Morgunblaðið - 07.04.2020, Blaðsíða 21

ÞRIÐJUDAGUR 7. APRÍL 2020 MORGUNBLAÐIÐ 21
Við stuðlum að verðmætasköpun í íslenskum sjávarútvegi.
Nautic óskar landsmönnum öllum gleðilegra páska.
Ármúli 1 | 108 Reykjavik | Iceland | +354 540 0515 | www.nautic.is
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Þ
örunganýting og -framleiðsla
hefur vaxið hröðum skrefum á
heimsvísu og nam hún um 36
milljónum tonna árið 2018.
Þari er nú talinn meðal þeirra sjáv-
arauðlinda sem hafa mest tækifæri til
vaxtar á heimsvísu. Að mati Hafrann-
sóknastofnunar er árleg frumfram-
leiðsla plöntusvifs innan 200 mílna lög-
sögu Íslands um einn milljarður
tonna,“ segir í nýrri greiningu Ís-
lenska sjávarklasans. Þá er talið að Ís-
land geti skapað sér sess á meðal for-
ystuþjóða í fullnýtingu þara með því að
auka fjárfestingar og rannsóknar-
styrki á sviði nýtingar þaraskóga.
Mörg dæmi eru nú þegar til staðar
um fyrirtæki og starfsemi sem nýtir
þörunga á Íslandi. Hins vegar hafa
þessi fyrirtæki ekki verið kortlögð með
heildrænum hætti áður, en Sjávarklas-
inn hóf slíka vinnu í febrúar. Sam-
kvæmt gögnum Sjávarklasans nýta 15
fyrirtæki á Íslandi þara á einhvern
hátt og velta þeirra sem tengist þara
er áætluð um 5 milljarðar króna á
árinu 2019. Elsta fyrirtækið í þessari
grein er þörungasmiðjan Thorverk á
Reykhólum sem framleiðir gæðamjöl
úr þara og þangi.
Þá segir að „mörg minni fyrirtæki
séu að framleiða ýmis matvæli og
krydd úr þara. Þau fyrirtæki sem hafa
nýtt þara á þennan hátt eru Fisher-
man, Saltverk, Íslensk hollusta og Sea-
weed Iceland“. Jafnframt eru til fyrir-
tæki sem hafa notað þara frá Thorverk
í gerð húð- og heilsuvara og eru þar
nefnd Algae náttúra, Taramar og
Zeto. Auk þess hefur Marinox þróað
húðvörur úr lífvirkum efnum úr þara.
Vannýtt tækifæri
Er rýnt er í staðsetningu fyrirtækj-
anna sem nýta þara og þang er áber-
andi að flest þeirra eru á vesturhluta
landsins. Það „kann að skýrast að
hluta af staðsetningu Thorverk á
Reykhólum en fyrirtækið hefur verið
mjög jákvætt fyrir samvinnu við ný-
sköpunarfyrirtæki. Þá kann að vera að
staðsetning rannsókna- og þróunar-
stofnana á þessu sviði á suðvestur-
horninu hafi einnig áhrif,“ segir í
greiningunni. Í ljósi þess að þaraskóga
sé að finna alls staðar við landið er
engin sérstök ástæða til þess að halda
að aðrir landshlutar geti ekki nýtt þau
tækifæri sem felast í þaranum, að því
er fram kemur í greiningunni og er tal-
ið að tækifæri í nýtingu í öðrum lands-
hlutum séu vannýtt.
Meðal annars er vísað til þess að
rannsóknir sýna að úrgangur úr eldis-
fiski geti nýst þara til vaxtar auk þess
sem þarinn geti síðan verið hluti af
fæðu fyrir eldisfisk. „Þannig geta
þarategundir orðið mikilvæg forsenda
lokaðra kerfa í fiskeldi sem hafa engin
neikvæð áhrif á umhverfið.“
Hvatning til stjórnvalda
Ísland er talið vera á byrjunarstigi
hvað varðar nýsköpun og rekstur er
tengist þara, en á sama tíma er ný-
sköpun hvaða varðar þróun á heilsu-
efnum og lífvirkum efnum úr afurðinni
sögð vera komin fram úr þróuninni í
mörgum nágrannaríkjum Íslands.
„Sjávarklasinn hvetur til þess að
stjórnvöld skoði sérstaklega hvernig
efla megi nýtingu þara og þangs hér
við land og hvernig rannsóknar- og
styrkjaumhverfið, menntastofnanir og
eftirlits- og reglugerðarumhverfið geti
hlúð sem best að skynsamlegri nýt-
ingu þaraskóga hér við land. Með því
að fjárfesta í menntun, rannsóknum og
frumkvöðlafyrirtækjum á þessu sviði
getur Ísland skapað sér sess á meðal
forystuþjóða í fullnýtingu þara.“
Ísland gæti orðið
fremst í fullnýtingu þara
Tækifæri leynast í þangi og þara.
Rætt hefur verið þó nokkuð um þau tækifæri sem geta leynst í notkun þara.
Hafa þegar 15 fyrirtæki á Íslandi nýtt þara með einhverjum hætti og var
samanlögð velta þeirra um fimm milljarðar króna á árinu 2019.
„Aðallega finnst mér skemmtilegt hvað
þetta er fjölbreytt nám og hvað það eru
mörg tækifæri eftir það. Við lærum
mikið um raunvísindi, viðskiptafræði
og sjávarútvegs-
fræði,“ svarar Sæ-
rún Anna Brynj-
arsdóttir, nemi í
sjávarútvegsfræði
við Háskólann á
Akureyri, spurð
hvað hafi hvatt
hana í námið. Hún
kveðst einnig
ánægð með það
hversu blandað
námið er milli bók-
náms og náms á rannsóknastofum og
heimsókna í fyrirtæki.
Aðsókn hefur aukist mikið í sjávar-
útvegsfræðina á undanförnum árum
og er óneitanlega forvitnilegt að vita
hvað það er sem eykur vinsældir fags-
ins meðal ungra Íslendinga. Særún
Anna vill hins vegar ekkert fullyrða um
þau mál þar sem áhuginn getur verið
mjög einstaklingsbundinn, en segir að
mikil áhersla hafi verið lögð á að kynna
námið. „Kennarar og stjórnendur hafa
verið mjög metnaðarfullir að koma
þessu á framfæri.“ Hvað hana sjálfa
varðar segist hún lengi hafa haft áhuga
á sjávarútvegi. „Pabbi minn var um
tíma sjómaður, þannig að ég hef alltaf
verið í kringum þetta, og svo er ég frá
Húsavík, sem er mikil sjávarútvegs-
bær.“
Eins og í öðru háskólanámi hefur
hlutfall kvenna hækkað meðal nem-
enda í sjávarútvegsfræðinni og eru í ár-
gangi Særúnar Önnu 20 nemendur, 12
konur og átta karlar. „Þetta kemur
mörgum á óvart, ég fæ eiginlega alltaf
spurninguna hvort það þurfi ekki að
koma fleiri stelpur í þetta nám, því það
halda allir að það séu miklu fleiri
karlar. Þetta er mjög skemmtileg þró-
un.“
Þá hvetur hún sem flesta til þess að
kynna sér þetta fjölbreytta nám og
ekki skemmi fyrir að skemmtilegast sé
í nemendafélaginu Stafnbúa, félagi
nemenda í auðlindafræði, sem er virk-
asta félagið í skólanum að mati Særún-
ar Önnu en það vill svo til að hún er for-
seti þess. gso@mbl.is
Sjávarútvegsfræðin við Háskólann á Akureyri virðist verða sífellt vinsælli.
Mörg tækifæri fylgja
sjávarútvegsfræðinni
Særún Anna
Brynjarsdóttir