Bændablaðið - 12.09.2019, Blaðsíða 18

Bændablaðið | Fimmtudagur 12. september 201918
BÚSKAPUR&HLUNNINDI
Hálfrar aldar afmæli Æðarræktarfélags Íslands
Hálfrar aldar afmælisaðalfundur
Æðarræktarfélags Íslands (ÆÍ)
var haldinn 31. ágúst á Hótel Sögu,
en félagið var stofnað 29. nóvember
1969.
Á stofnfundinn mættu um þrjátíu
manns í Búnaðarþingsal Bænda­
hallarinnar. Tveir stofnfélagar voru
mættir á aðalfundinn, æðarbændurnir
Úlla Knudsen, Ystabæ í Hrísey, og
Ingibjörg Eyþórsdóttir, Kaldaðarnesi.
Þær hafa sótt fundi félagsins
síðastliðin 50 ár.
Yfir hundrað manna
afmælisfundur
Að sögn Guðrúnar Gauksdóttur,
formanns félagsins, var aðal­
fundurinn vel heppnaður, en yfir
hundrað manns tóku þátt í fundinum
og viðburðum honum tengdum.
Auk Guðrúnar sitja nú í stjórn
Erla Friðriksdóttir, Margrét
Rögnvaldsdóttir, Sigríður Magnús­
dóttir og Páll Þórhallsson. Magnús
Jónasson og Pálmi Benediktsson eru
í varastjórn.
Afmælisdagskráin hófst með
heimsókn á Bessastaði á föstu­
deginum 30. ágúst. Guðrún segir
að forsetinn hafi tekið á móti
félagsmönnum og gengið með
þeim um varpland forsetasetursins.
Á eftir hafi verið móttaka. „Það
hefur alltaf verið vel hugað að
æðarvarpi á Bessastöðum og eru
félagsmenn stoltir af því að forsetinn
sé æðarbóndi. Þess má geta að í
embættistíð sinni sat Vigdís aðal­
fundi ÆÍ,“ segir Guðrún.
Íslenskur æðardúnn
fái verndað afurðaheiti
Á laugardagsmorgninum 31. ágúst
var sjálfur aðalfundurinn með
hefðbundnum aðalfundarstörfum.
Sólveig Bessa Magnúsdóttir,
Innri­Hjarðardal, var fundarstjóri
og Sigurður Eyþórsson,
framkvæmdastjóri Bændasamtaka
Íslands, flutti ávarp og skilaði
kveðju frá formanni samtakanna.
Þá var skýrsla stjórnar flutt
og farið yfir verkefni síðasta árs.
Meðal markverðustu verkefna var
skráning æðarvarpa en fjöldi þeirra
í dag er 376, en félagsmenn eru nú
342 talsins.
Á fundinum var upplýst að
umsókn um verndað afurðaheiti
fyrir íslenskan æðardún væri á
lokametrunum. Tilgangur með
vernduðu afurðaheiti er meðal
annars að vekja athygli á sérstöðu
íslensks æðardúns og auka verðmæti
hans. Stjórnir ÆÍ hafa alla tíð leitað
leiða til að koma í veg fyrir verðfall
og tímabundnar niðursveiflur í
eftir spurn. Framtíðarsýnin er sú að
héðan fari einungis fullunnar vörur
úr æðardún í útflutning.
Fyrirhuguð sýning um
æðarfugl og æðarrækt
Guðrún segir að á aðalfundinum
hafi einnig verið rætt um sýningu um
æðarfugl og æðarrækt sem fyrirhugað
er að halda á næsta ári. Verkefni heitir
Tilraun II ­ Æðarrækt. Sýningarhaldið
verður í samstarfi við sýningarstjórana
Hildi Steinþórsdóttur og Rúnu
Thors hjá Listaháskóla Íslands og
er fræðslu­ og upplifunarsýning um
dún sem er afurð sjálfbærs sambýlis
dýra og manna – og um möguleika á
nýtingu efnisins.
„Um 20 einstaklingar hafa
verið valdir til að vinna tilraunir
með æðardún í skapandi samtali
listamanna, sýningarstjóra og
fræðimanna (æðarbænda). Titillinn
er vísan í það að sýningin er opin
tilraun sem hverfist um ferli,
rannsóknir og nýsköpun með
þessa einstöku náttúruafurð.
Með sýningunni er ætlunin að
fræða áhorfendur, innlenda sem
og ferðamenn, um fuglinn og
umhverfi hans, samband hans
við manninn, um æðardún og það
hvernig þessi einstöku, dýrmætu,
sjálfbæru hlunnindi eru nýtt með
hagnýtum vinnubrögðum og
afurðum auk nýrra leiða til að
nýta þau.
Listamennirnir fóru í sumar í
sína fyrstu heimsókn í æðarvarp
til að kynnast fuglinum og
æðarræktinni,“ segir Guðrún.
Fræðsluerindi um
breytileikaá varptíma
ÆÍ hefur að sögn Guðrúnar lagt
áherslu á fræðslu til félagsmanna
í sínu starfi og samstarf við
fræðimenn. Á fundinum flutti
Eyrún Gyða Gunnlaugsdóttir erindi
um breytileika á varptíma æðar­
fugla innan Íslands en erindið var
byggt á nýloknu BS­verkefni frá
HÍ.
Hver eru áhrif sjókvíaeldis­
stöðva á æðarfugl?
Nokkrar ályktanir voru samþykktar
á aðalfundinum. Ítrekað var frá
fyrri fundum að brýn nauðsyn sé
á því að rannsaka og vakta áhrif
sjókvíaeldisstöðva og stækkunar
þeirra á lífríki sjávar, þar með
beina og óbeina hættu fyrir vöxt
og viðkomu æðarfugls.
Einnig er ítrekað frá fyrri
aðalfundum að í breytingum
á lögum um stjórn fiskveiða
og lögum um veiðigjald, sem
varða öflun sjávargróðurs, felist
ólögmæt skerðing á eignarrétti
eigenda jarða sem liggja að sjó
og þessi hlunnindi tilheyra, þar á
meðal æðarbænda.
Stjórn ÆÍ er falið að vinna
að lausn málsins ásamt þeim
æðarbændum sem málið varðar.
Henni er einnig falið að leita
eftir upplýsingum um það hvaða
rannsóknir hafa verið gerðar á
áhrifum öflunar sjávargróðurs á
vistkerfi æðarfugls fyrir og eftir
að lögin tóku gildi og jafnframt
hvernig ráðstöfun auðlindagjalds
fyrir auðlindina er háttað.
Guðrún segir að eftir hádegi
á laugardeginum hafi verið farin
ferð um Reykjanes og loks var
hátíðarkvöldverður í Súlnasal
Bændahallarinnar. Þar voru
kynntir tveir nýir heiðursfélagar
ÆÍ; Davíð Gíslason, sem var
formaður ÆÍ árin 1990 til 1999,
og Árni Snæbjörnsson, sem var
hlunnindaráðunautur félagsins í
23 frá 1985 til 2008. /smh
Frá heimsókn Æðarræktarfélags Íslands á Bessastaði. Myndir / Guðmundur Jóhannesson
Guðrún Gauksdóttir, formaður Æðarræktarfélags Íslands, með heiðursfélögunum Davíð Gíslasyni og Árna
Snæbjörnssyni.
Nýkjörin stjórn og varastjórn á 50. aðalfundi Æðarræktarfélagsins, talið frá vinstri: Sigríður Magnúsdóttir, Pálmi
Benediktsson, Margrét Rögnvaldsdóttir, Guðrún Gauksdóttir, Magnús Jónasson og Erla Friðriksdóttir. Á myndina
vantar Pál G. Þórhallsson.