Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.03.2020, Qupperneq 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.3. 2020
Þessir síðustu dagar hafa verið stór-merkilegir. Við höfum farið frá því aðgrínast með kórónuvírusinn í að gera
okkur grein fyrir því að þetta er alvarlegt
mál. Sú tilfinning kom fyrst hægt og rólega
en helltist svo skyndilega yfir okkur með
svona Guð blessi Ísland andartaki. Það var
þegar Donald Trump, forseti Bandaríkj-
anna, ákvað að loka á ferðir til Bandaríkj-
anna frá nánast allri Evrópu.
Stundum er gott að vita að verið er að
taka eitthvað föstum tökum. Þannig hefur
mér liðið með viðbrögðin á Íslandi. Daglegir
blaðamannafundir hafa gefið okkur nokkuð
greinargóða mynd af ástandinu og hvað er
verið að gera til að laga það. Sóttvarna-
læknir og landlæknir hafa staðið þétt sam-
an með Almannavörnum og gefið út ná-
kvæmar tölur um stöðu mála á hverjum
degi.
Fólk er sett í sóttkví með skipulögðum
hætti, viðbúnaðarstig hækkað eftir þörfum,
nú síðast með samkomubanni, og reynt að
halda í við þennan heimsfaraldur og tryggja
að álagið verði ekki of mikið.
Að vísu höfum við líka nokkra sjálfskip-
aða veirufræðinga sem hafa sagt okkur að
við séum að gera allt snarvitlaust og eina
vitið sé bara að setja á fullkomna panik-
stillingu, loka landinu og læsa fólk inni í
íþróttahúsum. Ég verð að segja að ég
treysti betur fólki sem hefur til dæmis lagt
á sig svona smáatriði eins og margra ára
nám og vinnu við læknisfræði og er á allan
hátt líklegra til að vita um hvað það er að
tala.
Það er ekki alveg sú tilfinning sem ég fæ
þegar ég sé forseta Bandaríkjanna. Íslend-
ingar voru búnir að halda blaðamannafundi
í tæpa viku þegar hann ákvað að tjá sig um
kórónuveiruna. Það var ekki mjög traust-
vekjandi.
„Jæja, ég held að þessi 3,4 prósent (áætl-
að dánarhlutfall af þeim sem smitast) séu í
raun rangar tölur. Nú, og þetta er bara til-
finning mín, en byggð á fullt af samtölum
við fullt af fólki sem gerir þetta. Vegna þess
að margir eru með þetta og þetta er minni-
háttar. Þeim mun batna mjög hratt. Þeir
þurfa ekki einu sinni að fara til læknis. Þeir
hringja ekki einu sinni í lækni. Maður heyr-
ir aldrei um þetta fólk. Svo þú getur ekki
áætlað hlutfall þeirra af þjóðinni sem eru
með þessa kórónuflensu og – eða vírus. Svo
þú getur bara ekki gert það. Þannig að við
höfum þúsundir eða hundruð þúsunda
manna sem batnar, bara af því, þú veist, að
hanga heima og jafnvel fara að vinna –
sumir þeirra fara í vinnuna en þeim batn-
ar.“
Í kjölfar þessarar ræðu kom svo kafli þar
sem hann sagði frá frænda sínum sem hefði
kennt við MIT
og hefði þótt
snillingur. Það
yrði að teljast
líklegt að það
væri bara í ætt-
inni og hrein
tilviljun að
hann hefði
ákveðið að
verða forseti
Bandaríkjanna en ekki mikilsvirtur vís-
indamaður. Það var reyndar áður en hann
bætti því við að hann hefði bara nýlega
heyrt af því að einhver hefði dáið úr flensu.
Að auki að allir sem vildu láta prófa sig
gætu gert það. Þá var varaforsetinn varla
búinn að sleppa orðinu um að það vantaði
próf.
Ég er ekki að búa þetta til. Þetta er bara
orðrétt úr viðtali við forseta Bandaríkjanna.
Skömmu síðar ákvað þessi sami forseti að
loka á allar ferðir frá Evrópu. Nema Bret-
landi! Sem allir átta sig á að hefur ekkert
með læknisfræði að gera heldur bara póli-
tík.
Ég verð að segja að ef ég þyrfti að velja
hvort ég ætti að fylgja ráðum Ölmu D.
Möller og Þórólfs Guðnasonar eða Donalds
Trumps þá þyrfti ég ekki að hugsa mig
lengi um.
’Ég verð að segja að égtreysti betur fólki sem hefurtil dæmis lagt á sig svona smá-atriði eins og margra ára nám
og vinnu við læknisfræði og er á
allan hátt líklegra til að vita um
hvað það er að tala.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Appelsínugul viðvörun
Við eigum ekki að vera jákvæðí þeim skilningi að mælastjákvæð eins og það er kallað
þegar fólk greinist með sjúkdóm eða
veiru eins og kórónaveiruna. Því
færri jákvæðir – alla vega mjög já-
kvæðir – í þeim skilningi, þeim mun
betra. Að sjálfsögðu.
Hins vegar þurfum við á jákvæðni
að halda gagnvart fólki sem er að
gera allt það sem í þess valdi stend-
ur til að vernda heilsu okkar. Þar er
ég að sjálfsögðu að tala um heil-
brigðisyfirvöld og stjórnendur al-
mannavarna.
Þeirra hlutverk er ekki auðvelt
þegar við er að eiga veiru sem alls
staðar virðist geta
smeygt sér og
smogið. Sú spurn-
ing hlýtur þá að
vakna að hvaða
marki forræðis-
hyggja sé æski-
leg, hve langt yf-
irvöldin geti
gengið í því að
loka fólk inni,
jafnvel loka heil-
um löndum.
Ekki er þetta orðið eins slæmt –
ekki reyndar saman að jafna – og
þegar forseti Kína kom hingað um
árið og Falung Gong samtökin kín-
versku vildu mótmæla mannrétt-
indabrotum í heimalandi hans. Þetta
var sumarið 2002. Þá var gripið til
þess ráðs, væntanlega að tillögu hins
kínverska gests, að snúa öllu ská-
eygu fólki frá við brottför flugvéla á
leið til Íslands, en þeir sem sluppu í
gegn voru settir í fangabúðir í
Njarðvík sem þar voru opnaðar í
skólahúsnæði.
Ekki hefur mönnum þótt þetta
gott til afspurnar og viljum við flest
helst gleyma þessari meðferð á gest-
um okkar, hvort sem þeir vildu mót-
mæla forseta Kína eða voru hingað
komnir til að halda fyrirlestra í Há-
skóla Íslands en höfnuðu í fangelsi í
Njarðvík eins og dæmi munu vera
um.
Innilokun fólks nú er að sjálf-
sögðu af allt öðrum toga og til marks
um árvekni íslenskra yfirvalda.
Sem dæmi um markviss vinnu-
brögð þeirra má í fyrsta lagi nefna
að hér mælast hlutfallslega fleiri já-
kvæðir en í flestum löndum, ekki
vegna þess að sú sé raunin endilega,
heldur hins að hér er betur fylgst
með þeim sem koma til landsins og
gætu verið smitaðir. Fyrir þetta fá
íslensk yfirvöld plús í kladdann.
Síðan er ástæða til að hrósa yfir-
völdunum fyrir yfirvegaða her-
stjórnarlist í viðureigninni við kór-
ónuveiruna. Íslendingar grunaðir
um að geta borið veiruna eru lokaðir
inni en útlendingar sem hér eru
tímabundið gestir fá að ganga lausir
en með varnaðarorðum. Þeir verða
að öllum líkindum horfnir af landi
brott þegar og ef þeir á annað borð
veikjast. Hugsunin skilst mér vera
sú að fari svo sem allt stefnir í, að
veiran komi til með að breiðast út
hér á landi, þrátt fyrir allar fyrir-
byggjandi ráðstafanir, þá getum við
alla vega gert okkar til að þjóðin
veikist ekki öll í einu eða svo hægt
að heilbrigðis-
kerfið fái ráðið
við vandann.
Veikist allir eða
mjög mörg okkar
á sama tíma gætu
varnir kerfisins
hreinlega hrunið.
Það sem við,
almenningur,
getum gert í
þessu stríði við
vágestinn, sem vissulega má kalla
svo, er að taka viljann fyrir verkið
og leggja jákvæðan skilning í það
sem gert er af hálfu fólks sem er
vakið og sofið í því að standa vörð
um heilsu okkar. Síðan þurfum við
að spyrja um eigin ábyrgð, hvað við
getum lagt af mörkum hvert og eitt
okkar. Þótt ekki séu allir á eitt sáttir
í þessu frekar en öðru, þá er það
engu að síður staðreynd að sam-
staða fólks er mikil og þeim mun
meiri er hún eftir því sem staðan
verður alvarlegri.
En gagnrýni má að sjálfsögðu
heyrast og á að heyrast, enda er
uppbyggileg gagnrýni jákvæð.
Þegar stjórnvöld grípa til efnahags-
aðgerða vegna samdráttar og
kreppu er mikilvægt að þær aðgerð-
ir þjóni hagsmunum almennings,
það verði útgangspunkturinn, ekki
hagsmunir fjármagns.
Þar eigum við dæmi sem hræða
en líka dæmi um hið gagnstæða. Af
þeim þarf að læra.
Með öðrum orðum: Verum já-
kvæð!
’ Þótt ekki séu allir áeitt sáttir í þessufrekar en öðru, þá er þaðengu að síður staðreynd
að samstaða fólks er
mikil og þeim mun meiri
er hún eftir því sem stað-
an verður alvarlegri.
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@-
ogmundur.is
Morgunblaðið/Eggert
Verum jákvæð!
:
Glæsilegt páskablað
fylgirMorgunblaðinu
föstudaginn 3. apríl
NÁNARI UPPLÝSINGAR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími 569 1105 – kata@mbl.is
PÖNTUN AUGLÝSINGA
fyrir mánudaginn 30.mars
–– Meira fyrir lesendur
SÉRBLAÐ
Gómsætur og girnilegur matur
Páskasiðir – Ferðalög – Viðburðir