti
urdarapotek.is
Sími 577 1770
Opið virka daga kl. 09.00-18.30
og laugardaga kl. 12.00-16.00
VELKOMIN Í
URÐARAPÓTEK
Í síðustu grein minni
um málefni aldraðra í
Morgunblaðinu fjallaði
ég um þá eldri borgara,
sem hafa verst kjör,
hafa lífeyri frá al-
mannatryggingum
(„strípaðan“ lífeyri) og
ekki aðrar tekjur. Ég
tel brýnast að bæta
kjör þessa hóps; hann
hefur ekki nóg fyrir
framfærslukostnaði.
Ég leiddi rök að því, að það væri til-
tölulega ódýrt að leysa vanda þessa
hóps og það ætti að gera það strax. Í
þessari grein tek ég aðallega til með-
ferðar þá eldri borgara, sem hafa líf-
eyrissjóð og ef til vill einhverjar aðr-
ar tekjur einnig. Flestir halda, að
þeir sem greitt hafa í lífeyrissjóð alla
sína starfsævi, eigi áhyggjulaust ævi-
kvöld. Svo einfalt er það ekki. Þeir
þurfa margir að hafa áhyggjur af
fjármálum sínum þrátt fyrir
greiðslur í lífeyrissjóði alla sína
starfsævi!
Sumir lífeyrissjóðir
eru mjög veikir
Í fyrsta lagi er það svo, að lífeyris-
sjóðirnir eru mjög missterkir. Ófag-
lærðir verkamenn fá mjög lítinn líf-
eyri úr lífeyrissjóði og það sama á
raunar einnig við um marga faglærða
starfsmenn, t.d. suma iðnaðarmenn.
Margir fyrrnefndra lífeyrissjóða
greiða ekki nema 50-100 þúsund kr. á
mánuði til umræddra launþega. Það
er lítið eftir starfsævina. Þeir, sem fá
ekki meira úr lífeyrissjóði, eru lítið
betur settir en þeir sem aldrei hafa
greitt í lífeyrissjóð. Ástæðan þess er
sú, að ríkið skerðir lífeyri þessara
eldri borgara hjá almannatrygg-
ingum vegna þess að þeir fá lífeyri úr
lífeyrissjóði. Einnig er þessi lífeyrir
skattlagður. Þetta er ígildi eignaupp-
töku.
Þegar lífeyrissjóðirnir voru stofn-
aðir var launþegum sagt að lífeyris-
sjóðirnir yrðu hrein viðbót við al-
mannatryggingar. Alþýðusamband
Íslands gaf yfirlýsingu 1969 þar sem
hið sama var fullyrt. Í trausti þessa
fóru launamenn að
greiða í lífeyrissjóðina
og töldu að þeir myndu
njóta alls síns lífeyris
þegar þeir kæmust á
eftirlaun. En það var nú
öðru nær. Eldri borg-
arar, sjóðfélagar, hafa
verið sviknir. Þeir fá
ekki að njóta lífeyris
síns að fullu.
Lífeyrissjóðir opin-
berra starfsmanna eru
með ríkisstryggingu.
Þeir eru yfirleitt sterk-
ari en sjóðirnir á al-
mennum markaði. Í bankahruninu
urðu margir lífeyrissjóðir á frjálsum
markaði fyrir áföllum (töpum). Þessu
var velt yfir á sjóðfélaga. Slíkum
áföllum sem lífeyrissjóðir opinberra
starfsmanna urðu fyrir, var hins veg-
ar ekki velt yfir á sjóðfélaga. Auk
þess hefur að sjálfsögu verið greitt
misjafnlega mikið í lífeyrissjóðina
eftir því hvað sjóðfélagar hafa haft
mikið í laun.
Óánægja sjóðfélaga magnast
Óánægja sjóðfélaga í lífeyris-
sjóðum vegna skerðinganna sem þeir
sæta hefur verið að magnast und-
anfarin ár. Nú er svo komið að alvar-
leg hætta er á að launþegar, sjóð-
félagar, neiti að greiða í lífeyrissjóð,
ef skerðingum verður ekki hætt.
FEB í Reykjavík undirbýr málsókn á
hendur ríkinu vegna skerðinganna.
Ég er eindregið fylgjandi því að það
verði gert. En það þarf að undirbúa
mál mjög vel. Ég vann að undirbún-
ingi málssóknar þegar ég var for-
maður kjaranefndar FEB í Reykja-
vík og hafði þá tvo lögfræðinga mér
til aðstoðar. Þeir lögðu mikla áherslu
á vandaðan undirbúning málsóknar.
Meira um skerðingar
hjá eldri borgurum
En skerðingarnar sem eldri borg-
arar sæta hjá almannatryggingum
eru fleiri. Eldri borgarar sem eru á
vinnumarkaðnum mega ekki hafa
nema 100 þúsund krónur í tekjur á
mánuði án þess að Tryggingastofnun
skerði lífeyri þeirra hjá stofnuninni.
Það er undarlegt þar eð það kostar
ríkið sáralítið að leyfa eldri borg-
urum að vinna; atvinnutekjur þeirra
eru að sjálfsögðu skattlagðar og það
er mikill fengur að því fyrir þjóð-
félagið að njóta starfskrafta eldri
borgara; þeir búa yfir mikilli starfs-
reynslu og kunnáttu. Ríkið skerðir
einnig lífeyri eldri borgara vegna
fjármagnstekna. Samt hvetja opin-
berir aðilar eldri borgara til þess að
minnka við sig húsnæði á efri árum.
En þegar eldri borgari ákveður að
selja stóra íbúð, eða stórt hús og
kaupa minna húsnæði í staðinn, legg-
ur hann oft einhverja fjármuni í
banka, en þá er ríkiskrumlan strax
komin og hrifsar til sín fjármagns-
tekjuskatt og skerðir lífeyri almanna-
trygginga vegna fjármagnstekna.
Þessum reglum þyrfti að breyta.
Leyfa ætti eldri borgurum að eiga
ríflega upphæð í banka án þess að
hún væri skattlögð og án þess að hún
ylli skerðingu lífeyris hjá almanna-
tryggingum. Frítekjumark vegna
fjármagnstekna er einnigt alltof lágt.
Það er 25.000 kr. á mánuði og er
raunar almennt frítekjumark sem
gildir fyrir allar tekjur. Helmingur
fjármagnstekna hjóna eða sambúðar-
fólks hefur áhrif á útreikning lífeyris
hjá hvoru fyrir sig.
Hinar miklu tekjutengingar hjá
eldri borgurum á Íslandi eiga stóran
þátt í því að Tryggingastofnun greið-
ir eldri borgurum (og öryrkjum) oft
„of mikinn“ lífeyri og síðan sendir
hún eldri borgurum og öryrkjum
stóra bakreikninga. Það kemur öldr-
uðum og öryrkjum mjög illa. Slíkir
bakreikningar þekkjast ekki í hinum
ríkjum Norðurlandanna þar eð hlið-
stæðar tekjutengingar og hér eru
þekkjast ekki á hinum Norður-
landaríkjunum. Það þarf að afnema
allar þessar tekjutengingar. Um leið
mundu bakreikningar leggjast af.
Það yrði gleðidagur fyrir aldraða og
öryrkja.
Afnema á skerðingu lífeyris
vegna lífeyrissjóða
Eftir Björgvin
Guðmundsson »Hætta er á að laun-
þegar neiti að greiða
í lífeyrissjóð vegna
skerðinganna.
Björgvin
Guðmundsson
Fyrrv. borgarfulltrúi
vennig32@gmail.com
Vart verður opnað
blað eða glenntur upp
skjár án þess að dýrð
og dásemd nýs far-
símakerfis sé lofuð og
prísuð. Engin takmörk
virðast gilda um hversu
langt tæknidýrkendur
teygja sig til að geta
spilað tölvuleiki, aðeins
hraðar, aðeins víðar, að-
eins oftar. Allir ætla að
dópa og drekka í sjálfakandi bifreið-
um strax í dag. Hlaða niður 9.000
klukkutímum af kvikmyndum á 5
mínútum!
Hið nýja kerfi
Innleiðing þessa kerfis, 5G, er að
hefjast víða. Einnig hér á landi.
„Nova hefur tekið í notkun fyrsta 5G-
sendinn á Íslandi og hefur hafið próf-
anir á 5G-farsíma- og netþjónustu til
viðskiptavina sinna,“ segir í frétt frá
fyrirtækinu. Nokkru fyrr hafði þó
keppinauturinn Vodafone, tilkynnt
að: „Búnaðurinn (forstig 5G) mun
virka á stöðum eins og kjöllurum þar
sem annað farsímasamband er ekki
til staðar, svo og á dreifbýlum svæð-
um með sömu vandamál“. Kjöllurum
og dreifbýli með kjallaravandamál!
Hvílíkur árangur, í kjöllurum og
skúmaskotum! Og hamingja okkar
mun aukast 65.000 falt samkvæmt
innslagi peningafurstanna sem munu
græða vel á hinni nýju tækni.
Er eitthvað
ókeypis í lífinu?
Erum við tilbúin fyrir þessa tækni?
Nei. Ekki frekar en náttúran, sem,
eins og jafnan áður, verður að beygja
sig undir vilja gráðugrar mannskepn-
unnar. Það er viðurkennt að allt þetta
tæknirugl truflar ferðir
og rötun farfugla og 5G
er þar langáhrifamest.
Það sem er enn alvar-
legra er að þetta tækni-
feilspor truflar líf og af-
komu skordýra og þar
með rötun býflugna.
Engar flugur eða skor-
dýr: enginn gróður,
engin blómgun, engin
dýr, engir ríkir hlut-
hafar fjarskiptafyrir-
tækja. Bara engir hlut-
hafar yfirleitt, hvað þá
fjárfestar. Margir hafa bent á þá
staðreynd að mannkynið muni lifa í
mesta lagi 3-4 ár komi til þess að flug-
ur og skordýr hverfi. Og hverjir
munu þá nota þetta bullkerfi? Allir
munu aftur á móti lifa góðu lífi þó að
allir hluthafar og fjárfestar hverfi.
Dauði eða dýrð örbylgnanna!
Hin beinu áhrif stanslausra raf-
bylgjuárása á alla, alls staðar, alltaf
(ekki bara á viðskipta„vini“ þessara
fyrirtækja) eru lítt rannsökuð, en
raunverulegt heilsutjón er sorgleg
staðreynd viðkvæmra einstaklinga.
Ég kæri mig ekki um 5G eða hvað
annað sem kemur í kjölfarið. Nóg er
nóg. Hvenær ætlum við að vitkast?
Eftir Sigurjón
Benediktsson
»… mannkynið muni
lifa í mesta lagi 3-4
ár komi til þess að flug-
ur og skordýr
hverfi … en lifa góðu lífi
þó að allir hluthafar og
fjárfestar hverfi!
Sigurjón Benediktsson
Höfundur er tannlæknir
og íbúi á jörðinni.
skefill@gmail.com
Flýtileið að fjörtjóni?
Nú hefur spurst að
það fjúki í íslenskan
krakka, sé fundið að
málfari hans og það
eftir atvikum leiðrétt.
Við, sem eldri erum,
ættum að vanda mál
okkar af fremsta
megni. Það læra börn-
in, sem fyrir þeim er
haft. Og það nema
börn sem í bæ er títt.
Það er óímunnberanlega klökkt að
rekast á texta eins og þennan, hvort
heldur er í ræðu eða riti:
„Heilt yfir hljóta einstaklingar jú
að taka þessa umræðu
og hérna horfa til að-
komu að því, sem líkt og
núna er í pípunum og
haddna kemur á þeirra
borð, og þeir eru ekki
að fatta og er auðvitað
alveg galið, sturlað.
Basically. Pínu snaut-
legt samt fyrir gaurana
að þurfa haddna að
stíga fram, en það er
ekki annað í boði.
Ókey? Ekki að ræða
það. Það er bara þann-
ig, skilurðu. Konur standa frammi
fyrir þeirri áskorun að versla sér
þungunarrof á vettvangi, þú veist.
So be it. Og málið dautt. Þú meinar?
En eigið þið góðan dag! Og eigum
við ekki að heyra lag?“
Íslenskan núna
Eftir Gunnar
Björnsson
Gunnar Björnsson
» „Það læra börnin, sem
fyrir þeim er haft.“
Höfundur er pastor emeritus.