Íþróttablaðið - 01.06.1945, Blaðsíða 12

4
ÍÞRÓTTABLAÐIÐ
Bessastaðir.
Ekki varð mér meint við þetta;
En einn sinni fóru 3 skólapilt-
ar um vetur í norðanveðri suður
á tjörn. Is var á tjörninni mest
allri, en állinn var auður. Mig
minnir þessir þrír væru Bene-
dikt Eiríksson í Guttormshaga,
Halldór Jónsson í Tröllatungu
og Konráð Gíslason. Þeir eru
allir á lífi enn í dag (1887). Þetta
sýnir hvað menn geta gjört sig
liarða, ef hug og menning vant-
ar ekki“.
Þetta eru nokkrar tilvitnanir,
til þess að sýna liversu sund og
aðrar íþi’óttir voru iðkaðar í
Bessastaðaskóla um það leyti,
sem Fjölnismenn dvöldu þar við
nám.
Af einni setningu í endurminn-
ingum Páls Melsteðs má draga
þá ályktun, að sundkennsla
Jóns Þorlákssonar Kjærnesteðs
hafi lyff undir frekari sundiðk-
anir í skólanum. Setningin er í
sambandi við upptalningu á
heztu sundmönnum skólans í
hans tíð og er svona: „. .. . enda
munu þeir allir hafa lært hjá
Jóni Kjærnesteð“.
Jón Þorláksson Kjærnesteð var
frá Skriðu í Hörðárdal og því
sveitungi Jónasar Hallgrímsson-
ar. Hann dvelur stuttan tíma við
smíðanám í Danmörku og lærir
þar meðal annars sund. Eftir að
heim kemur gjörir liann sér
mjög fár um að kenna öðrum
að synda.
1821 hefur Jón sundkennslu
sína. Líkast til fer fvrsta sund-
námskeiðið fram að Laugalaiidi
hinu syðra i Eyjafirði. 8 ungling-
ar sóttu námskeiðið.
Um það levti er Jónas Hall-
grímsson í fóstri hjá frændum
sínum frannni í Eyjafirði, svo
að líklegt er, að hann liafi liaft
kynni af sundkennslu Jóns. Vin-
ir voru þeir Jónas og það ekki
svo litlir. Það má sjá á kvæði
því er hann yrkir eftir Jón lát-
inn og kallar: „A gömlu leiði“.
Jón Þ. Kjærnesteð andaðist 1837.
Talið er að Jón muni hafa kennt
um 100 manns að synda við fjóra
sundkennslustaði: Syðra-Lauga-
land, Steinstaðalaug í Skagafirði,
Reyki á Reykjabraut A.-Húna-
vatnssýslu og Laugarnar við
Reykjavík (1821).
Einn af sundnemendum Jóns
var Gestur Bjarnason frá Krossa-
nesi á Vatnsnesi í V.-Húnavatns-
sýslu ( Sund- eða Glímu-Gestur
oftast kallaður). Hann mun hafa
kennt á 7 stöðum og' farið viða
um land og sýnt fræknleik sinn.
Meðal annara staða lieimsótti
liann Bessastaði og þreytti í-
þróttir við skólapilta. Saga lians
tilheyrir öðrum þætti sund-
kennslunnar. En rétt er að geta
hans hér, til þess að tengja sam-
an þættina og benda á það, að
Gesti komu sundreglur Fjölnis-
manna vel og liafa áreiðanlega
átt sinn þátt í því live víða hann
var beðinn að koma og kenna
sund. Ólafur Daviðsson segir svo
í kaflanum um íþróttir: „Sjálf-
sagt liefur sundpésinn haft tals-
verð álirif og kvatt unglinga til
að læra sund hjá Gesti og ef til
vill fleirum sundkennurum“.
Fátítt er að sjá þess getið í ann-
álum fram að 1821, að menn
bja'rgi sér eða öðrum á sundi.
í kaflanum: Ýms tíðindi við-
víkjandi árinu 1824 í Annáli 19.
aldar er í samhandi við frásögn
um sundkennslu Jóns Þ. Kjærne-
steðs þessi klausa: „Sýndi sig
þegar nytsemi þessarar fögru í-
þróttar, því svo vildi til að
stúlka, er reið yfir Hörgá, hrökk
fram úr söðlinum og varð henni
til bjargar, að Einar nokkur, er
lært Iiafði sund af Kjærnesteð,
var í sömu för, fleygði sér þegar
á eftir henni i harðan streng í
ánni og synti með hana, unz
straumurinn bar þau þar að
landi, er honum var vel stætt“.
Hér hefur verið leitast við að
lýsa sundmennt íslendinga á
dögum Jónasar Hallgrímssonar.
Það hefur verið dregin fram sú