Fréttablaðið - 25.07.2019, Blaðsíða 10

Mikilvægt að nálgast sorgina af kærleika
Anna Lísa Björnsdóttir er for-
maður Gleym mér ei – styrktar-
félags, en félagið hefur það að
markmiði að vera til staðar fyrir
þá sem verða fyrir missi á með-
göngu eða stuttu eftir fæðingu.
Anna Lísa er ein af stofnendum
félagsins og hefur lengi sinnt
starfi þess. Hún segir að ekki sé
rætt á nægilega opinskáan hátt
um snemmbúinn fósturmissi.
„Ég tala auðvitað kannski of
mikið um fósturmissi, og missi á
meðgöngu en svona í daglegu tali
í samfélaginu er lang oftast talað
um frjósemi út frá þeirri vissu að
allt muni ganga vel á meðgöngu,“
segir Anna Lísa.
„Það er ekki tekið inn í þessa
hefðbundnu umræðu að allt að
þriðja hver kona muni upplifa
missi á meðgöngu, langflestar
fyrir tólf vikur,“ bætir hún við.
Því að missa fóstur getur fylgt
mikil sorg og mismunandi er
hvernig sorgin kemur fram á milli
einstaklinga. Anna Lísa segir að
engin ein viðbrögð séu rétt eða
röng. Sumar konur haldi áfram
strax á meðan aðrar upplifa
sjálfsásökun eða mikinn missi.
Stundum komi tilfinningarnar upp
miklu seinna. „Við hjá Gleym mér
ei erum með stuðningshóp á net-
inu fyrir fósturlát og annan fyrir
andvana fæðingar, það hjálpar
sumum að tala við fólk í sömu
stöðu en það er líka svo mismun-
andi hvernig sorgin brýst út.“
Margar konur kjósa að upp-
lýsa ekki um þungun fyrr en þær
eru gengnar tólf vikur. Anna Lísa
segir það samfélagslega reglu að
segja ekki frá. „Þetta er kannski
af því að fósturlát gerist oftast
á þessum vikum. Það gerir það
líka að verkum að kannski er ekki
„leyfilegt“ að syrgja missi fyrir
tólf vikur, en það getur samt verið
mikil sorg. Og þá eru foreldrar,
eða móðir, komin í þá stöðu að
þurfa að þykjast vera í lagi en vera
samt syrgjandi ein, og það getur
verið einangrandi, jafnvel innan
annars góðs sambands,“ segir
Anna Lísa.
Hún segir að mikilvægt sé að
gefa sorginni sem fylgir gaum
og hlusta á fólkið í kringum sig.
„Reyndu að nálgast þessa sorg
með kærleika, kærleika til þín,
kærleika til maka, kærleika til
aðstandenda. Og besta ráðið
sem yndisleg vinkona mín gaf
mér var – það sem fólk þó segir
í vanmætti sínum, segir það af
kærleika.“
Styrktarfélagið Gleym mér
ei hefur lagt sitt af mörkum til
að hjálpa þeim sem bæði missa
fóstur og barn.
Til að mynda hefur félagið sett
á laggirnar minningarkassa sem
foreldrum andvana fæddra barna
eru færðir og innihalda til að
mynda handaför og fótspor and-
vana fæddra barna þeirra, ásamt
því að standa fyrir endurbótum
duftreits fyrir fóstur í kirkjugarð-
inum í Fossvogi. Félagið er alfarið
rekið á styrkjum og segir Anna
Lísa að án þeirra væri félagið ekki
til.
„Ég verð því að fá að minna á
að hægt er að styrkja félagið í
gegn um Reykjavíkurmaraþon Ís-
landsbanka sem er eina fjáröflun
félagsins,“ segir Anna Lísa.
Að eignast
barn er nefni-
lega ekki sjálf-
sagður hlutur.
Teitur Guðmundsson
læknir
Helga Finnbogadóttir
hefur bæði fætt andvana barn og misst fóstur
Vill að fólk viti að hún hafi gengið með tvö börn
Helga Finnbogadóttir er 39 ára gömul. Hún hefur bæði misst fóstur og fætt andvana
barn. Hún á þó einn dreng sem er 18
ára í dag.
„Árið 1999 fæddi ég andvana
barn í þrítugustu viku, dreng sem
var tæpar fjórar merkur. Hann var
jarðaður og fékk nafnið Brynjar
Örn,“ segir Helga.
Hún segir að hún hafi svo orðið
þunguð árið 2015 en það hafi reynst
utanlegsfóstur sem hafi þurft að
fjarlægja. Eftir aðgerðina var annar
eggjastokkurinn stíflaður og óvirk-
ur. Hún og maðurinn hennar hafa
reynt að eignast barn eftir það, en
það hefur gengið illa. Þau hafa farið í
sex uppsetningar hjá Livio sem hafa
reynt mikið á þau bæði. Aðeins ein
uppsetning varð að fóstri, sem hún
þó missti síðar, fyrr á þessu ári.
Helga segir að í fyrra skiptið,
þegar hún var gengin 30 vikur, hafi
hana ekki grunað neitt.
„Allt hafði gengið svo
vel, en svo fór ég að
finna seyðing, eins og
túrverki, sem ágerðust,“
segir Helga.
Hún segir að móðir
hennar hafi fylgt henni á
spítalann þar sem henni var
tjáð eftir skoðun að það hefði
ekki fundist hjartsláttur.
„Ég fékk eðlilega sjokk og eftir
það er ferlið í móðu. Sem betur fer
var yndisleg ljósmóðir á staðnum
sem hélt utan um okkur og útskýrði
vel allt sem þá fór í gang. Ég fékk að
fara heim, fara í bað og undirbúa
mig fyrir gangsetningu. Fór svo á
spítalann tveimur tímum seinna
þar sem ég fór í gangsetningu til að
fæða barnið. Eftir að ég fékk lyfja-
gjöf þá fékk ég f ljótt hríðir. Tíu
tímum seinna fæddi ég andvana
dreng,“ segir Helga.
Hún segir að hann hafi
verið tekinn um leið og
hún hafi ekki fengið að
sjá hann fyrr en eftir
að hann var þrifinn og
settur í föt.
„Ég var í hálfgerðri
leiðslu þegar fæðingin var í
gangi og ég var alltaf að vona
að hann væri á lífi en auðvitað
heldur maður alltaf í vonina. Þegar
komið var með drenginn til mín,
þrifinn og í fötum og ég horfði á
hann í fyrsta sinn þá brá mér mikið
og mér leið mjög illa, enda leit hann
ekki vel út og ég vissi í raun ekki við
hverju ég ætti að búast,“ segir Helga.
Hún segir að sér finnist gott að
tala um missinn og finnst mikil-
vægt að fólk viti að hún hafi gengið
með tvö börn. Hún hafi í bæði
skiptin verið búin að segja sínum
nánustu frá.
Lengra viðtal má nálgast á frettabladid.is
Hrafnhildur Sverrisdóttir
hefur misst fjórum sinnum á fyrsta þriðjungi
Á bak við hvern missi er barn
Hrafnhildur hefur f jórum sinnum misst fóstur – í öll skiptin á fyrsta þriðjungi
meðgöngu. Þegar Hrafnhildur
missti í fyrsta sinn bjó hún tíma-
bundið í Pakistan við störf og
hafði farið í snemmsónar þar
á áttundu viku. Þegar hún
kom til Íslands tæpum
þremur vikum síðar
fór hún til kvensjúk-
dómalæknis til að
tryggja að allt væri í
lagi. Þar kom í ljós að
hjartsláttur var ekki
lengur til staðar og
því um óútskýrt fóst-
urlát að ræða. Í annað
skiptið kom fósturlátið í
ljós í snemmsónar en í þriðja og
fjórða skiptið byrjaði að blæða.
Hrafnhildur segir að þeim Þor-
valdi, manni hennar, hafi liðið
hræðilega í öll þessi skipti.
„Þó að okkur hafi grunað að eitt-
hvað væri að þá vonuðum við að
sjálfsögðu að við hefðum rangt fyrir
okkur og að þarna inni væri töffari
sem væri bara að láta hafa dálítið
fyrir sér alveg frá byrjun. En svo
tekur biðin á sónarbekknum við
þar sem maður liggur og bíður milli
vonar og ótta með ótal hugsanir í
kollinum á meðan læknirinn situr
þögull með sónartækið og skoðar.
Og svo kemur bomban: „Því miður
þá er enginn hjartsláttur í þessu
fóstri“,“ segir Hrafnhildur.
Hún segir að hún hafi í öll
skiptin orðið verulega
sorgmædd og upplifað
gríðarleg vonbrigði.
„ Í hver t sk ipt i
spurði ég mig að
því hvort ég hefði
gert eitthvað rangt.
Hvort ég hefði átt að
slaka meira á, vinna
minna, borða hollara,
ekki drekka neitt kaffi,
eða þá hvort eitthvað væri
líkamlega að hjá mér. Hugurinn
fer á f lug með alls konar mögulegar
útskýringar,“ segir Hrafnhildur.
Á fréttablaðið.is má finna ítar-
legri frásögn Hrafnhildar um hvert
skipti sem hún missti og hvernig
hún þurfti að berjast fyrir því að
fá fóstrið rannsakað eftir að hafa
misst fóstur þrisvar.
Hrafnhildur segir að í öll skiptin
sem hún varð ólétt hafi hún deilt
fréttunum með sínum nánustu.
Hún segir að það hafi ávallt verið
henni mikilvægt, því við fóstur-
missinn, hafi það verið sama fólkið
sem stóð við hlið hennar. Hún segir
að þegar samræður við annað fólk
hafi leiðst inn á þessa braut þá
hafi hún stundum sagt frá þeirra
reynslu. Oft hafi komið í ljós að
aðrir hafa sömu reynslu.
„Mér finnst styrkur í því þó ég
óski engum þess að ganga í gegnum
fósturmissi, hvað þá ítrekað. Fóstur-
missir er það algengur að mér finnst
eiginlega galið að ræða hann ekki.
Þetta er auðvitað mjög viðkvæmt
málefni og hver og einn velur að
sjálfsögðu þá leið sem hentar en
ég held að opin umræða sé af hinu
góða og hjálpi frekar en hitt að
takast á við svona upplifun,“ segir
Hrafnhildur.
Hrafnhildur segir að það sem
henni sé minnisstæðast varðandi
fósturlátin sé hvernig maður missir
vonina meir og meir við hvern
missi. Hrafnhildur segir að lokum
að ekki megi gleyma því í umræðu
um fósturmissi að á bak við hvern
missi er barn. Hún og maður hennar
hugsi stundum til þess að nú gætu
þau átt börn sem væru orðin „þetta
og þetta gömul“.
Lengra viðtal má nálgast á frettabladid.is
Það að konur verði ófrískar og ali börn í samböndum sínum er hluti af lífinu og eðlilegur gangur finnst fólki f lestu. Við fögnum þegar fréttir berast af því að kona sé þunguð og tilkynnt er um tilvonandi barneign alla jafna. Nýtt
líf og upphaf er spennandi og því fylgja miklar
breytingar á umhverfi foreldra, en ekki síður
fjölskyldum þeirra sem taka iðulega virkan þátt í
ferlinu og síðar uppeldi barnanna. Tilhlökkunin
er mikil og væntingarnar sömuleiðis.
Það er því mikið áfall ef kona missir fóstur
og því fylgir rússíbani tilfinninga allra þeirra
sem hlut eiga að máli. Það skiptir vissulega máli
undir hvaða kringumstæðum slíkt gerist og hvort
undanfari hafi verið á slíku eða það gerist brátt.
Þá ber einnig að huga að því á hvaða hluta með-
göngunnar konan er, en eitt er víst að það skilur
eftir sig spor.
Meðgangan frá þungun til fæðingar er til-
tölulega langt ferli eða um 40 vikur og á þessum
tíma verða miklar breytingar á fóstrinu sjálfu
og auðvitað líkama hinnar þunguðu. Við tölum
almennt í læknisfræði um hluta meðgöngu sem
er skipt í 12 vikur eða trimester. Á fyrstu 12
vikum er iðulega mesta óöryggið um það hvort
þungun gangi eftir og síðari hlutar meðgöngu
taldir öruggari, ef svo má segja. Fósturlát er
líklega algengara en fólk gerir sér grein fyrir, en
talað er um snemmbúin fósturlát sem eru á fyrstu
12 vikum og síðbúin sem eru á vikum 12-22. Eftir
22. viku er talað um andvana fæðingu.
Tölur eru eitthvað á reiki um tíðni fósturláta
en talið er að allt að 15 til 20% þungana endi í
fósturláti sem þýðir að það eru mörg hundruð
konur á hverju ári sem missa fóstur og sumar
oftar en einu sinni. Ástæðurnar er fjölmargar
eins og gefur að skilja; fósturgallar, breytingar í
fylgjuvef, sjúkdómar móður og svo framvegis. En
í mörgum tilvikum vitum við ekki hvers vegna,
og það getur skapað mikla vanlíðan og óvissu
fyrir þá konu. Það er því mikilvægt að uppfræða
um áhættuþætti sem geta ýtt undir fóstur-
missi líkt og aldur, lífsstílsþætti og aðra slíka en
ekki síður að uppfræða um algengi þessa og að
í fæstum tilvikum sé um að ræða eitthvað sem
gerðist á meðgöngunni sjálfri sem veldur. Þannig
eru minni líkur á sjálfsásökunum og vanlíðan
viðkomandi sem aftur getur haft áhrif á frjósemi
og vilja þeirra til að reyna að nýju.
Að eignast barn er nefnilega ekki sjálfsagður
hlutur, það er mikil gjöf og blessun fyrir f lesta.
Sem betur fer gengur alla jafna vel og mæðra-
vernd og eftirfylgni ljósmæðra með þunguðum
konum og skipulögð nálgun á áhættuþætti þeirra
þar hefur skilað mjög góðum árangri hérlendis.
Opin umræða um fósturmissi og sorgarferli
það sem honum fylgir er mjög nauðsynleg og
mikilvægt að átta sig á því að viðbrögð eru mjög
einstaklingsbundin sem og að þau tengjast í engu
meðgöngulengd viðkomandi.
Fósturmissir
Anna Lísa
Björnsdóttir.
TILVERAN
2 5 . J Ú L Í 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R10 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
2
5
-0
7
-2
0
1
9

0
4
:2
3
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
7
8
-C
4
3
8
2
3
7
8
-C
2
F
C
2
3
7
8
-C
1
C
0
2
3
7
8
-C
0
8
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
4
0
s
_
2
4
_
7
_
2
0
1
9
C
M
Y
K