Morgunblaðið - 07.04.2020, Qupperneq 20

Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
M
arkaðssérfræðingarnir
hjá Sea Data Center
hafa haft í nógu að snú-
ast að undanförnu og
kom aukinn kraftur í starfsemina
snemma á síðasta ári þegar
norska hugbúnaðarfyrirtækið
Maritech Systems eignaðist helm-
ingshlut í þessu merkilega ís-
lenska sprotafyrirtæki. Viðskipta-
vinahópurinn stækkar jafnt og
þétt og segir Anna Björk Theo-
dórsdóttir framkvæmdastjóri að
ný lausn, sem byggist á gagn-
virkum skýrslum, hafi vakið tölu-
verða lukku.
„Við öflum gagna úr ýmsum átt-
um og söfnum saman í gagna-
grunn til frekari úrvinnslu. Þar
geta viðskiptavinir okkar rýnt í
gögnin í notendavænu umhverfi,
og notað til að búa til eigin
skýrslur sem uppfærast sjálfkrafa
með nýjustu tölum. Þessar
skýrslur hjálpa sjávarútvegsfyrir-
tækjum að vakta mun betur stöð-
una í sínu rekstrarumhverfi, og
auðveldar þeim að safna á einn
stað upplýsingum á borð við hve
mikið er búið að veiða af kvóta til-
tekinnar tegundar; hve mikil sala
hefur verið á ferskum flökum inn
á tiltekinn markað; eða hvernig
verð á íslenskum makríl er í sam-
anaburði við færeyskan,“ útskýrir
Anna Björk. „Gagnvirkar skýrslur
þarf ekki að uppfæra handvirkt
fyrir hvern fund, og auðvelda þær
fyrirtækjum upplýsta og gagna-
drifna ákvarðanatöku.“
Gagnasafnið hefur vaxið hratt
og nýtir Sea Data Center í dag
gögn frá Íslandi, Noregi, Fær-
eyjum, öllu Evrópusambandinu,
Rússlandi, Kanada, Bandaríkj-
unum og nú síðast bættist Síle við.
Er þess vandlega gætt við inn-
skráningu og úrvinnslu að not-
endur geti leikið með gögnin á alla
mögulega vegu, og með nokkrum
músarsmellum fengið góða yfirsýn
yfir annars mjög flókinn alþjóð-
legan markað.
Kallar á aðlögunarfærni
Óhætt er að segja að kórónuveiru-
faraldurinn hafi aukið flækjustigið
í viðskiptum með sjávarafurðir og
sýna gögnin það svart á hvítu. „Ís-
lenskir framleiðendur selja tölu-
vert minna magn af fiski úr landi
og eru áhrif faraldursins að koma
hvað sterkast fram á mörkuðum
með ferskar sjávarafurðir sem
sumir eru hreinlega að lokast um
þessar mundir. Þannig hefur rösk-
un á flugi t.d. valdið miklum erf-
iðleikum við að selja fisk til
Bandaríkjanna sem eru t.d. stór
markaður fyrir fersk þorskflök,“
segir Anna Björk.
Herma nýjustu fréttir að út-
flytjendum sé þó að takast, með
erfiðismunum, að koma ferskum
fiski til kaupenda, þó að ekki sé
lengur hægt að flytja vöruna með
farþegaflugi eins og áður, og
blessunarlega virðast þjóðir heims
leggja sig fram við að tryggja að
flutningar matvæla raskist sem
minnst. „En þá situr samt eftir
það stóra vandamál að hótel og
veitingastaðir, sem eru einhverjir
mikilvægustu kaupendur ferskra
íslenskra hágæða sjávarafurða
hafa meira og minna lokað á með-
an faraldurinn gengur yfir. Hafa
margar útgerðir gripið til þess
ráðs að gera breytingar á fram-
leiðslu sinni, draga úr framboði á
ferskum fiski en framleiða í stað-
inn saltaðar eða frystar afurðir.
Það gæti síðan haft áhrif á verð-
þróun seinna meir á mörkuðum
eins og Spáni og Portúgal þar sem
mest er selt af íslenskum salt-
fiski.“
Neytendur vilja fiskinn sinn
Enginn veit með vissu hversu
lengi þetta óvenjulega ástand var-
ir, og hvenær t.d. veitingahúsa- og
hótelgeirinn kemst aftur í samt
horf. „Við eigum líka eftir að sjá
betur hvernig faraldurinn hefur
áhrif á hegðunarmynstur fólks og
með hvaða hætti framleiðendur og
seljendur geta nýtt þau tækifæri
sem skapast,“ segir Anna Björk
og bendir á að þó markaðurinn
hafi raskast þá vilji fólk áfram
borða fisk. Má jafnvel vænta þess
að neytendur muni vilja auka fisk-
neyslu sína enda sjávarafurðir
mikilvægur hluti af hollu mat-
aræði. „Bæði til skamms tíma og
til lengri tíma má vænta töluverðs
vaxtar í netverslun og heimsend-
ingu á matvælum og fylgja því
tækifæri sem íslenskir framleið-
endur ættu að skoða. Gildir þar að
hafa sem besta yfirsýn yfir mark-
aðinn með góðum gögnum, frekar
en að byggja ákvarðanir á ein-
hvers konar tilfinningu fyrir þró-
uninni.“
Tímasetning kórónuveirufarald-
ursins er að sumu leyti heppileg
fyrir sjávarútveginn. Núna er sá
tími árs sem Norðmenn eru hvað
duglegastir að dæla bolfiski inn á
markað og íslenskar útgerðir
nokkuð vel í stakk búnar til að
halda að sér höndum um skeið, og
bíða átekta. Anna segir greinina
öllu vana þegar kemur að sveiflum
og röskunum, og íslenskur sjávar-
útvegur hafi ágætis svigrúm til að
þróa nýja ferla til að aðlaga fram-
leiðsluna betur nýjum aðstæðum.
„Það gæti t.d. falist í því að breyta
því hvernig vinnan er skipulögð í
fiskvinnslunum, og leggja áherslu
á þær vörur þar sem mannshöndin
þarf minnst að koma nærri. Veit
ég að í Noregi eru sumar fisk-
vinnslur þegar búnar að grípa til
þess ráðs að draga úr t.d. fram-
leiðslu á fiski í raspi og ferskum
fiski í neytendaumbúðum, og í
staðinn leggja áherslu á frystar
vörur.“
Mikilvægt að hafa góða yfirsýn á óvissutímum
Íslenskur sjávarútvegur
ætti að hafa ágætis
svigrúm til að aðlagast
þeim breytingum sem
orðið hafa á mörkuðum
vegna kórónuveiru-
faraldursins.
Morgunblaðið/Eggert
Anna Björk segir að aukin framleiðsla frystra og saltaðra afurða, og minnkað framboð á ferskum fiski, geti haft áhrif á verðþróun í löndum eins og Spáni og Portúgal.
Kórónuveirufaraldurinn hefur hrist rækilega upp í sjávarafurðamarkaðinum.
20 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. APRÍL 2020
Óseyrarbraut 12, 220 Hafnarfirði | Klettagörðum 5, 104 Reykjavík | stolpigamar@stolpigamar.is
Gámaleiga
Er gámur lausnin fyrir þig?
Við getum líka geymt gáminn fyrir þig
568 0100
stolpigamar.is
HAFÐU
SAMBAND
Búslóðageymsla z Árstíðabundinn lager z Lager z Sumar-/vetrarvörur
Frystigeymsla z Kæligeymsla z Leiga til skemmri eða lengri tíma