Fréttablaðið - 16.02.2015, Blaðsíða 12

16. febrúar 2015 MÁNUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is
VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
UMHVERFISMÆLAR
Súrefnismælar hitamælar pH mælar o.m.fl.
og nú er Fastus einnig söluaðili Merck efnavöru
Veit á vandaða lausn
M
á vera að dómur Hæstaréttar yfir Kaupþingsmönn-
unum fjórum hreyfi við stöðu Ólafs Ragnars Gríms-
sonar, forseta Íslands? Ólafur Ragnar hefur átt í
talsverðum samskiptum við þá, einkum við Sigurð
Einarsson, fyrrverandi stjórnarformann. Ólafur
Ragnar lagði þeim lið, hann greiddi götu Sigurðar og félaga hans.
Veldur það forsetanum skaða? Samskipti Ólafs Ragnars Gríms-
sonar og Sigurðar Einarssonar voru rifjuð upp í Spegli Ríkisút-
varpsins. Þar kom fram að í bókinni Saga af forseta, sem Guðjón
Friðriksson skrifaði um Ólaf Ragnar, segi „ … að Ólafur Ragnar
hafi allt frá árinu 2000 unnið með
Sigurði Einarssyni, bæði í þágu
bankans og annarra málefna.
Guðjón segir að telja megi Sigurð
meðal helstu samstarfsmanna
forsetans á síðari árum. Í bréfi
til krónprinsins í Sameinuðu
furstadæmunum í apríl 2008,
segir Ólafur að hann hafi fylgst
náið með þróun Kaupþingsbanka síðastliðin 10 ár. Bæði hann og
íslenska þjóðin séu afar stolt af afrekum bankans. Bankinn sé í
algerri forystu í íslensku efnahagslífi. Hann mæli eindregið með
bankanum. Fagleg vinnubrögð stjórnenda bankans og starfsmanna
hafi gert bankann að einum öflugasta banka Evrópu.“
Oftar greip Ólafur Ragnar inn í atburðarrásina. Davíð Odds-
son, þá forsætisráðherra, kunni það ráð eitt þegar honum fannst
nóg um ofurlaun stjórnenda Kaupþings að hætta persónulegum
viðskiptum við bankann. Hann gerði það í viðurvist fjölmiðla
svo öllum yrði ljóst hvað hann væri að gera. Fréttin spurðist út,
eðlilega. Inngrip forsætisráðherrans truflaði samningaviðræður
Kaupþings um kaup á Singer & Friedlander-bankanum breska. Í
áðurnefndri bók Guðjóns Friðrikssonar kemur fram að þeir hafi
þurft að sýna fram á að bankinn væri ekki rúinn trausti. Þeir
sneru sér til Ólafs Ragnars sem hélt veglega veislu á Bessastöðum
fyrir bresku bankamennina. Þar rómaði hann ágæti Kaupþings og
bankinn var keyptur.
Í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis segir á einum stað:
„Þegar horft er til baka yfir þá atburði sem leiddu til hruns í
íslensku efnahagslífi vekur þáttur forseta Íslands sérstaka athygli.
Þótt stjórnkerfið í heild beri með margvíslegum hætti ábyrgð á því
sem gerðist verður ekki hjá því komist að skoða embætti forseta
Íslands sérstaklega, svo hart gekk forsetinn fram í þjónustu sinni
við útrásina og þá einstaklinga sem þar voru fremstir í flokki.“
Nú er svo komið að einn helsti samstarfsmaður forsetans,
Sigurður Einarsson, hefur verið dæmdur fyrir verk sín. Verk
sem forsetinn kom óbeint að, með því að lofa Kaupþingsmennina
og mæla eindregið með bankanum. Hann sagði meðal annars
að fagleg vinnubrögð stjórnenda bankans og starfsmanna hefðu
gert bankann að einum öflugasta banka Evrópu. Forsetinn hefur
vissulega beðist afsökunar á mörgu því sem hann sagði, en dugar
það nú þegar alvara málsins rifjast upp?
Í ljósi nýjustu atburða er vert að skoða þetta úr rannsóknar-
skýrslunni: „Það er athyglisvert að nokkrir þeirra eiginleika sem
forsetinn taldi útrásarmönnum til tekna eru einmitt þeir þættir
sem urðu þeim og þjóðinni að falli.“ Kaupþingsmenn voru dæmdir
sekir um alvarlega hluti. Forsetinn tók þátt í tilbúningi blekkingar-
innar. Hefur staða hans breyst?
Forseti Íslands er í vinfengi við Sigurð Einarsson:
Forsetinn lofaði
Kaupþingsmenn
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is
Kannast ekki við ágreininginn
Þorsteinn Sæmundsson, þingmaður
Framsóknar og fulltrúi í atvinnuvega-
nefnd, sagðist í útvarpsþættinum
Sprengisandi á Bylgjunni í gær ekki
kannast við ágreining milli stjórnar-
flokkanna um framtíðarskipan sjávarút-
vegsmála. Af fréttum að dæma er tekist
á um hvernig skilgreina skuli eignar-
hald á veiðiheimildum. Sjálfstæðis-
menn hafa sagst vilja gera kvótann
að eign útgerðarinnar með ákveðnari
hætti en nú er gert en framsóknar-
menn ekki. Þorsteinn kannaðist ekki
við ágreininginn, sem hefur meðal
annars leitt til þess að sjávarútvegs-
ráðherra hefur ekki getað lagt fram
fullklárað frumvarp um þetta,
þar sem deildar meiningar
eru milli þingmanna flokk-
anna.
Hver á sameignina?
Stjórn fiskveiða er og verður deilumál
sem og réttur hvers og eins. Lögin byrja
svona: „Nytjastofnar á Íslandsmiðum
eru sameign íslensku þjóðarinnar.
Markmið laga þessara er að stuðla að
verndun og hagkvæmri nýtingu þeirra
og tryggja með því trausta atvinnu og
byggð í landinu. Úthlutun veiðiheim-
ilda samkvæmt lögum þessum myndar
ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt
forræði einstakra aðila yfir veiðiheim-
ildum.“ Þarna er skýrt talað. Samt vefst
fyrir mörgum hvaða skilning eigi
að leggja í lagatextann. Alþingi
kemur saman í dag eftir vikuhlé.
Ráðherra hefur ekki enn náð
að leggja fram frumvarp
um breytingar. Vegna
ágreinings milli
stjórnarflokkanna.
Vill þrefalda hlut ríkisins
Lilja Rafney Magnúsdóttir, þingkona
VG, sagði í útvarpsþættinum Sprengi-
sandi á Bylgjunni í gær, að til að
unnt yrði að hjálpa þeim byggðum
sem mestu hafa tapað vegna
kvótaflutninga yrði að auka hlut
ríkisins í kvótanum, en hann er nú
rúm fimm prósent, og að hann yrði
að vera fimmtán prósent. Núverandi
kvótahafar verði þá að sætta sig við
að halda eftir 85 prósentum alls
kvótans. Lilja Rafney segir
að með þessu yrði hægt að
styrkja brotnar byggðir og
nýliðun í sjávarútvegi. Lilja
Rafney sagðist gera sér
grein fyrir að kvóta-
kerfið hyrfi ekki, það
yrði áfram.
sme@frettabladid.is
Íslendingar eru í öfundsverðri stöðu. Á
fáeinum áratugum höfum við byggt upp
eitt öflugasta raforkukerfi í heimi og
verð til almennings er með því lægsta
sem þekkist.
Það má segja að iðnaðaruppbygging
hafi hafist fyrir alvöru þegar Lands-
virkjun var stofnuð um Búrfellsvirkj-
un í tengslum við álverið í Straumsvík
á sjöunda áratugnum. Síðan hefur orðið
mikil framþróun, klasar hafa byggst upp
í orkuiðnaði, svo sem jarðvarmaklasi og
álklasi, og þekkingin er orðin útflutn-
ingsvara.
En er raforkan á Íslandi seld álverum
„á tombóluverði“ eins og Jón Steinsson,
dósent í hagfræði við Columbia-háskóla,
hélt nýverið fram í viðtali á Bylgjunni?
Þess sér ekki stað í bókum Landsvirkj-
unar, en um 70% af tekjum fyrirtækisins
koma frá áliðnaði. Það er til marks um
sterka stöðu fyrirtækisins að í ársreikn-
ingum fyrir árið 2013 var bókfært eigið
fé rúmir 200 milljarðar og handbært fé
frá rekstri yfir 30 milljörðum. Á síðasta
ársfundi kom fram að það gæti greitt upp
allar sínar skuldir á rúmum níu árum,
þrátt fyrir að hafa lokið við sína stærstu
virkjun haustið 2007. Að gefnu tilefni
er ástæða til að taka fram, að við sama
tækifæri sagði forstjóri Landsvirkjunar
að arðsemisáætlanir Kárahnjúkavirkjun-
ar hefðu staðist.
Landsvirkjun gefur upp að meðalverð
til stóriðju árið 2013 hafi verið 25,8 dollar-
ar á megavattstund. Langsótt er að kalla
það tombóluverð því sama ár var meira en
þriðjungur af öllu áli utan Kína framleitt
við lægra rafmagnsverð (34,6% allrar
álframleiðslu utan Kína skv. upplýsingum
frá greiningarfyrirtækinu CRU). Ísland
er því vissulega samkeppnis hæft hvað
varðar orkuverð til álframleiðslu en samt
ekki í lægsta þriðjungi.
Það sem hangir á spýtunni þegar talað
er um „tombóluverð“ virðist vera lagn-
ing sæstrengs til Bretlands og sala raf-
magns um hann fyrir ríkisstyrkt ofur-
verð. Of snemmt er að fullyrða nokkuð
um mögulega arðsemi af því verkefni,
því lítið liggur óyggjandi fyrir um helstu
forsendur, tæknilegar, viðskiptalegar og
þjóðhagslegar.
Ef allt gengi eftir í þeim efnum gæti
það mögulega falið í sér góða viðbót
við orkusölu til stóriðju. En það væri
að sjálfsögðu enginn áfellisdómur yfir
fyrri stefnu, sem hefur fært Íslending-
um gríðar legan ávinning og mun halda
áfram að gera það.
Raforka á „tombóluverði“?
ORKUMÁL
Pétur Blöndal
framkvæmdastjóri
Samáls, samtaka
álframleiðenda