Morgunblaðið - 07.04.2020, Blaðsíða 22

Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
S
tarf Fisktækniskóla Íslands
hefur verið í örri þróun allt
frá stofnun og er þar stöð-
ugt leitað leiða til að auka
námsframboðið í takt við óskir nem-
enda og þarfir atvinnulífsins.
Undirbúningsfélag um fisktækni-
nám var stofnað formlega hinn 16.
mars 2009 eftir þriggja ára undir-
búning en félagið er í eigu Sam-
bands sveitarfélaga á Suðurnesjum,
Grindavíkurbæjar, fræðsluaðila á
Suðurnesjum auk stéttarfélaga og
fyrirtækja í útgerð og fiskvinnslu.
Tilraunakennsla í sjávarútvegs-
tengdum greinum fyrir ungt at-
vinnulaust fólk á Suðurnesjum
hófst árið 2009 og var það gert í
samstarfi við Vinnumálastofnun.
Skólinn fékk formlegt leyfi sem
framhaldsskóli 2012 og hefur starf-
semin farið vaxandi síðan.
Ásdís Pálsdóttir, verkefnastjóri
hjá Fistækniskólanum, útskýrir
hvernig námið er uppbyggt:
„Meginnámið er tveggja ára grun-
nám þar sem skiptast á bóklegar og
verklegar annir og nemendur læra
bæði kjarnafög á framhaldsskóla-
stigi og sérfög tengd sjávarútvegi.
Á þriðja ári skiptist námið síðan í
nokkrar sérbrautir sem kenndar
eru í samvinnu við Matvælaskóla
Sýnis, Marel, Háskólann á Hólum
og ýmis fyrirtæki í sjávarútvegi.
Eru þrjár brautir í boði í augnablik-
inu: fiskeldi, gæðastjórnun og Mar-
el vinnslutækni.“
Grunnámið er upplagt fyrir þá
sem skortir menntun á framhalds-
skólastigi og hægt að bæta við það
nám til að ljúka stúdentsprófi. Sér-
brautirnar eru opnar öllum sem
fullnægja kröfum skólans og segir
Ásdís að margir sjái þetta stutta en
hnitmiðaða viðbótarnám sem góða
leið til að styrkja stöðu sína á vinnu-
markaði. „Sérnámið nýtist ekki
bara þeim sem vinna hjá sjávar-
útvegsfyrirtækjum og höfum við
t.d. fengið til okkar nemendur í
gæðastjórnunarnámið sem ganga í
störf í hótel- eða veitingageira, kjöt-
eða matvælageira eða hvar sem
matvæli koma við sögu og miklu
skiptir að rétt sé staðið að gæða- og
öryggismálum,“ útskýrir Ásdís.
Hún minnir á að það eigi við um
marga sem hafa áhuga á að mennta
sig hjá Fisktækniskólanum að þeir
geta stytt námstímann með raun-
færnimati, en frá árinu 2015 hafa
um 460 manns hafa fengið raun-
færnimat í gegnum Fisktækniskól-
ann. Skólinn er til húsa í Grindavík
og hægt að sinna náminu ýmist í
skólastofu eða í gegnum fjar-
kennslubúnað, og þá ýmist að nem-
endur geta verið við tölvuna heima
hjá sér eða nýtt aðstöðuna hjá
fræðslusetrum um allt land.
Greiðir leiðina að
góðum störfum
Ánægjulegt er að sjá hve mikill
áhugi er á náminu og segir Ásdís að
nemendurnir sjái bæði hve mörg
góð atvinnutækifæri bíða þeirra í
bláa hagkerfinu, en einnig að störf-
in í sjávarútvegi eru að breytast og
kalla á aukna menntun og sérhæf-
ingu. „Sá búnaður sem notaður er í
greininni er orðinn svo fullkominn
að greinin gerir í vaxandi mæli þá
kröfu til starfsfólks að það hafi
ágætis tæknilegan grunn, og hefur
flökunarhnífurinn vikið fyrir
spjaldtölvunni.“
Þá hefur komið í ljós að nám hjá
Fisktækniskólanum opnar fólki dyr
innan greinarinnar. Segir Ásdís að
nú til dags sé ekki endilega að því
hlaupið fyrir ófaglærða og óreynda
að fá störf í sjávarútvegi eða fisk-
eldi en í gegnum námið hjá Fisk-
tækniskólanum – og ekki síst í
gegnum faglegu kennsluna – eru
nemendur Fisktækniskólans að ná
ágætis fótfestu í greininni og al-
gengt að þeirra bíði freistandi at-
vinnutilboð við útskrift. „Verklegi
hlutinn er ekki launaður, enda um
eiginlegt nám að ræða, og á fyrstu
önninni felst verknámið einkum í að
heimsækja fyrirtæki og öðlast góð-
an skilning á hvernig þau starfa. Á
seinni verklegu önninni fá nemend-
urnir að sýna betur hvað í þeim býr
og oft að fyrirtækin sem hafa nem-
endurna hjá sér í starfsnámi falast
eftir að ráða þá til vinnu.“
Fjölhæfir starfskraftar
Nú er unnið að því að bæta við
tveimur nýjum sérbrautum svo að í
heildina verða sjö brautir í boði.
Annars vegar er um að ræða
vinnslutæknibraut, sem hefur það
að markmiði að þjálfa fólk til starfa
við viðhald og stillingar á mismun-
andi fiskvinnsluvélum, svo sem
hausara-, flökunar- og roðvélar.
„Þessi braut er góð viðbót við náms-
braut okkar í Marel-vinnslutækni –
enda miklar breytingar nú í vinnslu
til að mæta aukunum kröfum fyrir-
tækja um nýtingu sjávarafurða,“
segir Ásdís. „Hins vegar er náms-
braut þróuð í samvinnu við Sjávar-
klasann þar sem nemendur fá góð-
an grunn fyrir sjávarútvegstengda
nýsköpun.“
Fiskvinnsluvéla-brautin ætti að
gera nemendur að mjög fjölhæfum
og eftirsóknarverðum starfs-
kröftum bæði á sjó og landi, en ný-
sköpunar-brautin undirbýr nem-
endur fyrir þær áskoranir sem
fylgja nýsköpun og stofnun sprota-
fyrirtækja. Ásdís minnir á að sér-
brautirnar séu opnar bæði þeim
sem hafa lokið grunnnámi fisk-
tækniskólans og eins þeim sem hafa
menntað sig annars staðar eða eiga
að baki starfsferil í sjávarútvegi.
„Nýsköpunarnámið getur hentað
þessum hópi vel og veitir þeim m.a.
góða yfirsýn yfir fyrirtækjarekstur
og þau mörgu svið sem að frum-
kvöðull þarf að kunna skil á.“
Spurð hversu krefjandi námið er
segir Ásdís að fyrsta og annað árið í
grunnámi Fisktækniskólans sé
sambærilegt við fyrsta og annars
árs nám í framhaldsskóla og smám
saman aukist kröfurnar um að nem-
endur skipuleggi nám sitt vel og til-
einki sér sjálfstæð vinnubrögð.
„Þegar komið er á þriðja ár aukast
kröfurnar enn frekar, rétt eins og í
stúdentsnámi, og brýnt að nem-
endur hafi tamið sér skilvirkni og
aga.“
Ýmiss konar stuðningur er í boði
og nefnir Ásdís m.a. að Fisktækni-
skólinn búi svo vel að hafa stoð-
kennara sem er pólskumælandi, og
er til taks fyrir þá nemendur sem
eru af pólskum uppruna og hafa
ekki enn náð mjög góðu valdi á ís-
lenskunni. „Almennt eiga þessir
nemendur ekki í miklum vanda með
námið en það eru nokkrir íslens-
kuáfangar í grunnáminu sem þeim
gætu þótt krefjandi og hjálpar stoð-
kennarinn þeim að ráða betur við
námsefnið.“
Búið í haginn fyrir
fjórðu iðnbyltinguna
Ásdís segir að hraðinn í tækniþróun
fiskvinnslunnar hafi verið áberandi
mikill síðustu fimm árin og áhugi sé
bæði hjá vinnslunum og tækni-
fyrirtækjunum á því að til verði
námsbrautir, þar sem fiskvinnslu-
starfsmenn geti sótt sér aukna
þekkingu á daglegri vinnu með
tækjabúnaðinn.
„Það vilja allir að starfsmenn í
vinnslunum kunni á nýjustu tækin
og tólin og geti sem best nýtt mögu-
leika þeirra. Tæknin er að skila
okkur aukinni nýtingu, auknum
gæðum afurða og þannig mætti
áfram telja. Meiri þekking starfs-
manna á tækninni er því allra hag-
ur. En svo má ekki horfa framhjá
því að með aukinni tækni í fisk-
vinnslunni hefur áhugi ungs fólsk á
greininni aukist. Fjórða iðnbylt-
ingin er tækifæri fyrir ungt og
menntað fólk. Við erum á spennandi
tímapunkti fyrir fiskvinnsluna,“
segir Ásdís.
Flökunarhnífurinn hefur vikið fyrir spjaldtölvunni
Störfin í sjávarútvegi og
fiskeldi eru að breytast
og kalla í vaxandi mæli á
vandaða menntun.
Námsframboð Fisk-
tækniskólans er að
aukast í takt við þarfir
greinarinnar.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Nemendur í vettvangsferð. Verklega námið veitir góðan skilning á starfsemi fjölbreyttra fyrirtækja í sjávarútegi.
Sérbrautir Fisktækniskólans þykja vera hnitmiðað og hagnýtt viðbótarnám.
Að sögn Ásdísar hefur þróunin verið þannig að ekki er
lengur hlaupið að því fyrir hvern sem er að fá gott starf
í sjávarútvegi. Námið hjá Fisktækniskólanum er góð
leið til að ná fótfestu í þessari blómlegu atvinnugrein.
22 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. APRÍL 2020