Fréttablaðið - 25.07.2019, Blaðsíða 8

Svanhvít Jóhanna
fæddi andvana dreng
Erfitt að hringja
og segja frá
Svanhvít Jóhanna Jóhannsdóttir fæddi drenginn sinn andvana á 22. viku meðgöngunnar fyrr á
þessu ári. Spurð hvort hana hafi grun-
að að eitthvað væri að segir Svanhvít
að hana hafi „ekki beint“ grunað það,
en segir að hennar fyrri meðganga
hafi verið mjög erfið og því hafi hún
haft einhverjar áhyggjur.
Í 20 vikna sónar kom svo í ljós að
engin nýrnastarfsemi var hjá fóstrinu
og því ekkert legvatn. Fram að 15. til
16. viku framleiðir móðirin legvatnið
fyrir fóstrið, en eftir það taka nýru
fóstursins við og eiga sjálf að fram-
leiða legvatnið.
„Ljósmóðirin sagði við okkur að
þetta væri mjög alvarlegt og að ég
þyrfti að hitta sérfræðing,“ segir
Svanhvít.
Hún segir að þau hafi svo leitað sér
upplýsinga um fósturgallann og að
alls staðar hafi þau lesið það sama.
Að lífslíkur væru engar. Þau ákváðu
þá að enda meðgönguna.
Svanhvít fékk lyf sem stöðva fram-
leiðslu þungunarhormóna og svo
tveimur dögum síðar fór hún upp á
spítala þar sem hún þurfti að fæða
barnið. Hún segir að hún hafi verið
mjög hrædd við fæðinguna. Eftir
fæðinguna var drengurinn hjá þeim
í nokkra klukkutíma. Þeim hafi þó
staðið til boða að fá afnot af kæli-
vöggu á Landspítalanum sem er þar
sérstaklega fyrir konur sem fæða
börn sín andvana.
Hún segir að konur í þessari
aðstöðu fæði ekki á fæðingardeild-
inni, heldur á kvennadeildinni. Þar
sé sérstök stofa fyrir þessar aðstæður.
Svanhvít segir að þótt hún hafi aldrei
beint kennt sjálfri sér um fósturmiss-
inn þá hafi hún spurt eftir krufningu
hvort hún hefði getað gert eitthvað
öðruvísi.
„Ég kenndi mér aldrei um, en spurði
alveg hvort þetta hefði verið af
því að ég drakk stundum
þrjá kaffibolla í staðinn
fyrir einn. En sérfræði-
læknir sagði okkur að
ef það væri hætta á
því myndu þær segja
öllum að drekka ekk-
ert kaffi,“ segir Svan-
hvít.
Svanhvít segir að þau
hafi ekki verið búin að til-
kynna þungunina formlega,
en að þau hafi verið búin að segja
sínum nánustu frá henni.
„Það vissu þetta allir og það þurfti
því að hringja í alla, ömmur og afa, og
láta vita. Því lengri sem meðganga er
gengin því f leirum er farið að þykja
vænt um þessa hugmynd um barnið
sem er að koma. Það var erfitt að
hringja og segja frá,“ segir Svan-
hvít.
Hún segir að fólk hafi sýnt
henni mikinn skilning en hafi
kannski ekki vitað hvernig það
átti að bregðast við. Hún segir að
sér hafi aldrei þótt erfitt að tala
um þetta við fólk og eigi góða að
sem hún geti talað við. Manninn
sinn, góðar vinkonur og fjöl-
skyldumeðlimi.
Hún segir að eflaust þyrfti
hún að fara betur í gegnum
það sem gerðist. Hún hafi grátið
ofsalega mikið fyrstu dagana en það
hafi smám saman minnkað. Hún
segir að þegar hún ræði þetta þá fái
hún oft að heyra um missi annarra
kvenna, sem hún hafi ekki vitað af
áður. Það hafi hjálpað mikið.
„Þó að það sé ömurlegt að fólk gangi
í gegnum þetta, þá er mikill styrkur í
því að lesa reynslusögur fólks sem
gengur í gegnum svona, til að vita að
maður kemst í gegnum þetta. Þetta er
ekki óyfirstíganlegt hvernig maður á
að takast á við alla þessa sorg. En það
er bara einn dagur í einu og maður
þarf bara að leyfa sér að syrgja,“ segir
Svanhvít.
Lengra viðtal má nálgast á frettabladid.is
„Það er oftast talað um að það séu um það bil fimmtán
prósent af þungunum sem enda með fósturmissi, þá
erum við að tala um þunganir sem staðfestar eru með
þungunarprófi. Sem sagt næstum því ein af hverjum
sex þungunum,“ segir Hulda Hjartardóttir, yfirlæknir á
kvennadeild Landspítalans.
„Svo fer þetta aðeins eftir aldri, þannig að hjá konum
sem eru kannski orðnar fertugar er þetta algengara. Þá er
þetta ein af hverjum þremur þungunum,“ segir Hulda.
Hún segir að ástæður fósturláts geti verið af ýmsum
toga en litningagalli hjá fóstri sé algengasta ástæðan.
„Það hafa verið gerðar ýmsar rannsóknir á fósturlátum
sem benda til þess að stærsti hlutinn sé vegna einhvers
konar litningagalla hjá fóstrinu sem er þá það alvarlegs
eðlis að það myndi aldrei geta orðið eðlilegt fóstur.“
Hulda segir að þó að rannsóknir hafi verið gerðar á
ástæðum fósturláts sé ekki vaninn að greina hvert til-
felli fyrir sig. „Önnur algeng ástæða er einhvers konar
byggingargalli hjá fóstrinu sem gerir það að verkum að
það nær ekki að lifa lengur en fyrstu vikurnar. Svo er það
því miður þannig að í hverju einstöku tilviki veit maður
ekkert hver skýringin er,“ segir Hulda.
Hulda segir að flest fósturlát verði fyrir tíundu viku
og að með aukinni tækni sé auðveldara að fylgjast með
fóstrum í móðurkviði. „Ef kona er skoðuð með lifandi
fóstur við tíu vikur þá eru 99 prósent líkur á því að það
muni ganga áfram,“ segir Hulda.
„Miðað er við tólf vikur en ástæðan er sú að það fer
ekki að blæða strax við fósturlát og í raun verða engin
merki þess í tvær til þrjár vikur eftir að það gerist. Nú
getum við þó sagt með betri vissu fyrr á meðgöngu hvort
allt sé í lagi,“ bætir hún við.
Hulda segir að þrátt fyrir að viðmiðið sé tólf vikur sé
ekkert því til fyrirstöðu að konur greini frá því fyrr að þær
séu þungaðar.
„Ef þú missir fóstrið þá verður þú jú sorgmædd en
fólkið í kringum þig skilur af hverju og þú þarft ekki að
vera í einhverjum feluleik með það,“ segir Hulda og bætir
við að mikil hjálp geti falist í því að segja frá.
„Í mörgum tilfellum komast konur að því að það eru
svo ótal margir í kringum þær sem hafa upplifað það
sama og það getur oft verið heilmikill styrkur fólginn í því
að fá hughreystingu og uppörvun frá fólkinu í kringum
þig,“ segir Hulda.
Ein af hverjum sex missir fóstur
Fimmtán prósent kvenna missa
fóstur eftir að hafa fengið stað-
festingu á þungun með þungunar-
prófi og talið er að þriðja hver
kona missi fóstur einhvern tím-
ann á lífsleiðinni. Í mörgum til-
vikum er um að ræða fóstur sem
konan veit ekki að hún ber undir
belti en oftar en ekki getur mikil
sorg fylgt í kjölfarið. Þrátt fyrir
algengi fósturmissis er ekki mikið
rætt opinberlega um efnið og
koma tölurnar mörgum á óvart.
Fósturlátum er
skipt í snemm-
komin og síðkomin
fósturlát. Með snemm-
komnum fósturlátum
er átt við þau sem
verða á fyrsta þriðjungi
meðgöngu, það er
fyrstu 12 vikum hennar,
en með síðkomnum
fósturlátum er átt við
þau sem verða eftir 12.
viku og til og með 22.
viku meðgöngu.
Silja Hlín
missti fóstur í tvígang
Þarf enn að syrgja
hugmyndina um
fleiri börn
Silja Hlín Guðbjörnsdóttir hefur misst fóstur í tvígang. Fyrra skiptið var í ársbyrjun árið 2014.
Hún og kona hennar, Ana, höfðu
nýlega tilkynnt foreldrum sínum
um þungunina en eina nóttina um
miðjan janúar byrjaði skyndilega að
blæða, með verkjum.
Hún fór í leigubíl, með handklæði í
klofinu, á kvennadeild Landspítalans
þar sem hún var skoðuð. Þar var fóst-
urlátið staðfest og hún send í aðgerð.
Hún segir að sér hafi liðið hörmu-
lega eftir fósturmissinn, bæði á lík-
ama og sál. Hafi verið máttlaus og
grátið mikið. Hún segir að þrátt fyrir
missinn hafi hún og kona hennar
verið staðráðnar í að reyna aftur. Þær
reyndu aftur í bæði mars og apríl og
þá varð Silja aftur ólétt. Hún segir
að læknir hafi útskýrt fyrir henni að
konur missi yfirleitt einungis einu
sinni og að það væri ekki líklegt að
það gerðist aftur.
„Ég reyndi að minna mig á það.
Síðan byrjaði að blæða, með verkjum.
Það nákvæmlega sama gerðist aftur,
blæddi í viku og svo staðfestur miss-
ir,“ segir Silja.
Hún segir að eftir hafa misst tvisvar
hafi henni liðið mjög illa. Hafi grátið
mikið, verið þunglynd og hafi þótt
erfitt að hitta aðrar óléttar konur.
Kona hennar og vinkonur hafi stutt
vel við hana, og meðal annars safnað
peningum sem þær gáfu þeim svo
Silja gæti farið í aðra uppsetningu á
fósturvísi.
Hún segir að fólk hafi almennt vilj-
að henni mjög vel en að hún hafi oft
fengið óþægileg ráð og athugasemdir.
Þær hafi oft verið spurðar af hverju
þær ættleiði ekki. En Silja segir það
dýrt ferli og að samkynja pör fái
sjaldnast að ættleiða erlendis frá.
„Ég fékk athugasemdir eins
og „þessu var bara ekki ætlað
að verða“, „heldurðu að þú gætir
hafa gert eitthvað sem olli því að þú
misstir“ og verst af öllu „já, leiðinlegt,
en þetta var samt ekki barn, bara
fóstur“. Þegar þú missir fóstur þá ertu
ekki bara að missa fóstur, þú ert líka
að missa drauminn um barn, stóra
kúlu, barnavagn og allt þetta. Þann-
ig að fyrir þér er þetta barn, en ekki
bara einhver rækja með smá hjart-
slátt,“ segir Silja.
Hún segir að fólk hafi líka verið
mjög duglegt að segja henni frá
öðrum konum sem höfðu misst 10
sinnum og fætt andvana börn. Þær
væru margar sem hefðu lent í miklu
verra.
„Mér fannst eins og ég hefði ekki
leyfi til að vera svona leið,“ segir Silja.
Silja segir að ekkert í lífinu hafi
reynst henni erfiðara en barneignar-
ferlið og að missa tvisvar. Hún og
kona hennar ákváðu þó samt sem
áður í fyrra að reyna við annað barn,
en árið 2015 gekk þungun upp og eiga
þær eina stelpu. Það gekk þó ekki og
ákváðu Silja og kona hennar að lokum
í sameiningu að eignast ekki f leiri
börn. Hún segir ákvörðunina hafa
verið mjög erfiða, en á sama tíma
mjög frelsandi.
„Það eru margir kostir við að eiga
bara eitt barn. En ég þarf enn að syrgja
hugmyndina um fleiri börn. Ég hefði
aldrei ímyndað mér að þetta yrði
svona erfitt, allt þetta ferli,“ segir Silja.
Hún segir að sér hafi alltaf þótt
gott að tjá sig um missinn og heyra
um reynslu annarra. Sérstaklega hafi
hjálpað að fara á fyrirlestra og kaffi-
húsahittinga hjá Tilveru, samtökum
um ófrjósemi.
„Mér fannst ótrúlega magnað að
tala opinskátt um fósturmissi við
til dæmis eldri konur. Ég hef tvisvar
lent í því að kona segi mér frá missi
sem hún hefur aldrei sagt frá áður,
því umræðuefnið sé svo óþægilegt,“
segir Silja.
Lengra viðtal má nálgast á frettabladid.is
Hjálp í
því að
tala um
missinn
Hulda Hjartardóttir.
Birna Dröfn Jónasdóttir
birnadrofn@frettabladid.is
Lovísa Arnardóttir
lovisaa@frettabladid.is
TILVERAN
2 5 . J Ú L Í 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R8 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
2
5
-0
7
-2
0
1
9

0
4
:2
3
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
7
8
-D
7
F
8
2
3
7
8
-D
6
B
C
2
3
7
8
-D
5
8
0
2
3
7
8
-D
4
4
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
A

F
B
0
4
0
s
_
2
4
_
7
_
2
0
1
9
C
M
Y
K