Morgunblaðið - 03.12.2019, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 2019
Sjöundi og síð-
asti hádegisfyrir-
lestur haustsins
hjá Sagnfræð-
ingafélagi Ís-
lands verður
haldinn í dag, 3.
desember.
Fyrirlestr-
arnir hafa verið
haldnir í sam-
vinnu við Þjóð-
minjasafn Íslands í fundasal þess og
hefjast kl. 12.05.
Í dag flytur Haraldur Hreinsson
fyrirlestur um upphaf kirkjuvalds-
stefnunnar eða hinnar gregorí-
önsku siðbótar á Íslandi með hlið-
sjón af aðferðum menningarsögu,
eins og segir í tilkynningu.
Jafnan er litið svo á að Þorlákur
Þórhallsson, biskup í Skálholti
1178-1193, hafi verið fyrsti fulltrúi
kirkjuvaldsstefnunnar eða hinnar
gregoríönsku siðbótar á Íslandi.
Þótt ekki sé vitað með fullri vissu í
hverju nákvæmlega kröfur hans
fólust má ljóst vera að hann setti
ýmis mál á dagskrá sem komu róti
á þá kirkjuskipan sem fyrir var í
landinu og stuðluðu að framgangi
kirkjuvaldsstefnunnar,“ segir m.a. í
tilkynningu um fyrirlesturinn.
Haraldur hefur lokið prófum í
guðfræði frá HÍ og meistaraprófi
frá Harvard. Fyrr á þessu ári lauk
hann doktorsprófi í sagnfræði frá
háskólanum í Münster í Þýskalandi.
Kirkjuvaldsstefnan
rædd á fundi í dag
Haraldur
Hreinsson
Brynja Dögg
Guðmundsdóttir
Briem lögfræð-
ingur hefur verið
sett fram-
kvæmdastjóri
kirkjuráðs frá og
með 14. nóvem-
ber sl. og til vors
2020.
Brynja lauk
BA-námi frá
lagadeild Háskóla Íslands vorið
2009 og meistaranámi vorið 2011.
Þá hefur hún lokið diplómanámi í
opinberri stjórnsýslu. Brynja hefur
starfað sem persónuverndarfulltrúi
Biskupsstofu og að undanförnu
einnig sem jafnréttisfulltrúi.
Brynja hefur starfað á Biskups-
stofu í rúmt ár.
Brynja Dögg sett
yfir kirkjuráð
Brynja Dögg
Guðmundsdóttir
Karlmaður á fertugsaldri hefur
verið dæmdur í tveggja mánaða
fangelsi fyrir brot gegn valdstjórn-
inni, en hann var fundinn sekur um
að hafa bitið lögreglumann við
skyldustörf á bráðamóttöku Land-
spítalans í Fossvogi í Reykjavík.
Hinn dæmdi á að baki sakaferil
aftur til ársins 2006. Hefur hann
m.a. áður verið dæmdur í fangelsi
fyrir líkamsárás, auðgunar-, fíkni-
efna- og umferðarlagabrot.
Beit lögreglumann
á Landspítalanum
STUTT
SVIÐSLJÓS
Atli Vigfússon
Laxamýri
Jólahangikjötið á Stafnsbæjunum í
Þingeyjarsveit var tekið niður í lið-
inni viku, en mjög vel gekk að
reykja þetta árið, þar sem tíðarfarið
í nóvember var stillt og þurrt.
Sigurgeir Hólmgeirsson bóndi og
aðrir ábúendur vinna saman að því
að reykja í gamla torfhúsinu og þar
hefur verið reykt kjöt í meira en
hálfa öld. Sigurgeir ólst upp við að
fást við reykinn og það er gaman að
reykja í svona góðu veðri eins og
verið hefur.
„Ég sagði í fyrra að ég ætlaði að
vera hættur að reykja kjöt eftir
hálfrar aldar starf við þá iðju en ég
hef verið að bæta á eldinn í haust
og mér líkar þetta alltaf jafn vel.
Ég bæti taði á eldinn þrisvar á dag
en hér á árunum þegar ég var yngri
kveikti ég stundum bara einu sinni
upp og hélt svo eldinum við allan
tímann þar til kjötið var reykt. Þá
fór ég út einu sinni á nóttu til þess
að vitja um eldinn til þess að hann
myndi ekki deyja.“
Þetta segir Sigurgeir Hólmgeirs-
son og brosir um leið og hann velur
sér fallegar taðflögur úr poka sem
hann er með við reykhúsið. Hann
segir gott að hafa mjög þurrt tað
næst eldinum en loka svo yfir með
flögum með smá raka í sér. Það
verji eldinn betur og hann endist
því lengur.
Reykhúsin eru margvísleg
Reykhúsin eru jafn mismunandi
að gerð og þau eru mörg. Í
Þingeyjarsveit hefur torfhúsunum
fækkað mjög og margir hafa komið
sér upp litlum húsum úr timbri með
bárujárnsþökum og reynast þau
mjög góð reykhús. Á bænum Engi-
dal, sem er inni af Bárðardal, er
reykhúsið á tveimur hæðum og þá
er eldurinn hafður niðri en kjötið
hengt upp á efri hæðinni. Við það
fæst mildur og góður reykur en
stundum er gott að reykja lengur
við slíkar aðstæður og láta svo kjöt-
ið hanga í nokkurn tíma eftir að
lokið er við að reykja. Sigurgeir
segir hins vegar að torfhúsin séu
best að því leyti til að þau sagga
ekki að innan eins og hús sem eru
þétt eins og reykhúsin sem eru með
bárujárni. En eitt er víst, að aðferð-
ir við að reykja kjöt eru mjög ólík-
ar eftir bæjum og gaman er að
smakka hangikjöt sem er mikið
reykt og svo líka kjöt sem er minna
reykt.
Sigurgeir reykir alfarið við tað
en eins og kunnugt er reykja marg-
ir við meira en tað. Ber þar helst
að nefna gulvíði, sem er mikið not-
aður á sumum sveitabæjum, og
birkireykt kjöt vilja margir hafa.
Þá nota sumir trjábörk af lerki,
sem víða er að fá í bændaskógum
héraðsins sem nú er farið að grisja.
Á einum bæ var um langt árabil
slegið krækiberjalyng og bláberja-
lyng ásamt fjalldrapa með sláttuvél
og það hirt upp á vagn og þurrkað
til þess á bæta á eldinn meðan ver-
ið var að reykja kjötið. Það þótti
gefa fínasta bragð.
Saltið skiptir máli
Í dag pækla flestir bændur kjötið
en enn eru margir sem vilja nota
eldri aðferðir eins og t.d. að
sprautusalta. Þá er saltvökvanum
dælt inn í lærin og bógana með
stórri sprautu til þess að vöðvarnir
saltrenni vel. Þá er þurrsöltun enn
notuð mikið og sumir hafa lærin í
pokum með salti í nokkra daga og
velta þeim við í saltinu til þess að
það gangi betur inn í vöðvana.
Saltið skerpir bragðið og sumum
finnst að í búðunum sé nokkuð um
að kjötið sé of lítið reykt og of lítið
saltað. Það vanti gamla góða hangi-
kjötsbragðið eins og það var þegar
fólk var að alast upp á fyrri hluta
síðustu aldar. Í búðunum er mest
selt af hangikjöti af lömbum en
gamla sveitafólkið segir að það sé
lítið bragð af því miðað við hangi-
kjöt af fullorðnum ám og vetur-
gömlum sauðum. Þá finnst mörgum
hangikjöt af geldám hvað best því
þær eru yfirleitt mjög feitar og fit-
an gefur kjötinu ómissandi bragð.
Svona kjöt fæst núorðið víða hjá
bændum sem verka kjöt og selja
beint frá sínu býli og viðskiptin eru
vaxandi. Tvíreykt kjöt er líka mjög
vinsælt en það er mikil vinna við
það því það þarf að hanga í vissan
tíma á milli þess sem það er reykt í
reykhúsinu. Margir bændur sem
vinna kjöt segja að þetta sé auðvit-
að mikil fyrirhöfn en lærin rok-
seljast og það er orðið vinsælt af
borða hrátt hangikjöt á aðventunni,
t.d. á jólahlaðborðunum.
Sigurgeir er mjög ánægður með
kjötið þetta haustið, sem lítur vel
út, og nýtur hann þess eins og aðrir
að eiga nóg af góðu reykmeti og
hlakkar til að smakka á þeim kræs-
ingum sem nýreykta hangikjötið er,
enda ilmurinn góður.
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Bóndi Sigurgeir Hólmgeirsson, einn bænda á Stafnsbæjunum, velur sér tað til þess að bæta á eldinn.
Góður ilmur kemur frá gamla reykhúsinu
 Jólahangikjötið
á Stafnsbæjunum
lítur vel út
Reykhúsið Hér er jólahangikjötið á Stafnsbæjunum reykt.
Hangir Kjötið var tekið niður í lið-
inni viku og gekk vel að reykja.