Fréttablaðið - 23.01.2016, Qupperneq 16

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir forStjóri: Sævar Freyr Þráinsson Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis
á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871
fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is og Viktoría Hermannsdóttir viktoria@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is ljóSmyndir: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚtlitShönnun: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Gunnar
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Ég skrifa eftirfarandi hugleiðingar gegn betri vitund og
góðum ráðum. „Æi, ég nenni ekki að eyða helginni í virka
í athugasemdum,“ sagði eiginmaðurinn. „Aldrei að játa,“
sagði lögfræðingurinn í fjölskyldunni. En ég verð. Ég verð
að játa. Ég er sek. Ég er ein af þessum afætum. Vegna mín
kveljast börn, gamalmenni svelta og heilbrigðiskerfið
koðnar niður. Já, ég fékk úthlutað listamannalaunum í ár.
Ég bið hvorki um fyrirgefningu né uppreist æru. Til-
gangur minn er aðeins sá að útskýra hvernig einhver
leiðist út á braut slíkrar óreglu og samfélagslegra spell-
virkja.
Ylvolg mjólk úr ríkisspenanum
Ég ætlaði alltaf að verða rithöfundur. Ég ætlaði samt ekki
að verða svona klisja með kúluhatt sem drekkur bara kaffi
á Hressó og dettur í það á Grand rokk. Ég ætlaði ekki að
verða týpan sem kaupir föt með því að stíga um borð í
tímavél og dreymir blauta drauma um að detta niður
tröppur, fótbrotna og deyja úr blóðeitrun. Ylvolg mjólk
úr ríkisspenanum skyldi aldrei nokkurn tímann þynna
út latte-ið mitt. En svo skrifaði ég bók sem seldist eins og
fótanuddtæki á níunda áratugnum.
Djöfull var ég góð með mig þegar það þurfti að endur-
prenta. Ég hafði sýnt þessum lúserum hvernig átti að
gera þetta. Ég beið þess að Hannes Hólmsteinn byði mér
í kaffi til að þakka mér fyrir að sanna að lögmál frjáls-
hyggjunnar giltu líka um listir. Ritlaunin hlytu að kaupa
mér tvö ár til að skrifa næstu bók og allavega eina utan-
landsferð. En raunin varð önnur.
Takk
Fyrir viku bárust fréttir af breskum bókamarkaði sem
komu engum á óvart. Athugun tímaritsins The Bookseller
á ritlaunum breskra höfunda leiddi í ljós að fæstir rithöf-
undar geta lifað af bókaskrifum. Það sem kom hins vegar
mörgum á óvart var að þeim fer fækkandi.
Hart hefur verið tekist á um listamannalaun í
íslenskum fjölmiðlum. Umfjöllun um listamannalaun,
tilgang þeirra og ráðstöfun, á fullkomlega rétt á sér, rétt
eins og um önnur fjármál ríkisins: Tímum við að verja
180 milljörðum í búvörusamning eða tugum milljarða í
jarðgöng? Svo virðist þó sem tilgangur listamannalaun-
anna gleymist gjarnan í skáldlegri fúkyrðagleðinni.
Margir virðast telja að rithöfundar á listamannalaun-
um sitji nú með banana í eyrunum í demantsskreyttum
fílabeinsturnum, belgi sig út af hægelduðum gullgæsum,
stingi svo fingri ofan í kok og kasti upp til að hafa pláss
fyrir meira. Svo er hins vegar ekki. Flestir sitja höfund-
arnir á eldhúskolli með örbylgju núðlur í skjálfandi lúk-
unum og nefið ofan í uppnefnunum sem þeim eru gefin
í athugasemdakerfum internetsins. Flestir eru þeir – þar
með talið undirrituð – þakklátir þjóðinni fyrir tækifærið
sem þeim hefur verið gefið og staðráðnir í að standa sig.
Aðallega eru þeir þó að gera í buxurnar af ótta við yfir-
vofandi dómsuppkvaðningu um afrakstur vinnu þeirra.
Fjárfesta eða ekki fjárfesta?
Gamli íslenskuprófessorinn minn, Eiríkur Rögnvaldsson,
varaði nýlega í Fréttablaðinu við hættunni sem íslensk-
unni stafar af hinum enska menningarheimi vegna
„snjalltækjabyltingarinnar“. Ég þekki þetta sjálf. Þegar
ég eignaðist rafbókalesara tók ég í auknum mæli að lesa
bækur á ensku; þær voru ódýrar og aðgengilegar. Og þar
liggur hundurinn grafinn.
Ritlaunin fyrir bókina mína nægðu fyrir vöxtum af
húsnæðisláninu í þrjá mánuði, þriggja mánaða skammti
af örbylgjunúðlum og einum maskara. Hannes Hólm-
steinn bauð mér aldrei í kaffi. Ef rithöfundar sem skrifa
á ensku, þriðja algengasta móðurmáli veraldarinnar,
geta ekki lifað af skrifum sínum, hvaða möguleika eigum
við Íslendingar á að viðhalda tungu og menningarlífi á
okkar 330.000 manna móðurmáli?
Tilgangur listamannalauna er ekki að gera völdum
bóhemum kleift að vinna ekki ærlegt handtak. Það eru
aðeins hliðaráhrif launanna. Listamannalaun eru fjár-
festing til að halda íslenskri menningu og tungu á lífi.
Hvort við kærum okkur um að halda íslenskunni á lífi er
svo stóra spurningin.
Ég er afæta
Trump setti
svo punktinn
yfir i-ið í
vikunni þegar
hann kom
fram ásamt
Söru Palin,
sem þykir
líklegt
varaforseta-
efni nái hann
kjöri.
Fæst í apótekum, Krónunni, Fjarðarkaup,
Hagkaup, Nettó og Græn heilsa.
Duft í kalt vatn eða boost
Styður:
Efnaskipti og öugri brennslu
Minni sykurlöngun
Slökun og svefn
Vöðva og taugastarfsemi
Gott á morgnana og kvöldin
1/3 tsk = 350mg - ekkert bragð
ENGIN
MAGAÓNOT
Mikill virkni
Náttúrulegt
Þörunga magnesíum
Svo virðist sem ýmiss konar sannindi í pólitík teljist ekki sönn lengur.Á Íslandi höfum við kosningasigur Besta flokksins og Pírata, sem áfram fara með himinskautum í skoðanakönnunum. Í Bret-landi tókst sósíalistanum Jeremy Corbyn
að ná formannsstóli Verkamannaflokksins. Annars
staðar hafa ógeðfelldari öfl átt upp á pallborðið, eins
og Svíþjóðardemókratar eða Jobbik í Ungverjalandi.
Vandi er um að spá hverju þetta sætir. Margir
virðast sammála um að efnahagshamfarirnar 2008
hafi verið ákveðin vatnaskil. Ef til vill sýndi efna-
hagsóstjórnin á árunum fyrir heimskreppuna að hin
hefðbundnu stjórnmálaöfl eru langt í frá óskeikul eða
áhættulaus kostur á valdastól.
Hver er þá hættan við að hleypa öðrum að? Inn-
viðir Reykjavíkurborgar hrundu ekki á meðan Besti
flokkurinn var við völd. Því er ólíklegt að einhver koll-
steypa verði þótt Píratar komist í ríkisstjórn. Völd eiga
það líka til að gera fólk íhaldssamara en það taldi sig
áður en til kastanna kom.
Kosningabaráttan fyrir bandarísku forsetakosning-
arnar endurspeglar ofangreint að nokkru leyti. Tveir
kandídatar, sem áður þóttu varla sérlega forsetalegir,
eru nú allt að því líklegastir til að hljóta útnefningu
sinna flokka.
Um Donald Trump þarf vart að fjölyrða. Fram-
bjóðandinn sem keppist við að yfirbjóða andstæðinga
sína. Hann vill loka landamærunum við Mexíkó,
banna múslimum að koma til Bandaríkjanna, afneitar
staðreyndum um hlýnun jarðar og hefur lýst því yfir
að varpa eigi kjarnorkusprengjum á Norður-Kóreu.
Trump setti svo punktinn yfir i-ið í vikunni þegar
hann kom fram ásamt Söru Palin, sem þykir líklegt
varaforsetaefni nái hann kjöri. Líkur sækir líkan heim.
Á hinum vængnum er það öldungurinn Bernie
Sanders sem gæti staðið uppi sem sigurvegari. Sanders
lýsir sjálfum sér sem sósíaldemókrata. Er andvígur
bankaræðinu á Wall Street og vill innleiða skatta-
hækkanir á efnamesta fólkið. Hann vill jafnframt að
allir geti notið heilbrigðisþjónustu, hefur hugmyndir
um að innleiða fæðingarorlof og hvetur til varkárni í
utanríkismálum. Varla sérstaklega róttækt á norrænan
mælikvarða, en nóg til að vera sakaður um daður við
kommúnisma vestan hafs.
Spurningin er svo hver yrði niðurstaðan ef þessir
andstæðu pólar myndu mætast í kjörklefanum.
Ómögulegt að segja en líklegt er að bandarískir
kjósendur myndu skiptast í tvær hnífjafnar fylkingar.
Í þessu liggur sennilega stærsta tækifæri Hillary Clin-
ton. Hún nær til breiðari hóps en Bernie Sanders og er
líklegri til að sækja atkvæði á miðjuna. Um þetta þarf
hún að sannfæra demókrata á næstunni.
Hjá repúblikönum er hins vegar ekki um auðugan
garð að gresja þegar kemur að miðjukandídötum.
Trump hefur líka ýtt mörgum kollegum sínum lengra
til hægri með yfirboðum sínum.
Spurningin er hvort kjósendur demókrata greiða
atkvæði með höfðinu eða hjartanu í komandi próf-
kjörum. Hvernig sem fer fylgjumst við hugfangin með.
Höfuð eða hjarta?
2 3 . j a n ú a r 2 0 1 6 L a U G a r D a G U r16 s k o ð U n ∙ F r É T T a B L a ð i ð
SKOÐUN