Morgunblaðið - 25.09.2019, Blaðsíða 14

SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Alls er um 87 milljóna krónamunur á hæsta og lægstaheildarmati fasteigna álandinu, þ.e.a.s. á saman-
lögðu verðmati fasteignar og lóðar á
26 þéttbýlisstöðum á öllu landinu.
Það er hæst í Þingholtunum í
Reykjavík eins og verið hefur á um-
liðnum árum og þriðja árið í röð er
Bolungarvík með lægsta heildar-
matið 16,1 milljón kr. en þar hefur
það hækkað 11,3% á milli ára.
Fasteignagjöld eru þriðja árið í
röð hæst í Keflavík, eða 453.000 kr.,
en lægst í Grindavík, eða 259 þúsund
kr., og eru því 57% af gjöldum í
Keflavík. Munurinn á hæstu og
lægstu gjöldum er 194 þús. kr.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í árlegri samantekt Byggða-
stofnunar á fasteignamati og fast-
eignagjöldum sem byggð er á út-
reikningum Þjóðskrár Íslands á
sömu viðmiðunarfasteigninni á 26
þéttbýlisstöðum um allt land.
Athygli vekur að í fyrsta sinn
frá árinu 2014 lækkar heildarmat
fasteigna hvergi á milli ára. Fram
kemur að af þeim þéttbýlisstöðum
sem skoðaðir voru, utan höfuð-
borgarsvæðisins, er matið núna
hæst á Akureyri eða 49,5 milljónir
kr. Matið þar hefur hækkað um
17,4% á milli ára.
Heildarmat fasteigna hefur
breyst mismunandi eftir byggðar-
lögum. ,,Í ár hækkar matið mest í
Keflavík, eða um 37,7% og er nú 48,5
[milljónir kr.] næst á eftir Akur-
eyri,“ segir í umfjöllun Byggðastofn-
unar. Á milli áranna 2017 og 2018
hækkaði heildarmat fasteignar og
lóðar hins vegar mest á Húsavík, eða
um 43%, og fór í rúma 31 milljón. Nú
hækkar það um 27,1% á Húsavík á
milli ára og er komið í 39,9 milljónir
kr. á viðmiðunarfasteigninni.
Boðar lækkun í Reykjanesbæ
Fasteignagjöldin, þ.e.a.s. fast-
eignaskattar, lóðarleiga, fráveitu-
gjald, vatnsgjald og sorpgjald, hafa
tekið töluverðum breytingum á milli
ára. Bendir Byggðastofnun á að
hæsta heildarmatið þýði ekki að þar
séu einnig hæstu fasteignagjöldin.
Mismunandi álagningarreglur ein-
stakra sveitarfélaga skipti hér
mestu máli. Þriðja árið í röð eru
heildargjöldin hæst í Keflavík eins
og áður segir, eða 453 þúsund kr., en
voru 389 þúsund kr. fyrir ári.
Keflavík er í 4. sæti yfir hæstu
fasteignaskattana og lóðarleigan þar
er áberandi hæst miðað við viðmið-
unarsvæðin öll, eða 118 þúsund kr.
Kjartan Már Kjartansson, bæjar-
stjóri í Reykjanesbæ, segir í samtali
við Morgunblaðið að til standi að
lækka fasteignaskattinn í sveitar-
félaginu á næsta ári. „Við erum samt
bundin af aðlögunaráætlun sem öll
sveitarfélögin sem voru í skulda-
vandræðum eins og við þurftu að
setja fram og við þurfum að standast
þá áætlun. En við munum lækka
álagningarprósentuna núna í fjár-
hagsáætlunargerðinni fyrir næsta
ár,“ segir hann.
Fyrir ári voru fasteignagjöldin
næsthæst í Borgarnesi á landinu
öllu, eða 378 þús. kr., en þar eru nú
sjöttu hæstu gjöldin, 403 þús. kr.
Selfoss hefur skotist upp í annað
sætið yfir hæstu gjöldin, þar sem
þau eru 407 þús. kr. „Undanfarin ár
hafa lægstu gjöldin verið á Vopna-
firði, en eru nú fimmtu lægstu 285
[þús. kr.]. Nú eru gjöldin lægst í
Grindavík 259 [þús. kr.] og næst
lægst í Bolungarvík 260 [þús. kr.],“
segir í skýrslu Byggðastofnunar.
Hæsta fasteignaskattinn
er að finna á Húsavík
Þegar eingöngu er litið á fast-
eignaskattinn kemur í ljós að hann
er hæstur á Húsavík af öllum
þéttbýlisstöðunum 26, eða 210 þús-
und kr. á ári á íbúðarhúsnæði sem
haft er til viðmiðunar. Er hann 160%
hærri en í Bolungarvík, þar sem
hann er lægstur, eða 81 þúsund kr.
194.000 kr. munur á
fasteignagjöldunum
Hæst og lægst
» Fráveitugjald er hæst í
Borgarnesi, 105 þús. kr. á ári,
sem er 293% hærra en í Grinda-
vík, sem er lægst með 27 þús.
kr. á ári.
» Vatnsgjald er hæst á Patreks-
firði, eða 86 þús. kr., en lægst í
Grindavík, tæpar 20 þús. kr.
» Sorpgjald er hæst á Selfossi,
62 þús. kr., en lægst á Vopna-
firði, 27 þús. kr.
Fasteignagjöld 2019 í þúsundum kr.*
Heimild: Byggðastofnun
*Fasteignagjöldin samanstanda af fasteignaskatti,
lóðarleigu, fráveitugjaldi, vatnsgjaldi og sorpgjöldum
500
400
300
200
100
0
Ke
fla
ví
k
Se
lfo
ss
H
ús
av
ík
G
ru
nd
ar
fjö
rð
ur
Re
yk
ja
ví
k
–
Þi
ng
ho
lt
B
or
ga
rn
es
Ís
af
jö
rð
ur
–
n
ýr
ri
by
gg
ð
Si
gl
uf
jö
rð
ur
H
öf
n
Eg
ils
st
að
ir
St
yk
ki
sh
ól
m
ur
N
es
ka
up
st
að
ur
Sa
uð
ár
kr
ók
ur
H
vo
ls
vö
llu
r
Pa
tr
ek
sf
jö
rð
ur
Ve
st
m
an
na
ey
ja
r
D
al
ví
k
H
ve
ra
ge
rð
i
Ak
ur
ey
ri
–
Ef
ri
B
re
kk
a
Kó
pa
vo
gu
r –
v
es
tu
rb
æ
r
Ak
ra
ne
s
Se
yð
is
fjö
rð
ur
B
lö
nd
uó
s
Kó
pa
vo
gu
r –
H
vö
rf
, Þ
in
g
Kó
pa
vo
gu
r –
K
ór
ar
Re
yk
ja
ví
k
–
G
ra
fa
rh
ol
t
Vo
pn
af
jö
rð
ur
Re
yk
ja
ví
k
–
Ú
lfa
rs
ár
da
lu
r
H
ól
m
av
ík
B
ol
un
ga
rv
ík
G
rin
da
ví
k
14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það er margtmótdrægtBoris John-
son, forsætisráð-
herra Bretlands,
þessar vikurnar og
flest af því á rót í
meginvanda hans, þótt á honum
séu ýmsar hliðargreinar.
Meginvandi hans er sá að
ríkisstjórnin hefur ekki meiri-
hluta á breska þinginu.
Theresa May, fyrirrennari
hans í embættum leiðtoga og
forsætisráðherra, glutraði nið-
ur tæpum meirihluta í kosn-
ingum sem hún „fékk náðar-
samlegast að halda“ með leyfi
Corbyns, leiðtoga Verka-
mannaflokksins, vorið 2017.
May var þó vorkunn því þá
benti flest til þess að Íhalds-
flokkurinn myndi fjölga at-
kvæðum sínum á þingi um
nokkra tugi og tryggja sér þar
með það svigrúm sem forsætis-
ráðherrar þar þurfa helst að
hafa til að þola að einstakir
þingmenn og jafnvel smáhópar
þeirra geti hlaupið út undan sér
í einstökum málim. En reynsl-
an sýnir að við slíku megi búast
oftar en ekki.
May bætti sex prósentustig-
um við fylgi Íhaldsflokksins. Ef
kerfi hlutfallskosninga væri í
Bretlandi hefði það væntanlega
fjölgað þingmönnum hennar
um a.m.k. tvo tugi. En í kerfi
einmenningskjördæma þarf
heppni að leggjast með atkvæð-
unum í kjörkassana og dreifing
atkvæða á flokka getur skipt
miklu máli. May bætti engum
þingmanni við meirihluta sinn.
Þvert á móti. Hún missti þann
starfhæfa meirihluta sem hún
hafði og varð að tryggja sér
slíkan áfram með samningi við-
„systurflokk“ á Norður-
Írlandi, þótt þann stuðning
fengi hún ekki ókeypis. En
samkvæmt reglum stjórnmál-
anna gat hún sent þann háa
reikning til skattborgaranna.
En síðan hefur rjátlast enn
af þeim meirihluta Íhalds-
flokksins bæði í tíð May og
Johnsons, í þessum tveimur
mánuðum hans. En þá ákvað
allstór hópur þingmanna, sem
allir höfðu lofað að styðja
niðurstöðu þjóðaratkvæðis, og
voru flestir fráfarandi ráð-
herrar, að gera allt sem þeir
gætu til að svíkja það loforð og
skeyta hvorki um skömm né
heiður. Þetta er höfuðvandi for-
sætisráðherrans.
En við hann bætist að valdið
sem forsætisráðherra hafði far-
ið með um aldir í umboði þjóð-
höfðingjans seldi Cameron,
einn af fyrirrennurum hans, frá
sér fyrir stjórnarmeirihluta
með Frjálslynda flokknum og
náði þar með að koma Gordon
Brown frá, sem var svo sem
bæði æskilegt og nauðsynlegt.
En samkvæmt lögum sem
byggðu á kaupsamningi við
Frjálslynda þarf
forsætisráðherra
nú að fá stuðning 2⁄3
hluta þingmanna til
að tillaga hans um
kosningar nái fram
að ganga. Corbyn,
sem lengi hefur krafist kosn-
inga þegar í stað, lét sína menn
nú sitja hjá eða greiða atkvæði
gegn kosningum og kom þannig
í veg fyrir kosningar.
Þá hafði Boris Johnson for-
sætisráðherra ákveðið þing-
frestun sem stjórnarandstaðan
sagði að væri stytting um 15
daga en ríkisstjórnin að væri
aðeins um fimm daga því hefð-
bundin flokksþing allra helstu
flokka féllu inn í þau. Fordæmi
eru fyrir slíkri frestun og raun-
ar mun lengri. Stjórnarand-
staðan (eða fulltrúar hennar ut-
an þings) fór með málið fyrir
dómstóla, hvar sem hún kom
því við. Skoskur dómstóll
dæmdi að þingfrestunin stang-
aðist á við lög en enskur dóm-
stól að lög stæðu ekki gegn
slíkri frestun. Þá var Hæsti-
réttur kallaður úr fríi og hann
sagði samhljóða að frestunin
stangaðist á við lög. Kemur
óneitanlega á óvart að dóm-
stólar skuli blanda sér í stjórn-
málalegt þras með þessum
hætti enda mun það fara illa
með trúverðugleika þeirra til
lengdar. Nú síðast benti forseti
Mannréttindadómstólsins á að
íslenski fulltrúinn þar hefði náð
að fá aðra með sér í að dansa
með pólitísku upphlaupi á Ís-
landi. Og hvorki dómsmála-
ráðuneytið hér né dómstólar
hafa dug eða reisn til að taka
ekki þátt í slíku. Ekki er hins
vegar sjáanlegt hvaða þýðingu
þessi niðurstaða hefur.
Verkamannaflokkurinn seg-
ist tilbúinn að hætta við flokks-
þing sitt og kemur ekki á óvart,
því að þar er allt í stórkostlegu
uppnámi svo slíkt hefur ekki
sést í áratugi.
Breski þingforsetinn, sem er
á útleið eftir mánuð, ætlar að
kalla þing saman til umræðu í
dag en ekki er víst hvort það
hafi nokkra þýðingu. Þing-
forsetinn þessi hefur verið á
miklu „egóflippi“ þessar síð-
ustu vikur í embættinu svo að
hvað sem öðru líður gæti orðið
þarna nokkurt fjör. Forsætis-
ráðherrann er á þingi SÞ þegar
þetta er skrifað og ekki er ljóst
hvort hann breytir þeim áætl-
unum.
Þeir eru til í þessari álfu og
þar með hér á landi sem halda
því fram að áhættulaust sé að
ganga í ESB því þjóðir geti
bara hætt mislíki þeim vistin.
Þegar ein öflugasta þjóðin í
þeim félagsskap er tekin í
fantalega gíslingu og ekkert
gert með ákvörðun hennar geta
menn rétt ímyndað sér hvernig
smáfiskum myndi líða lokuðum
í þess háttar fiskabúri.
Það er af mörgu að
taka þegar horft er
til breskra stjórn-
mála þessa dagana}
Það blæs á móti Boris
L
oksins eftir hin mögru eftir-
hrunsár glittir í samgöngu-
framkvæmdir á höfuðborgar-
svæðinu. Þó að undanfarin ár
hafi einkennst af litlu fjármagni
til samgangna um allt land þá verður að segj-
ast að stórhöfuðborgarsvæðið hefur verið
undanskilið lengur heldur en bara hrunárin
telja. Ókláruð tvöföldun Reykjanesbrautar er
augljósasta dæmið um það. Nú liggur fyrir
allt nema undirritun á samkomulagi ríkisins
við sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu á bráð-
nauðsynlegum samgönguframkvæmdum.
Áætlunin lítur mjög vel út í nær alla staði
og er það mjög ánægjulegt að menn séu loks-
ins að nálgast skóflustungu í þessum málum.
Áætlunin er um svo margar mikilvægar fram-
kvæmdir að það ættu ekki að sjást nein and-
mæli um þann hluta áætlunarinnar. Hún er byggð á
gríðarlega mörgum góðum greiningum um umferðar-
þróun til næstu áratuga, hvað varðar umferðarálag,
slysatíðni og umhverfismál.
Engin áætlun er hins vegar það góð að hún sé sam-
þykkt án athugasemda. Í þessu tilfelli snúast athuga-
semdirnar um fjármögnun framkvæmdanna, nánar til
tekið veggjöldin. Þrátt fyrir harða gagnrýni á veg-
gjaldaáform ríkisstjórnarinnar sl vor eru veggjöld enn
sú leið sem ríkisstjórnarflokkarnir ætla að nota til að
fjármagna þessa mikilvægu uppbyggingu.
Frá mínum bæjardyrum séð virðist það vera krafa
Sjálfstæðisflokksins að veggjöld séu skilyrði fyrir því að
framkvæmdir hefjist. Ég sé ekki að Fram-
sókn og VG séu á sama máli en gott og vel,
þau kvitta samt undir að veggjöld séu fjáröfl-
unarleið ríkisins í þessu. Ég sé hins vegar
aðrar leiðir, eins og FÍB bendir á þá gæti
sparnaðurinn af færri slysum auðveldlega
borgað upp framkvæmdirnar en kostnaður-
inn af slysum er metinn í kringum 50 millj-
arða á ári.
Stundum er sagt að við verðum að fara í
veggjöld, út af orkuskiptum. Veggjöldum er
t.d. ætlað að koma í stað bensíngjalda, sem er
líka verri kostur en aðrar leiðir sem í boði
eru. Augljósara væri að leggja niður bensín-
gjaldið og taka upp kílómetragjald með
þyngdarstuðli. Það myndi hvetja til að kaupa
léttari bíla sem myndi minnka álagið á vegina
og draga úr viðhaldskostnaði, sem myndi svo
lækka gjaldið sjálft. Kostnaðurinn vegna útblásturs er
svo innheimtur í gegnum kolefnisgjaldið. Þannig væri
jarðefnaeldsneytisbíll að borga kílómetragjald og kolefn-
isgjald en rafmagnsbíll bara kílómetragjald. Léttari bíll
væri að borga lægra kílómetragjald og þyngri bíll meira.
Nákvæmt gjald fyrir notkun.
Áhersla ríkisstjórnarinnar á veggjöld er því undarleg,
það er hægt að fjármagna þetta á ýmsan annan hátt ef
lægri slysatíðni dugar ekki til, en með þessa flokka við
völd eru veggjöld óumflýjanleg. Flýjum þá í næstu kosn-
ingum, kjósum Pírata. bjornlevi@althingi.is
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Veggjöld?
Höfundur er þingmaður Pírata.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen