Fréttablaðið - 22.01.2020, Blaðsíða 16

Í ljósi þeirrar þróunar sem verið
hefur síðustu vikurnar væri illskilj-
anlegt ef Seðlabankinn tæki ekki til
baka þá hækkun sem verið hefur á
vaxtaaðhaldi bankans frá seinasta
vaxtaákvörðunarfundi,“ nefnir hún.
Jafnframt hafi ný stjórntæki
Seðlabankans ráðandi áhrif á
útlánagetu bankanna. Eiginfjár-
kröfur bankanna hafi verið hertar
og sérstakur sveif lujöfnunarauki,
sem leggst ofan á þær, muni hækka
um 0,25 prósentustig í febrúar. Þá
greiði bankarnir auk þess sérstakan
bankaskatt og aðra sérskatta sem
leggist þungt á rekstur þeirra.
„Allir þessir þættir hafa ekki
aðeins þau áhrif að samkeppnis-
staða þeirra á útlánamarkaði er
verulega skökk heldur koma þeir
einnig niður á afkomu bankanna,“
segir Ásdís.
„Sökum þessa hefur aðgengi
að fjármagni úr bankakerfinu til
dæmis snarversnað sem endur-
speglast meðal annars í því að
útlánsvextir eru hærri en ella. Bank-
arnir eru einfaldlega að bregðast
við erfiðu rekstrarumhverfi. Þessi
breyting sem er að eiga sér stað á
útlánamarkaði bitnar mest á litlum
og meðalstórum fyrirtækjum sem
hafa ekki annað val en að taka lán í
bankakerfinu,“ bætir hún við.
Líkur á frekari vaxtalækkun
Jón Bjarki telur talsverðar líkur á
frekari vaxtalækkun á þessu ári.
Einnig telur hann líklegt að slakað
verði á öðrum fjármálalegum skil-
Greinendur Landsbankans meta virði Lykils, sem TM keypti nýverið, á tíu til ell-
efu milljarða króna að teknu til-
liti til mögulegra samlegðaráhrifa
af kaupunum og þriggja millj-
arða króna arðgreiðslu. Þeir telja
kaupin ekki fela í sér endapunkt á
umbreytingaferli tryggingafélags-
ins, heldur muni félagið horfa til
frekari útvíkkunar á starfsemi sinni
og jafnvel þróast í eignarhaldsfélag
í anda hins finnska Sampo eða hins
norska Storebrand.
Í nýju verðmati hagfræðideildar
Landsbankans, sem Markaðurinn
hefur undir höndum, er áætlað að
kaupverð TM á öllu hlutafé í Lykli
verði á bilinu 9,6 til 9,8 milljarðar
króna. Þannig verði hlutfall verðs-
ins af áætluðu eigin fé 0,82.
Sérfræðingar hagfræðideildar-
innar telja að helstu samlegðar-
áhrifunum vegna kaupanna verði
náð í gegnum hagstæðari fjármögn-
un og fjármagnsskipan. Lækka megi
eiginfjárhlutfall Lykils, sem sé 29
prósent, en þeir benda á að mögu-
legt sé að losa um þrjá milljarða
króna í umfram eigið fé til þess að
koma hlutfallinu nær samsvarandi
hlutfalli íslensku bankanna.
Þá telja sérfræðingarnir góðar
líkur á því að það takist að lækka
fjármögnunarkjör Lykils um níutíu
til hundrað punkta sem myndi skila
sér í að minnsta kosti 250 milljóna
króna sparnaði fyrir félagið á ári.
Auk þess verði hægt að ná sam-
legð í rekstrarkostnaði en þar telja
greinendur Landsbankans fimmtán
prósenta sparnað, að mestu í hús-
næðiskostnaði og launakostnaði,
mögulegan.
Að teknu tilliti til ofangreindra
samlegðaráhrifa er virði Lykils
metið á um tíu til ellefu milljarða
króna eins og áður sagði. Til saman-
burðar er verðmat hagfræðideildar
á eignaleigufélaginu um sjö til átta
milljarðar króna án samlegðar-
áhrifa á rekstrarkostnað og fjár-
magnsgjöld.
Greinendurnir taka jafnframt
fram að áhættan upp á við í verðmati
Lykils liggi í auknum samlegðar-
áhrifum í rekstrarkostnaði og hærri
umframarðgreiðslu þannig að eigin-
fjárhlutfall félagsins fari nær lög-
boðnum mörkum, 14 prósentum. Þá
geti mögulega falist samlegðaráhrif
á tekjuhliðinni, svo sem í krosssölu
á milli trygginga og eignaleigu, en
erfitt verði þó að ná því.
Áhættan niður á við felist hins
vegar í hærri afskriftum, lægri bók-
færðu virði útlána og ofmati á sam-
legðaráhrifum.
Óvissan um kaupin og verðmat
TM er töluverð, að mati sérfræð-
inganna, þegar litið sé til slakrar
af komu Lykils, aukinna vanskila
og harðrar samkeppni félagsins, sér
í lagi um einstaklinga. Þá sé ábatinn
af kaupunum þegar verðlagður að
miklu leyti inn í gengi bréfa trygg-
ingafélagsins.
Enn fremur er það mat hagfræði-
deildarinnar að kaup TM á Lykli
séu fyrstu skref félagsins til frekari
útvíkkunar á starfseminni. Ekki sé
ólíklegt að horft sé til þess að þróa
TM í eignarhaldsfélag í anda Sampo
eða Storebrand.
„Þó erfitt sé að fylgja eftir starf-
semi Storebrand í lífeyris- og sparn-
aðarstarfsemi, þá er Storebrand eitt
stærsta eignastýringarfyrirtæki
Noregs en eignarstýringarstarfsemi
gæti rúmast vel í samstæðu TM með
Lykli,“ segir í umfjöllun hagfræði-
deildarinnar.
Greinendur Landsbankans meta
gengi hlutabréfa í TM á 37,7 krónur
á hlut og ráðleggja fjárfestum að
halda bréfum sínum í félaginu. Til
samanburðar stóð gengið í 35 krón-
um á hlut eftir lokun markaða í gær.
Verðmatið gerir ráð fyrir að starf-
semi TM verði eingöngu í trygg-
ingum - auk rekstrar Lykils - og
að breytingar á fjármagnsskipan
félagsins verði nýttar í arðgreiðslur
eða endurkaup. Hins vegar telja sér-
fræðingar hagfræðideildarinnar
ekki ólíklegt að stjórnendur TM vilji
ráðast í frekari fjárfestingar á næstu
árum og útvíkka starfsemina. – kij
200
milljónir króna er mögu-
legur árlegur sparnaður
í rekstrarkostnaði TM í
kjölfar kaupanna á Lykli, að
mati hagfræðideildar Lands-
bankans.
Miðað við stöðu
hagkerfisins er fátt
sem bendir til annars en að
fram undan sé áframhald-
andi aðlögun.
Ásdís
Kristjánsdóttir,
forstöðumaður
efnahagssviðs
Samtaka
atvinnulífsins
Það eru vitaskuld
ákveðin vandamál
sem fylgja lágum vöxtum
sem fara að raungerast eftir
því sem stýrivextirnir lækka
mikið meira.
Jón Bjarki Bentsson,
aðalhagfræðingur
Íslandsbanka
Sigurður Viðarsson, forstjóri TM. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Útvíkki mögulega starfsemina í anda Storebrand
5%
4%
3%
2%
1% 30.12.2014 16.01.202019.07.2017
✿ Verðbólguvæntingar
n Verðbólguálag til 10 ára n Verðbólga til 5 ára n Verðbólga til 2 áraÁsdís Kristjánsdóttir, forstöðumaður efna-hagssviðs Samtaka atvinnulífsins, segist óttast að efnahags-lægðin sem gengur
yfir landið verði enn dýpri ef ekki
verði dregið enn frekar úr aðhaldi
peningastefnunnar og horft til þess
að endurskoða eiginfjárkröfur og
sértæka skattlagningu bankanna.
Aðhaldið hafi aukist umtalsvert
frá síðasta vaxtaákvörðunarfundi
Seðlabankans í liðnum mánuði.
„Það getur ekki verið markmið í
sjálfu sér að herða aðhald í miðjum
efnahagsslaka og sérstaklega ekki
nú þegar mikil óvissa ríkir um stöðu
hagkerfisins,“ segir hún í samtali
við Markaðinn.
Jón Bjarki Bentsson, aðalhag-
fræðingur Íslandsbanka, bendir
aðspurður á að verðbólguvæntingar
hafi á f lesta mælikvarða verið að
þokast niður á við. Það þýði þá að
óbreyttum skammtímavöxtum að
raunvextir hafi þokast upp og pen-
ingalegt aðhald aukist.
Peningastefnunefnd Seðlabank-
ans kemur næst saman í byrjun
febrúar. Hún lækkaði stýrivexti
bankans um 1,5 prósentustig á
liðnu ári – og eru þeir nú í sögulegu
lágmarki í þremur prósentum, en
engu að síður þokuðust raunvextir
lítið niður á sama tíma. Þeir hafa
heldur hækkað nokkuð að undan-
förnu samhliða hratt lækkandi
verðbólguvæntingum.
„Miðað við stöðu hagkerfisins,“
útskýrir Ásdís, „er fátt sem bendir
til annars en að fram undan sé
áframhaldandi aðlögun. Það má
jafnvel velta því fyrir sér hvort hag-
vaxtarspár séu of bjartsýnar fyrir
árið 2020. Sérstaklega þegar litið
Óttast að lægðin verði enn dýpri
Forstöðumaður efnahagssviðs Samtaka atvinnulífsins segir „illskiljanlegt“ ef Seðlabankinn taki ekki til baka þá aukningu sem
hefur verið á vaxtaaðhaldi bankans undanfarið. Fátt bendi til annars en að fram undan sé áframhaldandi aðlögun í hagkerfinu.
yrðum þannig að auðveldara verði
að miðla lágum stýrivöxtum yfir í
almenn lánskjör og lengri vexti.
„Þetta er farið að hanga meira
saman,“ nefnir hann. „Það eru
vitaskuld ákveðin vandamál sem
fylgja lágum vöxtum sem fara
að raungerast eftir því sem stýri-
vextirnir lækka meira. Það er ekki
enn þá farið að bíta mikið. En nú
um stundir eru óbundnir innláns-
vextir, eins og á debetreikningum,
til dæmis komnir við núllið og ef
við ætlum ekki beinlínis að fara
að rukka fólk og fyrirtæki fyrir að
geyma fé hjá bönkum þá tekur þetta
í vaxtamuninn ef útlánsvextir eiga
að lækka eitthvað að ráði.
Á sama tíma hefur arðsemi
bankanna verið að minnka og for-
svarsmenn þeirra benda á að þessi
blanda af arðsemiskröfu sem er gerð
til þeirra, vaxtastiginu og öðrum
kvöðum sem hvíla á þeim auðveldi
þeim ekki að miðla frekari lækkun
stýrivaxta inn í lægri útlánsvexti,“
segir Jón Bjarki.
kristinningi@frettabladid.is
er til þess að atvinnuleysi er enn að
aukast og Vinnumálastofnun gerir
ráð fyrir því að atvinnuleysi muni
jafnvel þokast í átt að fimm pró-
sentum nú í upphafi árs.
Hlutafé fjárfestingafélagsins Tækifæris, sem fjárfestir í nýsköpun á Norðurlandi,
var nýverið aukið um eitt hundrað
milljónir króna að markaðsvirði.
Jón Helgi Pétursson framkvæmda-
stjóri segir í samtali við Markaðinn
að hlutafjáraukningin komi til
vegna fjárfestinga félagsins í Geo-
Sea-sjóböðunum á Húsavík og fjöl-
miðlinum N4.
Núverandi hluthafar Tækifæris
tóku þátt í hlutafjáraukningunni en
KEA er langsamlega stærsti hluthafi
fjárfestingafélagsins með um 72
prósenta hlut. Aðrir hluthafar eru
meðal annars Stapi lífeyrissjóður
með 15 prósenta hlut og Íslensk
verðbréf með 9,2 prósent.
Eigið fé Tækifæris, sem er í rekstri
Íslenskra verðbréfa, nam um 2.150
milljónum króna í lok árs 2018 en
á sama tíma átti félagið eignir upp
á tæplega 2.240 milljónir króna.
Stærsta eign þess er 44 prósenta
hlutur í Jarðböðunum við Mývatn
en hann var metinn á ríf lega tvo
milljarða króna í árslok 2018. – kij
Lögðu Tækifæri
til hundrað
milljónir króna
Jón Helgi Pétursson, framkvæmda-
stjóri Tækifæris.
2 2 . J A N Ú A R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R4 MARKAÐURINN